Bilimkurgu/spekülatif kurgunun değerli isimlerinden Selim Erdoğan’ın son romanı ‘Sabotaj-Anadolu’da Hüzünlü Bir Komplo Öyküsü’ İthaki Yayınları tarafından yayımlandı. Sabotaj-Anadolu’da Acıklı Bir Komplo Hikayesi’nde kendisinden alışık olduğumuz kurgunun dışına çıkan Erdoğan, gerçekliği ironi ile buluşturuyor.
Erdoğan’la Sabotaj-Anadolu’da Hüzünlü Bir Komplo Hikayesi’ni ve politik edebiyatı konuştuk.
Sabotaj-Anadolu’da Hüzünlü Bir Komplo Hikayesi, sizden alışık olduğumuz bilimkurgu/spekülatif kurgunun tersine gerçeklik üzerine konseyi. Buradan başlayalım isterim.
Sabotaj’ın hikayesi sahiden de günümüzde geçiyor. Öteki kitaplarımdan üslup ve ortam olarak farklı olsa da ortak noktaları da var. Yerleri spekülatif de olsa gerçek sorular sorduğumu düşünüyorum. İkibinseksendört’teki üzere yapay şuur nedir diye sormak bir istikametten insan şuuru nedir diye sormaktı tahminen. Trinidad’ın Dönüşü izolasyonu, çaresizliği, yalnızlığı ve bunların yarattığı illüzyonları Dünya’da değil Alfa Centuri’de aramaktı. Kurbağa Adası’nın öngörüleri beklenenden çok daha süratli gerçekleşme yolunda maalesef. Tek teselli Kanal İstanbul inşaatının şimdi başlamamış olması. Umuyorum ki asla başlamayacak. Gofer Ağacı’nda bilim dünyası ile finans dünyasının savaşı görülebilir. Birinci kitabım Denizatı Vadisi tekrar sınırsız hırs ve sonuçlarıyla ilgiliydi bir bakıma.
‘YAŞADIĞINIZ YER TÜRKİYE İSE ÜLKE GERÇEKLERİ SİZE KENDİNİ DAYATIYOR’
Bu kitabınızda Türkiye’nin yakın tarihine odaklanıyorsunuz. Sizi, politik bir problem anlatmaya yönelten motivasyon nedir?
İzledikleriniz, okuduklarınız, yazdıklarınız sizi hangi aleme götürürse götürsün yaşadığınız ortam bilhassa Türkiye üzere bir yerse ülke gerçekleri size kendini dayatıyor. Üzerinize bir bilgi sağanağı iniyor ve bundan kurtuluş yok. Bu enteresan devri yurt dışında geçirenler bile ülke gündeminden kopamadıklarından şikayetçi. Eminim ki Norveç’te fiyordlara yakın park üzere bir kasabada yaşasaydım da sabahları birinci işim doğup büyüdüğüm ülkemde neler olduğuna bakmak olurdu. Yaşadığımız ortamsa maalesef eşsiz. Bir yanda hukuk sistemiyle, Merkez Bankası’yla meclisiyle ve iktisadıyla çöken kurumlar, bir yanda ipe sapa gelmez komplo teorilerinin zihinlerinde cirit attığı milyonlarca insan. Motivasyon, bor madenini, petrolü çıkararak bir Almanya olmanızın önündeki pürüzleri kaldıracak öteki tüm gelişmeler için Lozan Mutabakatının yüzüncü yılını bekleyenler, emelleri tek merkezden yönetilen bir Dünya devleti olan bin yıllık örgütlerin varlığına, Ay’a gidilmediğine, her karşıtlığın altında mason, illüminati, pakraduni yapılanması olduğuna, ıspanakla kanser tedavi edilmesinin önünde ilaç kartelleri olduğuna, isimden ve soyadlardan kripto kimlik tespit edenler ve nihayet Dünya’nın düz olduğuna inananlar ortasında delirmemeye, akıl sıhhatini muhafazaya çalışmaktı. Motivasyon, inanarak yahut siyasi saikle en akıl dışı olanı halkın üzerine boca eden ve karşılık gören bir siyasi iktidara mizah yoluyla itirazdı. Yani güçlü bir motivasyonum vardı.
Sizce edebiyat, politik sıkıntılarda nasıl bir hal almalı?
Edebiyat çok geniş bir alan. Lakin politik sorunlar şayet Norveç’te değil de Türkiye’de yaşıyorsanız her şey demek. Satın alım gücünüzün saatler içinde düşmesinden İstanbul Mukavelesi’nin hukuksuz olarak iptaline, Kanal İstanbul projesinden orman alanlarının bir kaç maden şirketi varlıklı olsun diye talanına müsaade verilmesine, denetimsiz göçle yaşanan tansiyonlara, cezaevi kapasitesinde gerçek rekorlar kırılmasına, özgürlüklerinden alıkonan niyet suçlularına, dümdüz edilen basına, dünya medyasında ülkenizin alay konusu olmasına, pasaport itibarınızın ve ekonomik durumunuzun sizi ülkeye hapsetmesine kadar her şey çatlak ve deliğine kadar siyasi. Aşk romanı da yazsanız, polisiye de yazsanız şayet ortam Paris değilse bu ortamda geçecek. Bundan etkilenmeden yazmak mümkün mü? Ortam siyasi bir bilgi. En apolitik müellif bile bu data üzerinde hareket ediyor. Aksi palavra söylemek olurdu tahminen. Bunun dışında yaşadığı ülkenin bu halde olmasını istemeyen herkes de elinden geleni yapmalı. Buna muharrirler da dahil.
‘YAŞADIĞIMIZ PERİYOTLA İLGİLİ GERÇEKÇİ TRAJEDİLER İLERİDE YAZILACAK’
Romanda, dikkat çeken sorunlardan biri de mizahın tonu… Edebiyatınızda mizah nerede duruyor?
Bu tonda bir mizah daha evvel kullanmamıştım. Onların atmosferleri de buna uygun değildi aslında. Kimileri çok karanlıktır hatta. Yaşadığımız periyotla ilgili gerçekçi trajediler ileride yazılacak bence. Birileri bunu yazacak. Bitecekse bitmesi ve üzerinden biraz vakit geçmesi gerekiyor. İçinde yaşarken fakat mizahı yapılabilir. Mizah çok güçlü bir silah aslında. Gerçekle absürt olan ortasındaki marj daraldıkça yapması güçleşiyor lakin. Birtakım haberlerin Zaytung haberi sanılmasının nedeni bu. Sevgili müellif dostum Tevfik Uyar “Zaytung haberi ile gerçek haberi birbirinden ayırt edebilen yapay zeka insanlığı ele geçirebilecek kuvvete erişmiştir” diye yazmıştı bir mecrada. Türkiye için durum sahiden bu hale geldi. Siyasi mizahın çıtası absürt olanın absürdünü üretmek üzere sıkıntı bir düzeye yükseldi. Umarım başarmışımdır.
‘YABANCILAŞMA YİRMİNCİ YÜZYIL EDEBİYATINA DAMGA VURMUŞ BİR KAVRAM’
Türkiye’nin yakın tarihine dair alegorilerin çokça olduğu romanda yabancılaşma kavramı öne çıkıyor. Bu kavramı nasıl yorumlarsınız?
Yabancılaşma bilhassa yirminci yüzyıl edebiyatına damgasını vurmuş bir kavram. Tarih boyunca çeşitli manalarda kullanıldı. Sabotaj’da iki tıp yabancılaşmadan kelam edilebilir tahminen. Biri bireylerin gerçekliğe yabancılaşması. Bu tartışmalı bir kavram biliyorum. Gerçeklik nedir, ölçüsü nedir, objektif gerçeklik var mıdır falan üzere. Ben çok subjektivizmi sevmiyorum. Dünya yuvarlaktır ve objektif bir gerçektir. Enflasyonun nedeni faiz değildir ve bu objektif bir gerçektir. Bazen toplumlar toplum olarak sanrılara kapılır. Bu sanrıyı bazen iktidar elindeki bütün araçları kullanarak, bazen toplum kendi kendine yaratır. Bu da bir tıp yabancılaşmadır ve toplumumuz bu yabancılaşmayı uzunca bir müddettir pek derinden deneyim ediyor üzere geliyor bana.
Sabotaj’da yabancılaşan tek birey Gürler üzere görünüyor. Gürler ortalama bir fizikçiden öteki bir şey değil. Yalnızca ortalama bir fizikçi olduğu için gerçeğe sadık kalmaya çalışıyor. Ona verilen vazifesi nitekim yerine getirmeye çalışıyor. Çok kaygan bir tabanda sorgulamalarla ilerlemeye çalışıyor. Etrafındaki beşerlerle, kurumlarla ortasındaki yabancılaşma o vakit daha besbelli hale geliyor tahminen. Bir kitlenin yaşadığı sanrıyla gerçeğe yabancılaşması Gürler’in kitleyle yabancılaşması üzere yansıyor olabilir.
Önümüzdeki günlerde okurlarınızı bekleyen çalışmalarınız nelerdir?
Sabotaj bir mizah romanı. Önemli şeyleri komik bir biçimde anlatıyor. Bu kadar cümbüş kâfi deyip karanlık bir seri katil hikayesi kaleme alıyorum bu ortalar.
