Anksiyete (Kaygı)Bozukluğu Nedir?
Anksiyete bozukluğu, gerçek bir neden olmadan yaşadığımız kaygı halidir. Türkçe karşılığı olarak telaş sözünü de kullanırız. Halk ortasında ise anksiyete yahut tasa yerine daha çok; huzursuzluk, telaş, evham ve düşünce sözleri kullanılır.
“İçimde bir badire var hocam, hiç gitmiyor, her vakit berbat bir şey olacakmış üzere korkuyorum. Herkes bana evham yapıyorsun, abartıyorsun diyor fakat elimde değil. Keşke bende onlar kadar rahat olsam.”
Yukarıda anksiyete bozukluğu tanısı almış danışanımın kendisini anlatırken kullandığı söz anksiyete bozukluğunu tam olarak karşılıyor.
Aşırı kaygılı, günlük ömrü olumsuz etkileyen gerginlik, her vakit en kötüsünü bekleyen ve hayatın denetim edememekten korkan özellikler gösterirler. Tasa bozukluğun hayat uzunluğu görülme mümkünlüğü yüksektir ve yaş ilerledikçe tasa hassaslığı artmaktadır.
Anksiyete (Kaygı) Ziyanlı mıdır?
Kaygı bizi motive eden, başarılı olmamızı, olumsuz durumlara karşı hazırlıklı olmamızı, hayata daha inançlı adımlar atmamızı ve tehlikeye karşı korunmamızı sağlayan bir sistem aslında. Günlük hayatta iş, sıhhat, ekonomik, aile ve geleceğin meçhullüğü üzere birçok alanda kaygılanırız. Hafif bir telaş meselelerle baş etmemizi sağlar.
Örneğin üniversite imtihanına hazırlanan bir öğrenciyi düşünelim 12 yıl boyunca derslerinde daima başarılı olan, maksadı güzel bir üniversitede tıp okumak olan bir öğrenci.
Şimdi bu öğrenci nasıl olsa başarılıyım, benim kaygılanmama gerek yok diye düşünerek ders çalışmaya motive olabilir mi? Geleceğe dair biraz korku duymayan biri çalışmaya motive olabilir mi?
Aynı vakitte anksiyete (kaygı) bütün insanlarda bulunan bizi tehlikelere karşı koruyan faydalı bir alarm sistem üzeredir. Korku bozukluklarında bu ikaz sisteminin biraz bozulduğunu söyleyebiliriz. Bozulan sistem yanlış alarm üzere bizi daima huzursuz ediyor ve her an tehlikeli bir şey varmış üzere düşünmeye ve davranmaya yöneltiyor.
Anksiyete (Kaygı) Ne Vakit Ziyanlı Olur?
“Eskiden de telaşlı, kaygılı biriydim. Lakin anksiyete atağı geçirdiğimden beri artık hiç dayanamıyorum. Düşünüyorum iş yerinde saatlerce çalışırdım yorulurdum, hiç korkmazdım artık en küçük şeyden bile korkuyorum. Yorulursam çarpıntım olursa, nefesim kesilir üzere olursa, ya berbat bir şey olursa diye hiçbir şey yapmak istemiyorum.”
Kaygı hayatınızı sınırlamaya başladığında, toplumsal hayatınızı kısıtladığında, gün içinde sağlıklı bir formda işlerinizi yürütmenize mahzur olduğunda ziyan vermeye başlamış demektir. Düşünsenize “kaygılanacağım çarpıntım olacak ve etrafımdaki herkese rezil olacağım” diye düşünüyor en yakınlarınızla görüşmek dahi istemiyorsunuz. Dertten ve bedenin belirtilerinden korkmaya başladığınızda telaş ziyanlı oluyor. Yani hülasa dert olağan lakin korkudan kaygılanıyor olmak ise olağan değil.
Önemli bir soru bu hayatının rastgele bir anında tasa duymayan kimse var mıdır? Yoksa bütün beşerler içi kaygı, sevgi, ıstırap üzere ortak his mudur?
Anksiyete Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Genel olarak evhamli bilinirler, kaygılarının çok olduğunu bilir bundan rahatsızlık duyar ama denetim edemezler. Uyku sorunu yaşar, gece uykuya dalamamaktan bile telaş duyabilirler. Genel dertli hal, yorgun ve halsiz hissetmelerine neden olur. Çok hudutlu, keyifsiz ve aksiliklere tahammül edemezler.
Bedensel belirtiler olarak nefes alamama, göğüste sıkışma hissi, kas ağrıları, bulantı ve sıcak basması üzere fizikî şikayetleri de olabilir.
Anksiyete Bozukluğu Ömrü Nasıl Tesirler?
Anksiyete bozukluğu olan bir danışanım hayatına tesirini şöyle anlatmıştı
“Sabah kalkıyorum bedenimi dinliyorum, çarpıntım var mı diye bakıyorum ve tam o anda huzursuzluk ve çarpıntı içime oturuyor. Gün uzunluğu bir şey yapmak istemiyorum, dışarı çıkmak anlamsız, birileriyle konuşmak istemiyorum. Evimle, işimle ilgilenmek istemiyorum, içimin huzursuzluğundan yoruldum. Arkadaşlarımla görüşmek istemiyorum, evvelce onlarla görüşmekten keyif alırdım. Kimse beni anlamıyor güya. Ailemle hafta sonu gittiğim yemekte bile gelecekteki yalnızlığımı düşünüp sıkıldım sonra çarpıntım oldu. Onarı üzmek istemedim fakat o huzursuzluğumla onların da keyfini kaçırdım. Ancak elimde değil içimin kasvetinden kurtulamıyorum.”
Anksiyete Bozukluğu Tedavi Edilebilir mi?
Evet anksiyete bozukluğu tedavi edilen bir rahatsızlıktır.
İlaçsız tedavi edilmesi mümkün müdür? İlaç ya da psikoterapi tek başına kullanılabileceği üzere, birlikte de uygulanabilir.
Yaygın anksiyete bozukluğu, panik bozukluk, obsesif kompulsif bozukluk, toplumsal fobi, asansör korkusu üzere anksiyete bozukluklarında terapist yardımı ve planıyla basamak evre çalışma yapılmalıdır. Terapist planı ve yardımı olmadan hastalıkla baş etmek için kullanılan kaçma, kaçınma, güvenlik sağlayıcı davranışlar, daima vücuda odaklanma ve düşünmemeye çalışma taktikleri maalesef korkunun daha çok artmasına neden olabilir.
