Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Yapay Zeka ve Büyük Veri Birimi ile Gazi Üniversitesi (GÜ) Tıp Fakültesi ve Mühendislik Fakültelerinin iş birliğiyle “Yapay Zeka Temelli Teşhis Takviye Sistemi” hayata geçirildi.
Ekipte, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisinden bilgisayar mühendisleri Umut Demirezen, Miraç Atıcı, Ramazan Terzi ve Alican Aşan ile GÜ’den Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu, Doç. Dr. Alp Özgün Börcek ve Dr. Emrah Çeltikçi yer aldı.
Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç, AA muhabirine, Türkiye’de birçok uygulamanın önünü açacağı kestirim edilen yapay zeka algoritmalarının Türk tıp dünyasının hizmetine sunulmasıyla bir karar takviye sistemi görevi göreceğini söyledi. Kelam konusu çalışmanın Türkiye’de birinci olmasının yanı sıra alanda kullanıma geçilmesiyle kıymetli bir adımın atıldığını belirten Koç, “Türk Beyin Projesi kapsamında, beyin tümörü olan hastaların MR’ları incelenerek yapay zeka algoritmalarının eğitilmesi ve geliştirilen bilimsel teknikler yardımıyla beyinde bulunan olağandışı bölgelerin tespiti ve devamında sınıflandırılması yapılabilmektedir.” dedi.
Çalışmanın, sıhhat kuruluşundaki hastane sistemine entegre edilerek radyologlara takviye vermesinin sağlandığını vurgulayan Koç, şöyle konuştu:
“Geliştirilen algoritma artık gerçek hastaların tetkik ve teşhislerinde kullanılabiliyor. Bu tarafıyla hayata geçmiş ülkemizdeki birinci proje olup, tabiplerin yerini almak yerine hekimlerin işlerini kolaylaştırmak ismine hizmete sunulmuş karar takviye sistemi görevi görmesi planlanmıştır. Projenin ikinci kademesinde ise yurt genelindeki hastanelere kurulumların yapılması planlanıyor.”
“Türkiye’de yeni bir periyot açıldı”
Gazi Üniversitesi Beyin ve Hudut Cerrahisi Anabilim Dalı ve Mühendislik Fakültesi akademisyenleri ile Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi çalışanı akademisyenlerden oluşan grubun bir yıllık ağır çalışmalarının eseri olan yapay zeka algoritmasının sıhhat alanında kullanımıyla Türkiye’de yeni bir devrin açıldığına dikkati çeken Koç, şunları kaydetti:
“Algoritma geliştirilirken ferdî bilgilerin kapalılığı prensibine uyularak ve gerekli etik heyet müsaadeleri alınarak, 50’si yüksek dereceli glial tümör hastası olan toplamda 100 şahsa ilişkin 8 bin kesitte oluşan beyin MR imgeleri olağan ve olağandışı yapıları içeren 12 farklı etiketle tıbbi profesyoneller tarafından etiketlendi. Bu ulusal ve küresel eserimiz sayesinde sıhhat çalışanlarımızın iş yükünü azaltarak asgarî kusur prensibiyle MR tetkikinde çok uzun mühlet alan sonuç kademesi 5 ile 10 saniye içinde tamamlanmaktadır. Yani hastanın MR çekimi bittikten çabucak sonra hasta daha MR aygıtından çıkmadan yapay zeka algoritması sayesinde sonuçlar radyoloğun değerlendirmesine ve karar dayanak sistemi içinde kullanılmasına hazır hale gelmektedir.”
“Yapay zeka hiçbir vakit hekimin yerini alamayacak”
GÜ Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Çeltikçi de birçok alanda kullanılan yapay zekanın tıpta uygulamalarının da başladığını söyledi.
Yapay zekanın hiçbir vakit tabibin yerini alamayacağını vurgulayan Çeltikçi, “Yakın gelecekte yapay zekanın emeli, tabiplerin iş yükünü hafifletmek, tanıya yardımcı olmak, karar vermede yarar sağlamaktır. Hasebiyle yapay zeka illa tıpta yerini alacak.” tabirlerini kullandı.
Çeltikçi, geçen yılın sonlarında üniversitelerinde Mühendislik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu, Beyin ve Hudut Cerrahisi Anabilim Kısmı’ndan kendisiyle birlikte Doç. Dr. Alp Özgün Börcek tarafından Yapay Zeka Temelli Teşhis Sistemi geliştirme fikri üzerinde çalışmalar yapmaya başladıklarını anlattı. Bu mühlet içinde kendilerine Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisinden telefon geldiğini lisana getiren Çeltikçi, “Bir telefon geldi, teveccüh ettiler, projemize takviye verdiler ve bizi çok keyifli ettiler.” değerlendirmesinde bulundu.
Çalışma kapsamında bilgilerin etiketlendiğini, sistemin mevcut hastane altyapısına uygun haline getirildiğini belirten Çeltikçi, şöyle devam etti:
“Üniversitemizde faal halde çalışan Yapay Zeka Temelli Teşhis Dayanak Sistemi var. Şu anda yalnızca beyin MR’ları için çalışma yapılıyor. Birinci planımız, sistemin beyin hastalıkları geçiren hastalara yönelik bir yardımcı tetkik olması. Bu ne demek? Örneğin Kars Devlet Hastanesinde bir MR çekildi ve olağanda MR raporu aşikâr bir gün sonra çıkıyor. Sistemle rapor gününe kadar beklemek yerine, yaklaşık 5 saniye içinde ‘anormal bir MR’ ya da ‘normal bir MR’ diye sonuç alınabiliyor. Sistemi daha da geliştirerek, hastanın MR’ı çekildiğinde bir anormallik tespit edilmesi halinde doktora bir ihtar iletisinin ulaştırılarak tabibin daha dikkatli olması, radyoloji uzmanın önüne bu MR’ın daha erken ulaşması, tetkiki isteyen tabibe kısa ileti gönderilerek hastada bir anormallik belirlendiğinin ve hastaya da kısa iletiyle hastaneye başvurması gerektiğine ait haber verilmesi tarafında bir uygulamaya dönüştürmek istiyoruz.”
Dr. Çeltikçi, sistemin şu anda hastalığa teşhis konulması ve tedaviye başlanmasında tabibe ve hastaya değerli bir sürat kazandıracağına dikkati çekerek, “Normalde yaşanılan yere, hastaneye nazaran değişmekle birlikte bir MR sonucu 3-15 günde alınabiliyor lakin uygulamaya giren bu sistemle, bu müddet yaklaşık 5 saniye içinde aykırı bir durum olup olmadığını belirliyor.” dedi.
Şu an pilot olarak uygulamaya giren sistemin, evvel Türkiye’nin her yerindeki devlet hastanelerinde hayata geçirilmesini amaçladıklarını lisana getiren Çeltikçi, daha sonra ise dünyada yaygınlaştırılmasını hedeflediklerini bildirdi. Çeltikçi, “Nijerya’da her 566 bin kişiye bir radyolog düşüyor, 14 Afrika ülkesinde hiç radyolog yok. Hasebiyle sistem, doktor sayısı ve niteliğinin az olduğu, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde de iş yükünü kaldırmada yardımcı olacaktır.” diye konuştu.
“Sistemin muvaffakiyet oranı şu an yüzde 90’larda”
Sistemden yararlanacak hasta kümelerine ait de bilgi veren Dr. Çeltikçi, şunları kaydetti:
“Sistem geliştirilirken bilhassa iki hasta kümesini aldık. Birinci hasta kümesi, beyin kanaması üzere acil müdahale gerektiren bir hastalığı bulunanları oluşturdu. Bu şahısların süratlice ihtar sistemine düşerek 2 saatlik rapor müddetini beklemeden çabucak acilde teşhis alması. İkinci hasta kümesi da beyin tümörü olan, MR’ı çekilen ve yaklaşık 2 hafta sonra raporu çıkacak olan küme. Şayet MR’da beyinde bir anormallik saptanırsa bu sistem sayesinde saniyeler içinde anormallik, hatta anormalliğin beynin neresinde olduğu gösteriliyor. Adeta, sistem otomatik bir triaj uyguluyor. Şu an faal çalışan sistem, beyninde rastgele bir kanama, tümör ya da ödem olan hasta kümelerini çok başarılı bir halde otomatik olarak tespit ediyor. Muvaffakiyet oranı şu anda yaklaşık yüzde 90’larda. Çok küçük bebek ve çok yaşlı bireylerin MR’larında yanılgı olabiliyor. Daha çok bilgiyle çalışılarak, daha çok yükleme yapıldığında sistem daha da güçlendirilebilir.”
Çeltikçi, sistemden her yaş kümesinin yararlanabileceğine işaret ederek, “Ancak MR çekilemeyecek olan hasta kümeleri var. Bedeninde metal implantı olanlar, saçma, mermi üzere metal bulunanlar MR’a giremedikleri için bu sistemden yararlanamıyor.” dedi.
