Yerine kayyım atanan ve 7 yıldır tutuklu bulunan Diyarbakır Büyükşehir Belediye Eşbaşkanı Gültan Kışanak seçim sonuçlarına ait değerlendirmelerde bulundu.
Kışanak’ın Yeni Hayat gazetesinden Ferhat Çelik’in sorularına verdiği karşılık şöyle:
‘SEÇMEN LİSTELERİ CİDDİYETLE DENETİM EDİLMEDİ’
Güncel gelişme ve tartışmaları göz önünde bulundurduğunuzda 14 Mayıs’ta muhalefet hangi mevzularda eksiklikler yaşadı?
Mevcut iktidar yeterli olduğu için kazanmadı, muhalefet yetersiz olduğu için kaybetti. Seçim sonuçlarının özeti budur. Görülen o ki, muhalefet iki seçim ortasında geçen beş yılı güzel değerlendirmemiş. Halka gitme, toplumsal tabanını genişletme, örgütlenme, iktidarın yanlışlarını teşhir etme üzere en temel politik faaliyetler açısından yetersiz kalmıştır. Dürüst ve adil bir seçim yapılmasını sağlayacak önlemleri almamış, seçmen listeleri ciddiyetle denetim edilmemiştir. Son bir ayda müşahit bulma telaşıyla sandık güvenliği sağlanamaz. Önemli bir partinin-muhalefetin, aylar öncesinden sandık vazifelilerinin belirli olması ve her misyonlu ünitenin gerçekte listede gözüken seçmenin var olup olmadığını yerinde denetim etmesi gerekir. Sandık asıllı bir örgütlenme yapılmadan, sahte-mükerrer seçmenleri tespit etmek ve sandık güvenliğini sağlamak mümkün değildir Türkiye’de.
Seçim stratejileri gerçek kurulmamış, gerçek taktiklerle süreç yönetilememiştir. Olumlu güleryüzlü kampanya, halkın gerçek problemlerinden (siyasal-sosyal-ekonomik) uzak durmayı gerektirmez. Ayrıyeten kazanma algısıyla-kaybetme derdinin istikrarı uygun tutturulamamış, riskler-sorun alanları vaktinde görülerek, önlemleri alınmamıştır. Seçim ittifakları/işbirlikleri ve aday listeleri, halkın moral ve motivasyonunu yükseltecek, oy oranlarını arttıracak formda yapılmamıştır. Kesimli, dağınık ve ittifak içi/parti içi tartışmaları son ana kadar devam eden muhalefet, halka itimat vermemiştir.
Bu tespitler genel olarak, muhalefetin ortak eksikleridir ve giderilemeyecek hususlar da değildir. Fakat daha yapısal-köklü bir sorunu var muhalefetin. Türkiye sosyolojisinin, “yüzde 70 sağ, yüzde 30 sol” oya tekabül ettiğine dair bir tespit ve ön kabul var. Bu ezber, siyaseti demokratikleşme tezinden alıkoyuyor, adeta siyaseti açmaza almış durumda. Yalnızca seçim strateji ve taktikleri değil, genel olarak siyaset bu ön kabul üzerine yapılıyor. Bu da siyaseti daima sağa çekiyor, yani kimlik siyaseti yerine. Bu ön kabulün nedenleri güzel irdelenirse, siyasetin demokratik, eşitlikçi, çoğul, ortak bir gelecek kurma tezinin ne kadar zayıf olduğu görülür.
MUHALEFETE ELEŞTİRİ
Seçimlerden sonra muhalefet partilerinin yaşadığı tartışmaları nasıl görüyorsunuz?
CHP’de değişim tartışmaları ulusalcılar (sol milliyetçiler) ile sağa açılarak büyüme tezi ortasına sıkışmış durumda. İyi Parti, merkeze hitap eden bir parti olma tezini kaybetmiş, daha milliyetçi bir telaffuzla MHP’nin yerine-tabanına göz dikmiş görünüyor. Saadet ve Gelecek Partileri, AKP’nin birinci yıllarına öykünüyor üzere. DEVA şimdi rotasını bulamamış, liberalizmin hem ekonomik hem de siyasal istikametine sahip çıkıp çıkmayacağı belirli değil, gel-gitler yaşıyor. Yalnızca Yeşil Sol Parti’nin temsil ettiği siyasi gelenek, kendisini daha demokratik bir çizgide örgütleme kaygısına düşmüş durumda. Bu gelenek de kimlik siyaseti yapmakla itham ediliyor. Halbuki bugün Yeşil Sol Parti’de temsilini bulan bu gelenek, kimlik problemlerini çözmeyi hedefleyen bir çizgidir. Şayet siyaset, genel olarak kimlik meselelerini çözerek, bu ülkede yaşayan herkesi, demokratik bir cumhuriyetin eşit, özgür yurttaşları olarak kabul etmezse, yüzde 70 yüzde 30 açmazından kurtulamaz. Bu sıkıntıları çözmeye talip olmayan bir muhalefet başarılı olamaz. Olsa olsa iktidar benzerleri ortasında el değiştirir. Bugünkü iktidar blokunun aslında geniş bir toplumsal tabana yaydığı radikal milliyetçilik-dincilik, giderek derinleşir. Toplumsal fay sınırlarında güç birikimi devam eder.
‘YEŞİL SOL’UN BAŞARISI TARİHİ SORUMLULUK’
Seçimlerde Emek ve Özgürlük İttifakı yüzde 10,56 oy oranında kaldı. Ancak seçimlerden evvel birçok kesim bu oranın yüzde 15’lerde olacağını düşünüyordu. Elde edilen bu sonucu başarısızlık olarak ele alabilir miyiz?
Yeşil Sol Parti, HDP ve toplumsal alanı örgütleme sorumluluğunu üstlenen DTK ve HDK idareleri de alınan sonuçları başarısızlık olarak değerlendirdiler. Sanırım artık toplantılar yaparak hem başarısızlığın nedenlerini irdeliyorlar hem de halka özeleştiri veriyorlar. Bu tespit ve özeleştiri çok değerli. Toplantılarda derinlikli tartışmaların yapılacağını ve güçlü bir çıkış yapılarak, asıl özeleştirinin pratikte verileceğini umuyorum. Bir evvelki soruya verdiğim karşılıkta da belirttiğim üzere; Türkiye’de büyük bir demokratik muhalefet boşluğu var. Yeşil Sol Parti çizgisinin güç kazanması, siyasi yelpazede ibrenin demokratikleşmeden yana dönmesi manasına gelir. Bunu yapabilecek diğer bir siyasi çizgi yok. Bu nedenle Yeşil Sol Parti’nin başarısı tarihî bir sorumluluktur. Bu siyasi gelenek, “demokratik, ekolojik, bayan özgürlükçü” bir paradigmaya sahip. Bu çok büyük bir savdır. Yeniden Kürt meselesinin siyasi tahlili ve toplumsal barışı inşa etme misyonu var. Demokratik toplum ve demokratik cumhuriyeti inşa etme tezi taşıyor. Toplumdaki tüm farklılıkları, kendi kimlikleriyle temsili siyasete taşıyarak, demokratik-çoğul ortak bir gelecek kurma siyasetinin fotoğrafını somut olarak gösterebilen tek siyasi partidir. Bütün bunları düşündükçe, siyasi tezleri ile sandıktan çıkan sonuç ortasında büyük bir fark olduğu görülüyor. Sorun burada.
Bir de mevcut iktidar blokunun yarattığı büyük tahribat, zulüm, acılar, derin yoksulluk, adaletsizlik nedeniyle aslında toplumsal atmosfer, genel olarak muhalefetin lehineydi. 7 Haziran gibisi bir atmosfer vardı. Lakin âlâ kıymetlendirilemedi. Hayal kırıklığının ve iç tartışmaların bir nedeni de bu.
‘TİP’İN EN DEMOKRATİK HAKKI LAKİN…’
Yeşil ve Sol Parti ile TİP’in seçimlere farklı olarak girmesinin sonuçlara bir tesiri var mıydı? Ortak listeyle seçime girilseydi sonuç farklı olur muydu?
Seçim sonuçlarında beklenen muvaffakiyet seviyesine ulaşamamanın tek nedeni, TİP’in seçimlere başka listeyle girmesi değil tabi. Fakat bu da değerli bir faktör olmuştur. TİP’in ittifak çatısı altına girmeden başka olarak seçimlere girmesi en demokratik hakkıdır. Ancak durum bu değil. Hem gayret hem de seçim ittifakı yapan ve birebir toplumsal tabana hitap eden iki partinin bir birine rakip olması anlaşılır bir durum değildi. Çaba ittifakı içerisinden bir partinin başka listeyle girme ısrarı olmasına karşın, çaba ittifakının seçim ittifakına çevrilmesi yanlış olmuştur. Bu durum Emek ve Özgürlük ittifakının gayret argümanını küçültmüş, halkın moral ve motivasyonunu olumsuz etkilemiş, ortak gayret hissini zedelemiştir. Daha da yanlış olanı, farklı liste kararı, Yeşil sol Parti’nin demokratik-sol çizgisinin görünmez olmasına hizmet etmiş olmasıdır. 7 Haziran 2015 örnek gösteriliyor. O devir yaşanan siyasi atmosfere herkesin dönüp bir bakmasında yarar var. Yaşanan coşku, moral ve motivasyonun en kıymetli nedeni iştirak ruhuydu. Yeni ömrü daima birlikte kurma teziydi. Bütün bunlar düşünüldüğünde, farklı liste kararının neleri kaybettirdiği daha güzel anlaşılacaktır.
Seçimden evvel gazetemize yazdığınız bir yazıyı “Keşke dememek için…” başlığıyla manşetten vermiştik. Bu açıdan 14 Mayıs’ta seçim sonuçları netleşmeye başladığında ne hissettiniz?
İletişim imkanlarımız kısıtlı olsa da yaşanan eksiklikleri az çok biliyordum. İmkanlarım ölçüsünde gerek yazarak gerekse ziyarete gelenlere anlatarak katkı yapmaya da çalıştım. Bu nedenle sonuçlar sürpriz olmadı diyebilirim. Tekrar de sonuçları ıstırap ve kızgınlıkla karşıladım. O yazıda da tabir ettiğim üzere “keşke demek” vakti bilakis çevirmiyor. Artık geçmişi değiştiremeyiz lakin dersler çıkararak geleceğin daha güzel olması için çalışabiliriz.
Özeleştiri, gerçek bir muhasebe sonucunda, evvel şuuruna varmak, sonra bunu muhataplarına açıklamak birebir şeylerin bir daha yaşanmaması için gerekli önlemleri almak ve pratikte yanlışları düzeltmektir. Özeleştiri bir “gönül alma” işi değildir. Özeleştiri süreci, herkesin eteğindeki taşları dökme süreci de değildir. Özeleştiri süreci bir günah keçisi bulup, öteki yanlışları- eksikleri görmeme- göstermeme hali de değildir. Özeleştirinin, gayeye hizmet etmesi için; yani yanlışları düzeltebilmek için yapılması gerekir. Ortaya çıkan sonucu, bizi bu sonuca götüren pratikleri, nedenlerini büyük bir sorumluluk hissiyle ele almak gerekir. Şahıslardan bağımsız demiyorum, lakin bireylerden kaynaklanan eksikleri de aşan, işleyiş ve anlayış sıkıntıları da ele alınmalı, bütünlüklü bir kıymetlendirme, tahlilleriyle birlikte ele alınmalı. Bu siyasi hareket güçlü bir özeleştiri yapabilecek birikime ve olgunluğa sahiptir.
‘ASIL DEĞERLİ OLAN YANLIŞLARA YOL AÇAN NEDENLERİ BULMAK’
Bu süreçten nasıl bir ders çıkarılması gerekiyor? İttifak siyaseti, 3. yol, aday belirleme süreci, örgütlenme….
Belirttiğiniz ittifak siyaseti, aday belirme süreci üzere bahislerde yapılan hatalar-eksikler, birer sonuçtur. Bunları düzeltmek de kolaydır. Asıl kıymetli olan bu kusurlara yol açan nedenleri bulmaktır. O denli görülüyor ki bu nedenlerin başında, partinin ideolojik-politik sınırında yaşanan eksikler geliyor. Bu siyasi parti niçin var, ne için uğraş ediyor, gayesi ne? Kürt sıkıntısının barışçıl siyasi tahlili, demokratik toplumu, demokratik cumhuriyeti inşa etmek, tüm ezilenlerin, emeği sömürülenlerin, fakirlerin, tüm ötekilerin temsilcisi olmak savları çok büyük tezlerdir. Bu argümanlara denk bir duruş var mı? Parti temsilcileri, parti idaresi ve bir bütün olarak parti örgütü, bu ortak gayeye bütün gücüyle kenetleniyor mu? Partinin misyonu, ideolojik çizgisi, politik programı örgütün işleyişine ne kadar istikamet veriyor?
‘3. YOL İKİ BLOK ORTASINDA PASİF BİR TARAFSIZLIK POLİTASI DEĞİL’
3 yol, iki blok ortasında pasif bir tarafsızlık siyaseti değildir; kendi politik kulvarını inşa etmek, yeni bir yol açmaktır. 3. yol tezinin altını niçin dolduramıyoruz. Partinin il-ilçe örgütlerinden yetişmiş takımları yok mu? Bu parti aşağıdan üste hakikat örgütlenmeyi neden daha güçlü bir biçimde hayata geçiremiyor. Tek neden baskılar, tutuklamalar mı? Parti toplumla nasıl bir bağ kuruyor, mahalle, köy, iş yeri komisyonları- meclisleri var mı, toplumsal örgütlenme nasıl sağlanıyor? Örgütlenme sıkıntıları, takım sıkıntıları baskılarla izah edilemez. Siyasi baskılar, doğal afet üzere değildir. Fırtına geçinceye kadar beklemenin bir yararı yoktur. Baskıları durdurmak için çaba etmezsen, giderek köşeye sıkışırsın, daha fazla baskı altında kalırsın. Kaldı ki bu siyasi gelenek, yaşadığı problemlerin yalnızca mevcut iktidardan ibaret olmadığını bilecek tarihi bir belleğe sahiptir. Şu soruyu sormak gerekiyor; gelenekten, tarihi ve toplumsal bellekten kopma problemleri mı var?
En temel sorulardan biri de “gençlik ve bayan örgütlenmesi kâfi mi?” değilse de “neden”? Gençlik, geçmişle gelecek ortasındaki köprüdür. Bu köprü kurulamazsa, parti dinamizmini, yenilenme gücünü koruyamaz, kendi takımlarını yetiştiremez. Gelecek tasası en yüksek, lakin en örgütsüz toplumsal kesim gençliktir. Bu siyasi hareketin neden “genç işsizler meclisi” olmasın? Neden “işçi gençlik meclisi” olmasın? Özgün alanlarda örgütlenen gençlik meclislerinin neden federal ya da konfederal bir birliği olmasın? Üniversite gençliği, ilgi alanlarına nazaran bu siyasal çalışmalara dahil olarak, toplumla neden buluşmasın? Neden bütün bu çalışmalar, aşağıdan üste yanlışsız örgütlenmesin? Siyasetin misyonu, muhtaçlık tespit etmek, sorunun gerçek sahiplerinin örgütlenmesi için bir yol açmak, çalışmaları kolaylaştırmaktır. Demokratik toplum lakin “yerelden ve yerinde” inşa edilebilir. Siyasi parti gençlik çalışması, süreksiz orta bir durak değildir. Demokratik bir gelecek kurmanın temel dinamiklerinden biridir gençlik.
Bütün bu yazdıklarım bayan çalışmaları açısından da geçerli. Hayatın her alanında bayan gücünü ve iradesini açığa çıkarmayı hedefleyen bir çalışma hayati kıymete sahiptir. Bayana yönelik taarruzların bu kadar ağırlaştığı bir devirde, yaygın, özgün ve kitlesel bayan örgütleri yaratmak, tarihi bir sorumluluk olduğu üzere siyasi muvaffakiyetin da olmazsa olmaz şartıdır. Cinsiyet eşitsizliği sorunun kıymetli bir ayağı temsiliyet problemidir. Lakin bayan özgürlük sorunu temsiliyete indirgenemez. Temsiliyet ile örgütlü bayan gücü ve cinsiyet eşitliği şuuruna dayalı toplumsal dönüşüm, karşılıklı olarak bir birini tekrar üreten bir döngü kazanmalı. Şuur ve örgüt büyüdükçe Temsiliyet büyümeli, Temsiliyet büyüdükçe şuur ve örgüt büyümeli.
Çok uzun yazdığımın farkındayım fakat tahlili de tartışmak zorundayız. Hakikat sorular sorabilirsek yanlışsız tahliller de bulabiliriz. Dünyayı, ülkeyi düzletmenin ve yaşanacak bir yer haline getirmek istiyorsak işe kendimizi değiştirmekten başlamalıyız. Dünyayı düzeltmenin yeri, birinci olarak kendi yüreğimiz, şuurumuz, emeğimiz ve ortaya çıkarttığımız iştir. Dünyanın en güzel politik programına da sahip olsak, emek vermeden, ter dökmeden, hakikat yol ve metotla çalışmadan, kararlı ve ısrarcı olmadan sonuç alamayız. Bu genel bir kuraldır. Bir sonraki seçimi bekleyerek vakit kaybedemeyiz. Demokratik bedelleri, hak şuurunu, barışı, toplumsal tabanda yaygınlaştırmadan muvaffakiyet elde edemeyiz. Seçim sonuçları 5 yıl boyunca yaptıklarımızın ve yapmadıklarımızın faturasıdır.
Son olarak “Keşke dememek için…” bundan sonra nasıl bir yol izlenmeli?
“Keşke dememek için” bugünün işini yarına bırakmamalıyız. Önümüzde bir mahallî seçim var. Bir gün bile geçirmeden eksiklerimizi telafi etmek için çalışmaya başlamalıyız. Unutmamak gerekir ki iki büyük rakibimiz var. Biri “kayyum atama kaygısı” , oburu de toplumsal tabanımızın beklentilerini vaktinde ve hakikat anlayıp, beklentili siyaset yapmaya son vermek.
