İstanbul’da birkaç hafta içinde plankton ağırlaşması ile birlikte denizin turkuaz renge bürünmesi bekleniyor. Pekala, plankton nedir? Plankton hayvan mıdır bitki midir?
PLANKTON NEDİR?
Plankton, suda bulunan ve hareket yeteneği akıntıya bağımlı olan canlılara verilen genel isimdir. Çoklukla mikroskobik boyutta ve tek hücreli oldukları varsayılsa da, denizanaları yahut kopmuş yosunlar da okyanusbilimciler tarafından plankton olarak tanımlanır.
Bitkisel planktonlara fitoplankton, hayvansal olanlarına ise zooplankton ismi verilir. Göllerde, denizlerde ve akarsularda, hatta makul kaideler altında buzullarda bulunabilirler.
Dünyadaki fotosentez ile üretilen oksijenin büyük çoğunluğunu plankton üretir, öbür kısmını bitkiler üretir.
PLANKTON ÇEŞİTLERİ NELER?
Planktonik organizmaların büyüklüklerine nazaran sınıflandırılması:
– Femtoplankton, < 2×10-7 m (<0,2 µm) (deniz virüsleri)
– Pikoplankton 2×10-7-2×10-6 (0,2-2 µm) ortası (küçük ökaryotik protistler; bakteriler; Chrysophyta)
– Nanoplankton 2×10-6-2×10-5 (2-20 µm) ortası (küçük ökaryotik protistler; küçük diatomlar; küçük flagellatalar; Pyrrophyta; Chrysophyta; Chlorophyta; Xanthophyta)
– Mikroplankton 2×10-5-2×10-4 (20-200 µm) ortası (büyük ökaryotik protistler; fitoplanktonların birçok; Protozoalar (Foraminifera); ciliates; Rotifera; genç metazoalar – Crustacea (copepod nauplii))
– Mezoplankton 2×10-4-2×10-3 (0,2 mm-2 mm) ortası (metazoalar; örn: copepods; Medusae; Cladocera; Ostracoda; Chaetognaths; Pteropods; Tunicata; Heteropoda)
– Makroplankton 2×10-3-2×10-2 (2–20 mm) ortası (metazoalar; örn: Pteropodlar; Chaetognathlar; Euphausiacea (krill); Medusae; ctenophorelar; salps, doliolidler ve pyrozomlar (pelagic Tunicata); Cephalopoda)
– Megaplankton > 2×10-2 (>20mm) (metazoalar; örn: denizanası; ctenophorelar; salps ve pyrozomlar (pelagic Tunicata); Cephalopoda)
Fitoplankton çeşitlerinden kokkolitler su yüzeyinden atmosfere geçen “dimetil sülfür” denen kimyasal maddeyi üretir. Bu unsur oksijenle birleşerek sülfat haline geçer. Sülfatlar okyanus üzerindeki su buharı için ağırlaşma çekirdekleri oluşturarak bulutları meydana getirirler ve makul şartlar altında yağmura neden olabilirler. Dimetil sülfür, dolaylı olarak bulutların güneş ışınlarını yansıtma yahut emme derecesini, yani albedoyu tesirler. Genel olarak, dimetil sülfür albedoyu artırır. Böylelikle bulutlar gelen güneş ışınlarını yansıtır, buna bağlı olarak toprağa erişen güneş ışınları da azalır.
