Ülkemizde son bir haftadır yaşanan gencecik akademisyen Ceren Damar’ın ve minicik bir çocuk Mertcan’ın öldürülmeleri olayları beni derinden etkilemiş olup, toplum alt yapısının travmalardan geldiğini belirtmek istedim. Bence Türk toplumu “Travma Toplumu” olup, bu travmaların jenerasyondan nesile aktarıldığı, kişinin kendi travmasının da eşlik etmesi ile birden fazla vakit rastgele bir ruhsal takviye alınmadığından bu türlü elim olayların yaşanmasına ortam hazırlandığını söyleyebilirim. Pekala yaşatılan bu olaylarla travma toplumunun ne alakası var dediğinizi duyar üzereyim? Şöyle açıklayayım; “Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu (TSSB), yaşanan bir travmanın akabinde ortaya çıkan, duygusal, düşünsel ve davranışsal birtakım meseleleri işaret eder. Travma nedir? Günlük hayatımızda karşılaştığımız olağan problemlerin, gerilim etmenlerinin dışında olağandışı ve kişinin duygusal dünyasını, ruhsal dünyasını tehdit eden, örseleyen yaşantılardır. Doğal afetler, zelzele, sel, yangın yahut insan eliyle yaşatılan travmalar. Bunlar nedir? Azap, fizikî şiddet, cinsel şiddet üzere olaylardır. TSSB da bu olağan dışı olaya verilen tepki olarak ortaya çıkıyor.”
Bu tepkiler nelerdir? “İlk anlarda kişi saatlerce konuşmayabilir, irtibat kurmayabilir. Daha sonra irtibat kurduğu periyotta de depresif olduğunu gözlemleyebiliriz. En küçük uyarandan çok olarak irkilme reaksiyonu gösterebilir. Örneğin kapı çalındığında ya da telefon sesi duyduğunda yerinden sıçrar. Uykuları bozulur, uyuyamaz, kabuslar görür.”
Yaşanan tüm bu olayların çocukluktan kalan, onları besleyen travmalar olabilmesi ise hiç uzak bir ihtimal değildir. “İnsan maalesef çocukluktan başlayarak travmalara maruz kalıyor. Küçük çocuklar da birebir halde hem doğal afetlerden hem kendilerine uygulanan cinsel taciz şiddetten olumsuz etkilenirler. Burada travmaya verilen reaksiyon yaşanan travmanın çeşidi, tartısı ve yaşayan bireyin yaşı gelişim devri ruhsal gelişim devrine nazaran değişen şiddetlerde ortaya çıkar. Çocuklar daha ağır yaşar ve tesirli bir müdahale görmedikleri ve bir ruhsal dayanak almadıkları takdirde ağır kişilik bozukluğu geliştirebilirler. Yetişkinlikte bu his durum bozukluğunun üzerine depresyon eklenebilir. Hatta unsur kullanımı da eklenebilir. Insan eliyle yaşatılan travmalar, doğal afetlerden çok daha fazla bireyleri tesirler. Bunları fizikî şiddet, cinsel şiddet, azap ve savaş olarak sıralayabiliriz.”
En kıymetli vazifenin etrafındaki bilhassa travmatize olmuş bir çocuk ise en yakın bakım verenlere düştüğü söylenebilir. Gözlemci olmalarında yarar var. ”Çevresindeki bireyler travma yaşayan bireye olayın öncesinde gösterdikleri yakınlığa nazaran samimi ve içten bir dayanak verilmeli, kişi bilhassa olayın yaşandığı birinci günlerde yalnız bırakılmamalı. Travmaya uğrayan kişi inançlı bir ortamda olduğundan emin olmalı. Tabi isimli mercilere başvurulması çok kıymetli. İnsan eliyle yaşatılmış bir travma ise kesinlikle türel yollara başvurmalı. Bu adalet hissini geliştirmesi ve kişinin hayata bağlanması ve içinde bulunduğu topluma yine inanması açısından çok değerli. Bu kişinin birinci anlardan başlayarak ruhsal takviye alması sağlanmalı. Kimi travmalar vardır, örneğin doğal afetler, kaza, yangın üzere kişi kendi kendine atlatabilir, kesinlikle her travma yaşayana psikiyatrik tedavi hele de ilaç tedavisi başlanacak diye bir kural yok. Lakin sürecin takip edilmesi kıymetli.”
Peki bu türlü bir durumla karşılaştığımız vakit ne yapılmalı? “Kişi yalnız kalmamalı, genel sıhhatine dikkat edilmeli, düzgün beslenmeli, uygun uyumalı, güzel dinlenmeli. Beyne ziyanlı hususlara asla yöneltilmemeli. Uyumak için alkole yöneltilmemeli. Bu türlü bir gereksinim varsa tabiple görüşülmeli. Toplumsal hayatın içinde olmalı, arkadaşlarıyla daha evvel nasıl bağlar yürütüyorsa birebir tertipte devam etmeli. İşi varsa işine devam etmeli, spor yapmalı ve sosyalleşmeli. Gerekli durumda da psikiyatrik dayanak almaktan kaçınmamalı.”
