Norveç parlamentosuna giren Kürt bayan milletvekili Seher Aydar, “Bir parlamentoda bayan sesi az ise o zayıf bir parlamentodur” diyerek, özgürlük ve demokrasinin bayanın özgürlüğünden geçtiğini belirtti. Norveç’te yapılan genel seçimleri, İşçi Partisi önderi Jonas Gahr Stoere önderliğindeki sol blok kazandı. Ülkede, 13 Eylül Pazar günü yapılan seçimlerde, sol blok 8 yıldır iktidarda olan Başbakan Erna Solberg başkanlığındaki merkez sağ koalisyonunu hezimete uğrattı. Norveç parlamentosuna giren sol partiler ortasında yer alan Kızıl Parti’den (Rødt) Seher Aydar, parlamentoya giren birinci Kürt parlamenter oldu.
Seher Aydar, Mezopotamya Ajansı’ndan Beğenilen Davet Özköse’ye konuştu:
Kürt bir bayan olarak birinci defa Norveç Parlamentosu’na seçildiniz. Bunun bayan gayreti açısından değeri nedir?
Dünyanın neresinde olursak olalım, bayan çabası çok büyük değere sahip. Norveç’te yaşayan Kürt bir bayan olarak, bayan çabasının içerisinde erken yaşlarda yer aldım. Norveç Parlamentosu’na bakarsanız, pek genç bayan yoktu. Şu anda Norveç Parlamentosu’nda yer almamı tam olarak kendimle ilgili görmüyorum. Şahsî bir şey değil, bayan hareketinin uğraşıyla ilgili. Bayan hareketinin her parlamento içinde yer alması, her alanda çaba etmesi gerekiyor. Parlamento denen şeyin çoğunlukçu ve renkli olması gerekiyor. Bir parlamentoda bayan sesi az ise o zayıf bir parlamentodur.
‘NORVEÇ KENDİNİ EŞİTLİKÇİ, DEMOKTRATİK BİR ÜLKE OLARAK LANSE EDİYOR’
Tüm dünyada bayan gayreti kıymetli bir muhalefet olarak karşımızda beliriyor. Norveç’te bayanlar hangi problemlerle karşı karşıya kalıyor? Bayanların örgütlülüğünü büyütmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bir toplumda bayanlar özgür değilse, inançta değilse, o toplum özgür bir toplum değildir. Bu nedenle bayan hareketinin oluşturduğu muhalefet aslında tüm toplum adınadır. Bayan uğraşına daha lokal olarak baktığımız vakit, mesela Türkiye’de bayanlar aslında bir hayat çabası veriyor. Hem ekonomik özgürlüğü, hem nefes almak için, hem de hayatta kalmak için… Dışarıdan bakıldığı vakit Norveç’te durumlar düzgün zannediliyor. Çünkü esasen Norveç de kendini daha eşitlikçi görüyor. Fakat Norveç’te de erkek hükümran bir sistem var. Norveç’te de bayanlar ne kadar profesyonel olurlarsa olsunlar, ne kadar uzun müddet iş hayatında yer alsalar da birebir iş için erkeklerden az maaş alıyorlar. Bayana şiddet Norveç’te de var. Bayanlar boşandıkları erkekler ya da evli oldukları erkekler tarafından öldürülüyorlar. Norveç’te her on bayandan biri cinsel şiddete maruz kalıyor. Tüm bunlar kendini eşitlikçi, demokratik olarak lanse eden bir ülkede oluyor. Bunlar bize kesintisiz bayan çabasının gerekliliğini gösteriyor.
‘KADINLARIN ÖRGÜTLENMESİ TOPLUM İÇİN UMUTTUR’
Buna karşı örgütlülüğünü büyüten bayanların özgürlük talepleri yükseliyor… Bayan özgürlüğü neden kıymetli?
Bir toplumda özgürlük, demokrasi olacaksa, bu bayan özgürlüğünden geçer. Bir toplumda bayanlar özgür değilse, inançta değilse, o toplum özgür bir toplum değildir. Bu nedenle bayan hareketinin oluşturduğu muhalefet aslında tüm toplum adınadır. Bayanların örgütlenmesi, bir muhalefet kanadı oluşturması tüm toplum için umuttur. Bunu Latin Amerika’da, Avrupa’nın birçok yerinde ve Ortadoğu’da görüyoruz. Ben o yüzden bayan hareketine bir umut ve bir güç olarak bakıyorum.
‘SAĞ İDEOLOJİ HER YERDE AYNIDIR’
Kadın çalışmalarının yanı sıra ırkçılıkla da uğraş ettiğiniz biliniyor. Norveç’te özelde Kürtlere yönelik bir ırkçılık var mı? Ülkede yaşayan Kürtlerin temel problemleri nelerdir?
Irkçılığa karşı dünyanın neresinde olursak olalım, uğraş etmek kıymetlidir. Hem bir Kürt bayanı, hem bir yabancı, hem de özgürlük için gayret eden biri olarak bunu seçtim. Zira bir Kürt olarak biliyorum ki kimliğimiz özgür olmadığı sürece, biz özgür olamayız. Buradaki ırkçılık, Türkiye devletinin idaresinde bulunan, sistemini destekleyen şahıslar, kümeler, kurumlar tarafından geliyor. Bir Kürt bayanı olarak ben dünyanın neresinde olursam olayım, benim siyaset yapma hakkım var. Lakin konuşma özgürlüğümü kullandığım vakit fark ediyorum ki şu an Türkiye’de bayanlara şiddet uygulayan, gazetecileri temelsiz tezlerle mahpusa atan zihniyet, burada da gelip bizi buluyor. Norveç özelinde düşünecek olursak da şunu söyleyebilirim; Norveç’i sekiz yıldır sağ ideoloji yönetiyor. Sağ ideoloji, dünyanın her yerinde birebirdir, ırkçıdır. Burada da başörtüsü kullanan bayanlara ayrımcılık, ırkçılık uygulanıyor. Bu sebeple ırkçılığa karşı dünyanın neresinde olursak olalım, çaba etmek değerlidir. Hem bir Kürt bayanı, hem bir yabancı, hem de özgürlük için gayret eden biri olarak bunu seçtim. Zira bir Kürt olarak biliyorum ki kimliğimiz özgür olmadığı sürece, biz özgür olamayız.
‘KONYA’DAKİ HÜCUM, YOK ETMEK İSTEMENİN BİR PARÇASI’
Türkiye’de vakit zaman Kürtlere yönelik ırkçı ataklar yaşanıyor. Son olarak Temmuz ayında Konya’da 7 kişilik bir aile katledildi. Türkiye’de Kürtlere uygulanan baskı, asimilasyon siyasetlerini nasıl görüyorsunuz? Bu kapsamda Norveç’te bir çalışmanız var mı?
NATO üyesi olan Norveç’in Türkiye ile bağlantıları yeterli. Yıllarca Norveç’te yaşayan aktivistler olarak; Norveç’in Türkiye’nin değil de Türkiye halklarının yanında olması ve insan haklarına saygılı bir ülke olma konusunda baskı yapması için çok çaba verdik. Ancak NATO, güç ve savaşın yanında durmayı seçiyor. Bizim maksadımız da bunu değiştirmek. İnsan haklarına saygılı, daha özgür bir Norveç istiyoruz. Evet, Konya’da yıllardır süren hem asimilasyon ve ırkçılık siyasetinin bir sonucu olarak ırkçı bir atak yaşandı. O taarruz seni yok etmek istemenin bir modülüdür. Kürdü yok etmek farklı biçimlerde tezahür edebilir. Bazen konuştuğun için cezaevine atabilirler, Kürtçe konuştuğun, Kürtçe müzik söylediğin için seni linç edebilirler, Kürt’sün diye seni öldürebilirler, lisanını yasaklarlar. Bazen şiddetle yaparlar bunu, bazen de asimilasyon siyasetleriyle. Lakin asıl gaye seni yok etmektir. Bu da ırkçılığın en derin en şiddetli halidir.
Bu sebeple hem asimilasyon siyasetlerine, hem de şiddete karşı bir duruşumuz olmak zorunda. Bu Norveç’te de geçerli. Kendine ‘barış ülkesi’ olarak bakıyorsun lakin birebir vakitte Türkiye ile NATO üzerinden ilişkideysen, en azından, en az olarak insanların ömür hakkına hürmet göstermek zorundasın. Bu olmadığı sürece ‘ben barışçıl demokrat ülkeyim’ demenin bir değeri yok. Biz de bunun için uğraş ediyoruz. En azından Türkiye’yi siyasi ve ekonomik baskıyla insan haklarına, hayat hakkına daha saygılı bir ülke olma konusunda baskılamalarını sağlamak istiyoruz. Bunun için çaba etmek zorunda kaldığımız gerçeği de bize ırkçılığın ne kadar derinden ilerlediğini gösteriyor esasen.
‘KÜRT KADININI DURDURMAK İÇİN YAPAMAYACAKLARI ŞEY YOK’
Norveç Parlamentosu’na girmenizle birlikte Türkiye’de iktidara yakın medya, sizi maksat gösteren haberler servis etti. Türkiye’deki Kürt zıtlığına ait Norveç’te siyasi partilerin tavrı nedir? Bu kapsamda sizin önünüze koyduğunuz bir çaba perspektifi var mı?
Türkiye’nin bu tavrı dünyanın neresinde olursa olsun, bir Kürt kadınını durdurmak için yapmayacakları şey olmadığını gösteriyor. Bu birebir vakitte, bizim gayretimizin ne kadar haklı, hakikat ve gerekli olduğunu da gösteriyor. Türkiye’de mevcut hükümete en ufak tenkit de bulunduğunuzda hakkınızda birçok şey söyleniyor. Bahsettiğin haberleri gördüm; ‘Vay be’ dedim, ben neymişim, neler yapmışım. Biz ne yapıyorsak göz önünde yapıyoruz. Yaptığımız şey de tabir özgürlüğümüzü kullanmak. Hakkımızda temelsiz şeylerin yazılması Türkiye’de tabir özgürlüğünün durumunu gösteriyor. Gazeteci bir haber yapıyor, hükümet bunu beğenmeyince, gazeteciyi mahpusa atıyor ve ona ‘terörist’ diyor. Bu kadar kolay ‘terörist’ olmak. İşte bizimle ilgili yapılan bu haberler, Türkiye’deki durumu net bir biçimde gösteriyor. Biz de bu haberleri örnek göstererek, Türkiye’deki şartları ifşa etmek istiyoruz. Kürt’sünüz, öteki bir ülkeye gitmişsiniz, burada bir şey başarmışsınız, buna bile tahammülleri yok. O başarıyı yerle yeksan etmek istiyorlar. Türkiye’nin bu tavrı dünyanın neresinde olursa olsun, bir Kürt kadınını durdurmak için yapmayacakları şey olmadığını gösteriyor. Bu tıpkı vakitte, bizim uğraşımızın ne kadar haklı, gerçek ve gerekli olduğunu da gösteriyor.
Kürt bayanın gayretinden bahsettiniz. Kürt bayanlarının öncülük ettiği Rojava Bayan İhtilali’nin Norveç’e yansıması oluyor mu?
Rojava bayan ihtilali buradaki tüm bayan hareketi için ilhamdır. Avrupa’da genel olarak Ortadoğu bayanları “ezilmiş” olarak görülürdü. Biz bunun bu türlü olmadığını biliyoruz tabi. Rojava’daki bayan hareketi bu algıyı büsbütün değiştirdi. Rojava’daki bayan gayreti hem bütün bayan hareketlerine örnek oldu, hem de tüm dünyaya bayanların kendi hayatlarını, geleceklerini ve toplumlarının geleceğini nasıl savunacaklarını gösterdi. Bu durum da hem bölgeye, hem de oradaki bayanlara bakış açısını kökten değiştirdi. Rojava’daki bayanlar tüm dünya bayanlarına umut oldu. Buradan bakışla söylersem, batıdaki bütün bayan hareketlerine umut olarak görüldüler. Şu anda Avrupa’da tüm bayan örgütleri, Rojava’daki gelişmeleri an an izliyor ve Kürt bayan uğraşını benimsiyor. Rojava’da verilen çaba yalnızca Kürt bayanının değil, bölgede yaşayan tüm bayanların, Arap, Süryani, Türk fark etmez, özgürlük için gayret eden tüm bayanların uğraşıdır.
‘HDP’YE UYGULANAN SİYASİ SOYKIRIMI KINIYORUZ’
HDP’ye yönelik yürütülen siyasi baskı operasyonları, parti kapatma davasına dönüştü. Buna karşı Kızıl Parti olarak HDP ile temasınız var mı? Norveç Parlamentosu bu bahiste ne düşünüyor?
Biz parti olarak HDP’nin yanındayız. HDP’ye karşı oluşan baskı yalnızca bir partiye karşı oluşturulan bir baskı değildir. Yapılan baskı insanların kendi geleceğini tayin etme umudunu söndürmeye yöneliktir. Norveç’teki bütün sol partilerin HDP ile irtibatı var. Zira Türkiye’de özgürlüğün, demokrasinin yolu HDP’den geçiyor. Bu nedenle HDP ile daima ilgilerimiz olmuştur. Bizim partimiz heyetler gönderir, HDP’yi ziyaret eder, bazen oradan bize konuklar gelir. Bu bizim için yalnızca dayanışma değil birbirimizi güçlendirmedir. Biz parti olarak HDP’nin yanındayız. HDP’ye karşı oluşan baskı yalnızca bir partiye karşı oluşturulan bir baskı değildir. Yapılan baskı insanların kendi geleceğini tayin etme umudunu söndürmeye yöneliktir. Bu nedenle her sol parti üzere, bizim için de HDP ile irtibatta olmak, dayanışma içinde olmak, Türkiye’deki özgürlük ve demokrasi çabasıyla dayanışma içinde olmak manasına geliyor. HDP’ye uygulanan bu siyasi soykırımı katiyen kınıyoruz. Seçilmişler olarak, oradaki seçilmişlere yapılan bu hak ihlalini kınıyoruz. HDP’nin varlığı Türkiye’nin geleceği için son derece kıymetlidir.
Ortadoğu coğrafyasında yaşanan savaşlar ve yaratılmak istenen otoriter rejimlerde en fazla ezilen, sömürülen bayanlar olurken, bayan çabası bugün artık direnen bir noktadan en büyük muhalefet gücünü de kendinde barındırıyor. Siz de siyasette yer alan bir Kürt bayanı olarak, bayan çabasına dair nasıl bir ileti vermek istersiniz?
Aslında biz bayanlar her şeyi hem kazanabilir, hem de kaybedebiliriz. Dediğiniz üzere, savaşlarda en çok kaybeden bayanlar olur. Ancak vereceğimiz uğraşta ve başarabileceğimiz kitlesel kolektif çalışmalarla her şeyi kazanabiliriz de. Her şeyi kazanabiliriz derken bunu bayanlar için söylemiyorum. Bir toplumun özgürlüğü için söylüyorum. Bu nedenle tüm bayanlara söyleyebileceğim şey, yalnız durmamak lazım. Birlikte, örgütlü çaba etmek lazım. Gördüğümüz bütün örnekler bize gösteriyor ki, örgütlü hareket ettiğimiz vakit bayanlar değişimin en büyük gücü olabilirler. Aslında bayanlarda var olan bu güç, yıllardır hayat için gösterilen direnişten geliyor. Bayanlar konutlarında, sokaklarda, iş yerlerinde uğraş ediyorlar. Gücümüzü kolektif ve kitlesel bir formda kullanarak hem kendimiz, hem toplumumuz, hem de halkımızın özgürlüğü için birlikte yürümeye devam edelim. Ortadoğu’da gayret etmekte olan tüm bayanlara öncelikle bir bayan olarak teşekkür etmek istiyorum. O gayrette verilen bedeller bizim buradaki çabada verdiğimiz bedellerden çok farklı. O bedeller hepimizin özgürlüğü için verildi. Ben inanıyorum ki birtakım şeyler karanlık gözükse de içinde küçücük de olsa bir ışık vardır. Bu ışığın da öncüleri bayanlardır. (MA)
