2024 Gökyüzü Olayları
Bu yıl gerçekleşecek olan iki önemli güneş tutulmasından ilki, 8 Nisan tarihinde Meksika, ABD’nin doğu bölgeleri ve güneydoğu Kanada’dan izlenebilecek. Güneş tutulmalarının yanı sıra, 2024 yılında gökyüzünde 2 Ay tutulması, 4 süper Ay, 12 dolunay ve 10’dan fazla meteorit yağmuru gözlemlenebilecek. Ayrıca yıl boyunca bazı gezegenler teleskop olmaksızın da izlenebilecek. Türkiye’den ise Güneş ve Ay tutulmalarından yalnızca biri görülebilecek, bununla birlikte gök taşı yağmurları ve süper Aylar da izlenebilecek.
Güneş Sistemi’nin en içteki gezegeni olan Merkür, ocak ayının ilk günlerinden itibaren gökyüzünde en yüksek konumuna ulaşacak. Bu dönemde, Merkür Dünya ile Güneş arasından geçerek Türkiye’den 8 Ocak günü doğmadan önce hilal şeklinde gözlemlenebilecek.
Kurt Dolunayı Ne Zaman?
Yılın ilk dolunayı, halk arasında “Kurt Dolunayı” olarak bilinen olay, 25 Ocak’ta gerçekleşecek. Ardından bir sonraki dolunay, 24 Şubat’ta izlenebilecek. “Kar Ayı” olarak da adlandırılan bu dolunay, Ay’ın Dünya’ya en uzak mesafede (yaklaşık 405 bin kilometre) olmasından dolayı “Mikro Ay” olarak tasnif ediliyor.
2024 Güneş Tutulmaları
Ay’ın Dünya ile Güneş arasından geçişiyle oluşan güneş tutulmalarının ilki, 8 Nisan’da meydana gelecek. Türkiye’den gözlemlenemeyecek olan tam güneş tutulması, Meksika, ABD’nin doğu bölgeleri ve güneydoğu Kanada’dan izlenebilecek. İkinci tutulma ise, 2 Ekim’de Şili ve Arjantin’in güneyinden gözlemlenebilecek halkalı güneş tutulması şeklinde gerçekleşecek, bu tutulma da Türkiye’den görülemeyecek.
2024 Ay Tutulmaları
2024 yılının ilk Ay tutulması 25 Mart’ta, 20 Mart Bahar Ekinoksu (gündüz-gece eşitliği) sonrasındaki “Solucan Ayı” sırasında yarı gölgeli bir tutulma şeklinde yaşanacak. Bu tutulma, Kıta Amerika, Antarktika, Alaska ve kuzeydoğu Rusya’dan izlenebilecek. Türkiye’den ise bu tutulma gözlemlenemeyecek. İkinci Ay tutulması ise 18 Eylül’de başlayıp 06.16’da sona erecek ve parçalı tutulma şeklinde gerçekleşecek. Bu tutulma, Kıta Amerika, Antarktika, Afrika, Avrupa, Batı Asya ve güneybatı Rusya’dan izlenebilecek. Türkiye de bu gök olayına tanıklık edebilecek bölgeler arasında yer alacak.
2024 Süper Ay Tutulmaları
Ay’ın Dünya’ya en yakın mesafelerde bulunduğu dönemlerde oluşan “süper Ay”lardan ilki olan, adını Kuzey Amerika göl ve nehirlerinde bulunan Mersin balığından alan “Mersin Balığı Süper Ayı” (Sturgeon Moon), 19 Ağustos’ta gözlemlenecek. Bu dolunaya aynı zamanda “Mavi Ay” adı da veriliyor. Sonbahar Ekinoksu’na (22 Eylül) en yakın dönemde meydana gelen ikinci süper Ay ise “Hasat Dolunayı” (Harvest Moon) olarak adlandırılacak ve 18 Eylül’de izlenebilecek. Üçüncü süper Ay, 17 Ekim’de gerçekleşecek ve “Avcı Ayı (The Hunter’s Moon)” olarak adlandırılacak. Yılın son süper Ay’ı ise 15 Kasım’da gözlemlenecek olup “Kunduz Dolunayı (Beaver Moon)” adıyla anılacak.
2024 Meteor Yağmurları
- 4 Ocak: Quadrantid (Dörtlük) Gök Taşı Yağmuru gözlemlenebilecek. Bu meteor yağmuru, her yıl 12 Aralık-12 Ocak arasında gerçekleşiyor ancak en yoğun noktasına 4 Ocak’ta ulaşacak. Saatte yaklaşık 120 meteorun görülebileceği bu yağmur, ışık kirliliğinin az olduğu yerlerde şafaktan önce ve gün batımından sonra izlenebilecek.
- 21-22 Nisan: Lyrid (Lir) gök taşı yağmurları, Türkiye’den de gözlemlenebilecek. En yoğun noktasında izleyenler, saatte 18’e kadar “yıldız kayması” görebilecek.
- 5-6 Mayıs: Eta Aquarid (Eta Kova) gök taşı yağmuru.
- 30 Temmuz: Delta Aquarid (Delta Kova) gök taşı yağmuru.
- 12-13 Ağustos: Perseid (Perse) gök taşı yağmuru.
- 8-9 Ekim: Drakonid (Ejderha) gök taşı yağmuru.
- 21-22 Ekim: Orionid (Avcı) gök taşı yağmuru.
- 12 Kasım: Taurid (Boğa) gök taşı yağmuru.
- 17-18 Kasım: Leonid (Aslan) gök taşı yağmuru.
- 21 Kasım: Alfa Monocerodit (Tekboynuz) gök taşı yağmuru.
- 13-14 Aralık: Geminid (İkizler) Gök Taşı Yağmuru ile yıl sona erecek. Bu gök taşı yağmurlarında saatte 15 ila 120 meteor görülebilecek.
Diğer Gökyüzü Olayları
23-24 Nisan’da ilkbaharın ikinci dolunayı “Pembe Ay” adını alıyor ve teleskopla bakıldığında pembe-turuncu tonlarında görülebiliyor. “Çiçek Dolunayı” 22-23 Mayıs’ta izlenecek, bu dolunaya “Mısır Ekimi Ay’ı” veya “Süt Ay’ı” adları da veriliyor. Yaz gün dönümü (solstis) bu yıl 20 Haziran’da, kış gün dönümü ise 21 Aralık’ta gerçekleşecek. 21-22 Haziran’da gözlemciler, gökyüzünde “Çilek Ay” denilen dolunayı izleyebilecek. Merkür, Mars ve Uranüs, temmuz ayında gece boyu görülebilecek. Merkür, gün batımından hemen sonra belirgin ve oldukça parlak olacak. Mars ve Uranüs ise “kavuşum” olarak bilinen olay sırasında gökyüzünde birbirine yakın görünecek. Ancak, Dünya’dan görünseler de iki gezegen arasındaki mesafe, 1 milyar 600 milyon kilometreden fazla olacak. Temmuz ayında gözlemlenebilecek bir diğer gökyüzü olayı da “Buck (erkek geyik)” dolunayı. Bu dolunay, “Gök Gürültüsü (Thunder)” veya “Saman (Hay) Ay”ı olarak da adlandırılıyor.
8 Eylül’de Satürn, gökyüzünde Dünya’ya en yakın konumuna gelecek ve çıplak gözle bile sarı rengiyle ayırt edilebilecek ancak kaya ve buzdan oluşan halkalarının ve 83 uydusundan bazılarının görülebilmesi için teleskop veya dürbün gerekecek. Eylül ayında dikkat çeken bir diğer olay ise 20 Eylül’de Neptün’ün Dünya’ya en yakın mesafeye gelmesi. Dünya, yörüngesinde ilerlerken 20 Eylül’de Güneş’le Neptün arasına girecek ve iki gezegen arasındaki mesafe 4,3 milyar kilometreye düşecek. Gökyüzünde çok küçük bir nokta olan mavi gezegeni daha iyi görebilmek için teleskop kullanmak gerekecek. 12 Ekim ve izleyen haftada “C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS)” kuyruklu yıldızı, Dünya’nın yakınından geçecek. Bu kuyruklu yıldızın Dünya için bir tehdit oluşturmayacağı düşünülüyor; ancak, Güneş’in etkisiyle eriyip yok olma ihtimali de mevcut. Aralık ayının önemli astronomi olaylarından bir diğeri ise Jüpiter’in Dünya’ya en yakın konuma gelmesi. 6 Aralık’ta Jüpiter ile Dünya arasındaki uzaklık, yaklaşık 610 milyon kilometre olacak. Bu dönemde Jüpiter, gökyüzünde diğer yıldızlar kadar parlak görünecek; ancak gezegenin 95 uydusundan bazılarını görebilmek için teleskop veya dürbün gerekli olacak. Aralık ayında akşam karanlığı ile şafak arasında Venüs, Mars ve Neptün de değişen zamanlarda gözlemlenebilecek.
