Herkesin dört gözle beklenen 30 Ağustos Zafer Bayramı bugün. Türkiye’nin dört bir yanında 30 Ağustos Zafer Bayramı kutlamaları başladı.
Mustafa Kemal Atatürk, bugün 99. yıldönümünü kutladığımız 30 Ağustos 1922’deki Büyük Zafer’i, 1924 Dumlupınar konuşmasında şöyle anlatıyordu:
“Ulusal tarihimiz çok büyük, parlak zaferlerle doludur. Fakat Türk Ulusu’nun burada kazandığı zafer kadar kesin sonuçlu, yalnız bizim tarihimize değil, dünya tarihine yeni bir akım vermekte kesin tesirli bir meydan savaşı hatırlamıyorum.
Türk Devleti’nin, genç Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli burada sağlamlaştırıldı, ölümsüz yaşayışı burada taçlandırıldı. Bu alanda
akan Türk kanları, göklerde uçuşan şehit ruhları, devletimizin, cumhuriyetimizin ölümsüz koruyucularıdır.”
30 Ağustos Zafer Bayramı Nedir?
Zafer Bayramı, 30 Ağustos 1922’de Dumlupınar’da Mustafa Kemal’in başkumandanlığında zaferle sonuçlanan Büyük Taarruz’u anmak için Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde her yıl 30 Ağustos günü kutlanan ulusal bayramıdır.
Atatürk’ün başkomutanlığında yapıldığı için Başkomutanlık Meydan Muharebesi ismiyle da bilinen Büyük Taarruz’un muvaffakiyetle sonuçlanmasından sonra Yunan Orduları İzmir’e kadar takip edilmiş; 9 Eylül 1922’de İzmir’in kurtarılmasıyla Türk toprakları Yunan işgalinden kurtulmuştur. İşgal birliklerinin ülke hudutlarını terk etmesi daha sonra gerçekleşse de, 30 Ağustos sembolik olarak ülke topraklarının geri alındığı günü temsil eder.
İlk defa 1924 yılında Afyon’da Başkumandan Zaferi ismiyle kutlanan 30 Ağustos günü, Türkiye’de 1926’dan itibaren Zafer Bayramı olarak kutlanmaktadır.
Geçmişe Bakalım
Büyük Taarruz, Kurtuluş Savaşı sırasında Türk ordusunun işgalci güçlere son ve kesin darbeyi vurmasını sağlamak ve Anadolu’dan atmak için düşünülüp planlanan bâtın bir harekat idi.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 20 Temmuz 1922’deki oturumunda kendisine dördüncü defa olmak üzere Başkomutanlık yetkisi verilen Mustafa Kemal Paşa taarruz kararını haziran ayında almış ve hazırlıkları zımnî olarak yürütmüştü.
Büyük Taarruz Ağustos’un 26’sını 27’sine bağlayan gece Afyon’da başlamış, Aslıhan civarında kuşatılan düşman birliklerinin Mustafa Kemal Paşa’nın şahsen yönetim ettiği Dumlupınar Meydan Muharebesi’nde imha edilmesi ile Türk ordusunun zaferiyle sonuçlanmıştı.
30 Ağustos günü, birinci sefer 1924’te Dumlupınar’da Çal Köyü yakınlarında Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal’in katıldığı bir merasimle Başkumandan Zaferi ismiyle kutlanmıştır.
Zaferi kutlamak için iki yıl beklemenin en değerli nedeni 1923 yılının yeni Türkiye açısından hem ulusal hem de memleketler arası alanda yoğunluğun had safhada olmasıydı.
Çal Köyü’nde gerçekleşen birinci merasimde Mustafa Kemal, ulusal ruhun canlı tutulmasının değerini vurgulamış ve Meçhul Asker Abidesi’nin temelini eşi Latife Hanım ile birlikte atmıştır.
Başkumandan Zaferi 1926’dan itibaren Zafer Bayramı olarak kutlanmaktadır.
1 Nisan 1926’da kabul edilen Zafer Bayramı Kanunu’nda 30 Ağustos Başkumandan Muharebesi gününün Cumhuriyet ordu ve donanmasının Zafer Bayramı olduğu, her yıl dönümünde bu bayram gününün kara, deniz ve hava kuvvetleri tarafından kutlanacağı belirtilir.
Aynı yıl, dönemin Savunma Bakanı Recep Peker’in yayınladığı bir genelge ile bayram merasimlerinde neler yapılacağı ayrıntılı bir halde belirtilmiştir.
Ancak 1930’ların ortalarına kadar birinci merasim üzere üst seviyede gerçekleşen Büyük Zafer kutlaması yahut anma merasimi yapılmamıştır.
Hava Kuvvetlerinin ülke savunmasında kıymetli bir yeri olması nedeniyle, Tayyare Cemiyeti de 30 Ağustos tarihini “Tayyare Bayramı” olarak isimlendirmiştir.
Zafer Bayramı için bilhassa 1960’lardan itibaren daha kapsamlı ve iştirakli bir halde kutlamalar yapılmaya başlanmıştır.
30 Ağustos, Türkiye’de askeri okulların mezuniyet merasimlerini yaptıkları gün olmuştur; ayrıyeten tüm subay ve astsubay rütbe değişiklikleri bu tarihte geçerli olmaktadır.
Zafer Bayramı uzun yıllar Genelkurmay Lideri’nin tebrikleri kabul ettiği bir bayram olarak kutlanmış; bu durum Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Başkomutan sıfatıyla kutlamalara mesken sahipliği yaptığı 2011 yılından itibaren değişmiştir.
