“İlişkimizde sorun var”diye başvuranların yanında, asıl sorunu örterek; depresyon, psikosomatik şikayetler, ve fobik tepkilerle terapiste başvuranlarada sıklıkla rastlanmaktadır.” Birtakım çiftlerin terapiste başvurma emelleri;ilişkilerini, evliliklerini kurtarmaktır. Hem terapi ortamı, hemde terapist evliliğin bitmesine ya da devam etmesine karar veremez.Terapi ortamı; İrtibatı açık ve net hale sokan, üçüncü bir kişinin (terapist) yardımıyla karşılıklı anlaşılabilir konuşmayı öğreten, kişinin olaylara tek taraf olan bakış açısını zenginleştiren, kendinin farkındalığını sağlayan bir ortamdır. Bu ortamdan yeteri derecede faydalanabilmek yinede çiftlerin kendilerine bağlıdır.Terapinin emeli bağlantısı sağlıklı hale getirmektir. Bir münasebetin sağlıklı halde devam etmesi, çiftlerin uzlaşmazlıklarını çözebilme yeteneğine ve isteğine bağlıdır. Çiftler ortasında bağın sorun haline geldiği durumlarda şu cümleler sıklıkla kullanılmaya başlamıştır artık.“Beni sen hiç anlamıyorsun. ”
Çiftlerde ortaya çıkan problemler, aslında sorun diye görülmeye başladığı vakitten daha evvel den de vardır. Ama ömür döngüsünün çeşitli devrelerinde(evlilik, çocukların doğumu, çocukların okulu, eşlerin iş-meslek rolleri, geleceği yapılandırma)çiftler muhakkak hedefler üzerine odaklaşırlar.
Böylelikle münasebetin yürümesini engelleyen “şeyleri” göremez ya da görsede farketmemeye, farketsede bir mühlet sonra bunun değişeceğine kendini inandurmaya çalışır. Lakin bu hayat döngüsü içinde ani ve büyük değişimler, zorlanmalar, kayıplar ve bu döngünün oturtulmasıyla, şahıslar o ana kadar belkide hiç yapmadıkları, yada bazen düşündüğü hatta bazen tecrübeye geçirdiği “kendinin farkındalığı” üzerine ağırlaşmaya başlar. Ben neyim? ne oluyor? ne istiyorum üzere kendine yönelik sorular sormaya başlar. Farkına varmaktan kaçındığı “şeyler” üzerine gidip onları araştırmaya, çözümlemeye çalışır. Bağlantının bileşenleri olan üçlü; kominikasyon-güç-duygu o anda gerçek meseleler olarak görülmeye başlanır. İlgide o ana kadar çıkıpta başedilen sıkıntılar bir anda üstesinden gelinemez bir hal almaya başlar. Münasebetin tarifini yapacak olursak;özel muhakkak bir bağlamda bireyler ortasında oluşan his ve fikir, davranışlarda şekillenen bir bildiri iletimi, daha da ötesi dilek, istek ve gereksinimlerin karşılık bulmasına yönelik bir alış-veriştir. Alakanın olması için iki kişinin olması ne kadar olmazsa olmaz bir kuralsa, münasebette hangi kontekstin geçerli olduğı konusuda o kadar kıymetlidir. Bağın şekillendirilmesi; belli bir durum, ortam dahilinde olmalıdır. Eşlerden birinin sevgisini tabir etme biçimi başkasında sevgi olmazda öfke, kızgınlık formunda algılanabilir. Alakada değerli olan bir noktada “burada ve şimdi” dir. Şahıslar ortası bağlantılarda, şahısların etraflarındaki üçüncü ve dördüncü şahıslar (anne, kayınvalide, baba, arkadaş) tarafından bağa yandan müdahale yapılacağı üzere, bir profesyonel (terapist) tarafından da terapötik müdahaleler yapılabilir. Gerçek ömürde ilgilerde belirlemeler, tanımlamalar ve yorumlar olduğu surece, müdahaleler her vakit bir formda vardır. Ama bir sorun yaşandığında:kişilerin “eylem kapıları yapılanmış” olması yahut “sonu gelmeyen oyunlar”söz konusu olduğunda, sistemin dışından bir kişinin müdahalesine ihtiyaç vardır. Zira sistemin devam etmesi için, sistemin kurallarının değişmesi gerekmektedir. Sistemi değiştirmek, o sistem içindeyken muhtemel değildir. Fakat dışardan birisi(terapist)sisteme gereksinimi olanı verebilir.
Yardım isteği ile başvuran çiftlerden biri “ben boşanmak istemiyorum yahut ben boşanmak istiyorum” isteğiyle geldiğinde, birinci müdahalemiz ;boşanmak için bağın düzelmesinin gerektiği zira burada sorunun, bağın aslı olduğunu söylemektir. Sıkıntılı ilgilerde boşanmak;ağızdan kolay kolay çıkan kolay bir tahlil olarak gelsede gerçeğe yakınlaştıkça, uzaklaşılan ve alınması güç bir karar haline gelmektedir. Çiftlerde, terapide kullanılan birinci tekliflerden biri;ilişkinin bir mühlet askıya alınmasıdır(askı modeli). 15 gün müddet ile asla yüz yüze görüşme yapılmaması, telefonla konuşulmaması, başka yerlerde yaşama ve bu müddette varlıklarından bile haberdar olunmaması önerildiğinde, buna “boşanmak en güzel tahlil “diye yaklaşan çiftlerde dahi birinci reaksiyon red etme olabilmektedir. Çift terapisine başvuranların çoğunluğunu bayanların oluşturduğu ve bir kısım eşlerin terapiye sıcak bakmadıkları göz arkası edilmeyecek bir gerçektir. Terapiye her iki tarafında katılması sonuç almayı kolaylaştırdığı üzere terapi süresinide kısaltır. Lakin çok kıymetli olan bir gerçekte, ilgide magdur olan bireyin; (çoğunluğu kadın) tek başına yapacağı terapi seyahatinde hem münasebet ismine hem de kendi ismine çok yol katedebileceğidir.
Evlilik Öncesi
Flört ya da nişanlılık devirlerinin uzadığı alakalarda sorun yaşama riski giderek artmaktadır. Bilhassa, bağlantıda ailelerin de yer almaya başlaması eşler ortasındaki nazik istikrarları bir biçimde etkilemektedir. Bunlara karşın nişanlılık ve flört periyotları evlilik hayatı hakkında eşlere ipuçları da vermektedir. Bu nedenle çok güzel değerlendirilmesinde yarar vardır.
Evlilik Kararı
Bireyler evlilik kararı alırken farklı nedenler düşünmektedirler. Bu kararı verirken yapılan yanılgıların kimileri şu halde sıralanabilir;
Birinci Bakışta Aşk: Birinci görüşte aşk, şahısların mantıklı düşünmelerine ve yanlış kararlar almalarına neden olabilmektedir. Bu nedenle çiftlerin birbirlerini tanımak için vakit tanımaları ve alacakları karar öncesinde güzel düşünmeleri gerekmektedir.
Meskenden Kaçış: Kimi beşerler keyifli olamadıkları ve daima sorun yaşadıkları bir ortamdan kurtulabilmek için evliliği bir deva olarak görmektedirler ve evlilik kararı almaktadırlar. Bir kaçış olarak da değerlendirebileceğimiz evlilik kararı her vakit yanlışsız olamayabilmektedir.
Cinsel İsteklerin Karşılanması: Beşerler bazen cinsel muhtaçlıklarını giderebilmek için evlenmek istemekte ve evliliğin asıl temellerini gözardı ettikleri için yanlış kararlar verebilmektedirler.
Yalnızlıktan Kurtulma İsteği: Beşerler bazen yalnızlıktan kurtulmak için evlilik yapmayı deneyebilirler. Lakin yalnızca bu gayeyle yapılan evlilikler ekseriyetle hakikat evlilikler olmamaktadır.
Evlilik İle İlgili Beklentiler
Gerçekçi olmayan evlilik ile ilgili beklentiler, eşlerin önemli hayal kırıklıkları yaşamalarına, evliliklerinde sıkıntılar yaşamalarına ve hatta çıkmaza girmelerine neden olabilmektedir. Bunlardan kimileri ise şöyledir;
‘Eşim en yakın dostumdur’ kanısı: Bireyin hayatında eş ve arkadaş çok kıymetli bireylerdir. Bir bireyin eşine arkadaş rolünü de yüklemesi epey yanlıştır, zira her iki bağlantı çeşidinin de o kişi için farklı getirileri vardır.
‘Evlilikte yarı yarıya paylaşım gerekir’ niyeti: Bu niyet, ilgiler içinde bireyler için gerekli ve kaçınılmazdır. Fakat, paylaşım kanısı bir orana sabit kılınamaz. Hayatta karşılaşılacak olan durum ve imkanlar gözönünde bulundurularak, kimi vakit birinin başkasına oranla daha fazla sorumluluk üstlenmesi gerekebilir. Paylaşım konusu, uzun bir vakit dilimi için düşünülmelidir. ‘Çocuk sahibi olmaksızın bir evlilik olamaz’ fikri: Eşler için çocuk sahibi olmak evliliğin en değerli gayelerinden biridir. Bu sayede çiftler birbirlerine daha çok yakınlaşacaklarını, ortalarındaki sıkıntıları daha kolay çözebileceklerini düşünürler. Bu niyetler çocuk sahibi olma kararını çok önemli bir halde tesirler. Lakin aslında başarısız bir bağlantıda çocuk sahibi olmak her vakit tahlil olamayacağı üzere şahıslar ortasında diğer problemlerin da yaşanmasına neden olabilmektedir. ‘Eşime şimdiye dek yaşadığım her şeyi anlatmalıyım’ kanısı: Evlilik kararı almak üzere olan çiftlerin birbirlerini tanımaya çalışmaları çok olağandır. Lakin o vakte dek yaşadıkları olayları ve deneyimleri birbirlerine aktarırlarken de dikkatli olunmalıdır. Çiftler bağlarının nasıl etkileneceğini kestirim edemedikleri hususlarda konuşacakları vakit aile terapistlerinden dayanak alabilirler.
Sosyo-Ekonomik Seviyelerin Birbirine Yakın Olması: Birebir sosyo-ekonomik çevrelerden gelen şahısların yaptıkları evliliklerin muvaffakiyet oranlarının yüksek olduğu bilinen bir gerçektir.
Güç Seviyelerinin Benzerliği: Bireylerin güç seviyelerinin birbirine yakın olması evlilikte ulaşılan doyumu hakikat oranda etkilemektedir.
Hayata Bakış Açılarının Benzerliği: Eşlerin hayatın suratına ayak uydurabilme, değişime ve değişikliğe olan muhtaçlık yahut durağanlığı sevme üzere mevzularda birbirlerine benzemeleri, evlilikteki ahengi da artırmaktadır.
Evlilikte Danışmanlık
Neden evlenmek istiyorum?: Bu soruya verilecek karşılık çok değerlidir. Kişinin hakikaten sevdiği beşerle birlikte yaşama isteğiyle bir evlilik kararı alıyor olması gerekmektedir.
Neden ‘onunla’ evlenmek istiyorum?: Çiftlerin birbirlerini gereğince tanıdığını, hayata karşı emsal bakış açılarına sahip olduğunu, bir ömür uzunluğu birlikte yaşamak istediklerini düşünmeleri onların alacakları evlilik kararında gerçek yolda ilerlediklerinin bir göstergesidir.
Hayata nasıl bakıyoruz?: Eşlerin hayata benzeri pencerelerden bakmaları onların evlilik hayatlarını direkt etkileyecektir. Olayları, insanları ve genel manasıyla hayatı birbirine yakın şekilde değerlendirebilen ve emsal yansıları veren eşlerin evlilikleri çok daha sağlam adımlarla ilerlemektedir.
Nasıl bir eş istiyorum?: Kişi, nasıl bir eş istediğini, nasıl biriyle hayatını birleştirmek istediğini güzel analiz etmelidir. Klâsik, çağdaş, farklı düşünen, esirgeyici biri mi olacağını güzel düşünmelidir. Lakin bunun için de,eşler flört ve nişanlılık devirlerinde kendilerini oldukları üzere yansıtmalıdırlar. Olumsuz taraflarını karşı taraftan gizleyip,olumlu taraflarını ön plana çıkarmamalıdırlar. Aksi taktirde,verilecek evlilik kararındaki etkenleri yanıltmış olurlar. Münasebetiyle kişi hayal ettiği ve istediği eş modelinden çok daha farklı biriyle karşılaşabilir ve verilen yanlış kararlar işleri çıkmaza sokabilir.
Evlilik Öncesi
Bir evlilikte eşleri etkileyen pek çok ruhsal sebepler vardır. Bu nedenle çiftlerin evlilik kararını almadan evvel birbirlerini gereğince tanımaları ve evlilik sorumluluğunu alıp alamayacaklarını yeterlice düşünmeleri gerekmektedir. Bilhassa toplumumuzda, erkeklerin sorumluluk alma konusundaki istek ve kararlılıklarını pek çok sefer gözden geçirmeleri tavsiye edilmektedir. Evlenmeden evvel dikkat edilmesi ve kıymetlendirilmesi gereken kimi kriterler vardır. Evlenmeden evvel eşlerin birbirleri hakkında kişilik özelliklerini, evliliğe ve hayata bakış açısını, kendisine her bahiste dayanak olup olamayacağını, mesleği ve gelir seviyesini, sıhhat durumunu, çocuk sahibi olmak isteyip istemediğini, cinselliğe bakış açısını, her iki tarafın ailesiyle olan bağlarını, ruhsal bir probleminin olup olmadığını bilmeleri gerekmektedir. Bu kriterler ve daha pek çok husus çiftler ortasında tartışılmalıdır. Evlilik öncesi depresyonu bilinen bir gerçektir. Evlilik sorumluluk gerektirmektedir ve şayet kişi bu sorumlulukları üstlenemeyeceğini düşünüyorsa biraz daha beklemekte yarar vardır. Karşılıklı sevgi ve anlayışın var olmadığı evliliklerde bu sorumluluklar bireylerin özgürlüklerinin elinden alınması üzere algılanabilir. Bu nedenle evlilik kararı üzerine güzel düşünülmeli, sevgi ve anlayışın hakim olduğu alakalar geliştirilmelidir.
Evlilik öncesinde bahsedilen bu kriterler dikkatle ele alınmalıdır. Gerekli hallerde evlilik-ilişki danışmanlarından takviye istenebilir. Objektif ve uzman birinin rehberliğinde, bireylerin evliliğe hazır olup olmadıkları, birbirleri ile ahengi, hayata bakış açıları ve evlilikten beklentileri masaya yatırılır. Yapılan bu görüşmeler şahısların verecekleri kararda belirleyici ve yol gösterici bir kaynak olabilir.
Doğru Eş Seçimi
Bir kişinin evlilik kararı almasında o vakte kadar edindiği hayat deneyimi ve kişilik özellikleri çok değerlidir. Bu etkenleri gözönünde bulundurarak geliştirilmiş kimi kuramlar vardır;
Bütünleyici İhtiyaçlar Kuramı Bu kurama nazaran, evlilik kararı alacak olan kişi, kendi kişiliğinde eksik olan özelliklerini eşinden tamamlamasını beklemektedir. Örneğin, ilgi ve şefkate gereksinim duyan biri, şefkat dolu ve kendisine çok ilgi gösteren birini eş olarak seçebilmektedir.
Uyarıcı – Paha – Rol Kuramı: Bu kuramın birinci evresi bireyin karşısına çıkan kişinin kişilik özelliklerinden etkilenmesidir. Uyarıcı kademe denilen bu evrede şahıslar alakalarının değerlendirmesini yaparlar. İlgi kendileri için kıymetli bulunursa ikinci kademe olan paha evresine geçilir. Bireyler fizikî, zihinsel ve toplumsal olarak ortak pahalara sahip olduklarını düşünüyorlarsa son kademe olan rol kademesine ulaşırlar. Bu basamakta, bireyler birbirlerini hayatta üstlenecekleri roller (eş, ebeveyn gibi) içindeki davranış biçimlerini kestirmeye çalışırlar. Bu kademenin akabinde ise evlilik kararına yönelik teşebbüsler hayata geçer. Doğru eş seçimi için karşı taraftan beklentilerinizi net olarak düşünmeli ve hakikat karar almak için adımlarınızı atmalısınız.
İlgi Danışmanlığı
Ülkemizdeki evliliklerin büyük kısmı ailelerin tavırları yüzünden bitmektedir. Ayrıyeten, ekonomik kahırlar, alkol ve husus bağımlılığı, şiddet, cinsel problemler, kişilik ve beklentilerin farklılığı üzere nedenler de evlilikleri sona erdirmektedir. Bu nedenlerin temelinde ise çoklukla iletişimsizlik karşımıza çıkmaktadır. Eşler birbirlerine muhtaçlıkları olduğu vakitlerde birlikte olamadıklarında evlilikleri çıkmaza girmektedir.
Evliliklerde birçok etken o evliliğin geleceğini tesirler. Yaşadığımız toplumda ailelerin evlilikler üzerindeki ağır tesirini gözönünde bulundurursak, çiftlerin ekstra sorumluluklar üstlenmesi gerektiğinin de farkına varılabilir. Bilhassa erkeklerin bu mevzudaki isteksizlikleri ve yetersizlikleri, evliliği bayanlar için daha da güç hale getirebilmektedir.
Evlilik bir manada sorumluluk almak demektir erken yaşta evlilik kararı alan çiftler bilhassa bu sorumluluğu kaldırabileceklerinden emin olmaları gerekmektedir. Bu nedenle eşlerin muhakkak bir yaşa gelmiş olmaları ve alınacak bu sorumlulukları çarçabuk üstlenebilmeleri gerekmektedir. Erkekler için 29-30, bayanlar için ise 25-26’lı yaşlar uygun vakitler olarak görülmektedir. Kişinin karakterinin oturmuş olması, hayattan ne istediğini bilmesi ve olgunlaşması açısından bu yaşlarda yapılan evliliklerin daha sağlıklı yürütüldüğü kanaati doğmuştur.
Farklı başlıklar altında toplanan bu bilgiler ışığında, kişi kendisini ve evlenmek istediği kişiyi uygun değerlendirmelidir. Her şeyden evvel evlilik kararına bir his yoğunluğuyla değil, mantık çerçevesinden bakmak yarar sağlayacaktır. Şahıslar yapmayı planladıkları evlilikle ilgili kuşkular taşıyorlarsa evlilik kararı öncesinde bir aile danışmanından dayanak istemeleri hayli yanlışsız bir karar olacaktır.
Evliliklerde Yaş Farkı
Günümüz toplumlarında, eş seçimi konusunda bayanların ve erkeklerin geliştirmiş oldukları farklı standartlar gözlenmektedir. Bayanlar için kendisinden yaşça büyük, ekonomik ve eğitim düzeyi olarak daha üstün bir erkekle; erkekler için ise kendisinden yaşça daha küçük, ekonomik ve eğitim düzeyi olarak daha düşük olan bir bayanla evlenmesi olağan karşılanmaktadır. Lakin bu anlayış bilhassa bayanlar için değişmeye başlamıştır. Artık bayanlar da yaş, eğitim ve gelir düzeyi olarak kendileriyle tıpkı düzeyde olan erkekleri tercih etmektedirler. Bayanların kendilerinden on yaş ve üstü olan erkeklerle evlenme oranları süratle düşmektedir.
Evlilikte yaş farkı için büyük yaş ortalarından yaşları 50-70 ortasında değişen erkeklerin büyük çoğunluğu, evlilik için kendilerinden en az 5-10 yaş küçük bayanları tercih ettikleri gözlenmektedir. Buna karşılık birebir yaş gurubundaki bayanlar için ise kendi yaşıtlarındaki erkeklerle evlenmek istedikleri saptanmıştır.
Bir ilgiyi değerlendirmeden evvel bireyi kıymetlendirmek gerekir. Bir birey öncelikle kendini âlâ tanımalı, hayata dair isteklerini, hayallerini ve beklentilerini uygun bilmelidir. Böylece, karşısındaki beşerden beklentilerini de daha rahat söz etme imkanı bulur. Birey, karşısındakinden çok fazla şey beklerse, o bireye ve yaşanacak ilgiye de o kadar çok yük yüklemiş olur. Gerçekleştirilemeyen hayaller ve karşılanamayan beklentiler ise vakit içinde yaşanan alakaya ziyan vermeye başlar. Mutsuz çiftlerin yaptığı en büyük yanlışlardan biri, birbirlerini değiştirme uğraşıdır. Bu türlü durumlarda kimsenin kazanabileceği bir şey yoktur. Ortaya çıkan şey ise yalnızca bir güç savaşıdır ve mutsuzluktan öbür bir şey getirmez.
Bağları flört, nişanlılık ve evlilik süreçlerine ayırabiliriz. Her bir sürecin kendine has özellikleri vardır. Flört periyodunda çiftler birbirlerini rastgele bir baskı olmaksızın, özgürce tanıma imkanı bulurlar. Nişanlılık periyodunun ise öteki devirlere nazaran daha güç ve sancılı geçtiği belirlenmiştir.
Evlilikte Çatışma
Çatışmalara yol açan birçok durum kelam mevzusudur; bağlantı sorunları, evlilik dışı bağlantıların varlığı, kültürel farklılıklar, eşlerin evlilikten beklentilerinin farklı olması, cinsel problemler, maddi mevzular, eşlerin aileleriyle ilgili yaşanan sorunlar, alkol ve kumar üzere alışkanlıkların varlığı bunlardan bazılarıdır.
Evliliğin sağlıklı bir biçimde devam etmesi, çiftlerin yaşadıkları çatışmaları nasıl çözdüğüne bağlıdır. Çatışmalarını sağlıklı bir halde çözen çiftler, evliliklerinden doyum alabilirler ve evliliklerinde memnundurlar. Hatta çatışmadan ötürü evlilikleri tehlikeye girmek yerine alakaları daha da güçlenir. Sağlıklı evliliklerde bir ölçü çatışma olması pek olağandır.
Şayet bir evlilikte hiç çatışma yoksa, bu o evliliğin tehlikede olduğunu gösterebilmektedir. Eşler o kadar çok birbirlerine ilgilerini kaybetmişlerdir ki, artık çatışma dahi yaşamaz olmuşlardır.
Çiftler, çatışmaları yönetme konusunda gerekli hünerleri edindikleri takdirde, yaşanan çatışmalar artık evliliği sarsamaz. Kıymetli olan meselelerin göz gerisi edilmemesidir. Yaşanan sıkıntılar göz arkası edildiği takdirde, ileride daha önemli problemler ortaya çıkmaktadır.
Eşleri birbirleri ile akraba yapan, sonsuza dek birbirlerinin genlerinde yaşamalarını sağlayan tek şey çocuk sahibi olmaktır. Çocuk sahibi olmak birebir vakitte geri dönülmezlik hissini beraberinde getirir, bu durumda eşlerde kaçıp kurtulma isteği ortaya çıkar. İsteyerek çocuk sahibi olan bireylerde de durum değişmez. Hareket kabiliyetlerinin kısıtlanması, özgürlüklerin kaybı, tüm çiftleri derinden yaralar. Evli çiftler bu noktada bir bayan ve bir erkek olmaktan, anne ve baba olma noktasına ulaşabilirlerse, bu krizi atlatabilirler. Emsal krizler çocukla ilgili ortak kararlar verme noktasında da kendini gösterir. Aslında çoklukla meskene gelen o minik birey konut içindeki coşkuyu artırır, hatta birçok vakit eşler ortası bağlantısı güçlendirir. Lakin vakit zaman ebeveynlerin yanlış tavırlarından ötürü problemler ortaya çıkabilir! Pekala niye? Konut içinde rollerin sağlıklı bir biçimde belirlenmemiş olması bu durumun en değerli nedenidir. Bireylerin anne – baba olduktan sonra eş olma rollerini unutmaları ve önceliği her vakit çocuğa vermeleri ile öbür eş ihmal edilebilmektedir. Bu durumda eşler, ebeveyn olmadan evvelki ortamı arar ve eşi ile eski yakınlığını özler. Çocuğun kendisine olan ilgiyi azalttığını düşünür. Çocuk mazeret edilerek eşin birtakım isteklerine karşılık verilmemesi, eşe vakit ayırma uğraşının gösterilmemesi, mesken içinde eşlerin birbirlerine daima, “annecim, annemiz, babacım, babamız” tabirleriyle seslenmeleri yapılan başka yanlış davranışlardır. Ayrıyeten, çocuk bakımı ile ilgili sorumlulukların paylaşımının yeterli düzenlenmemesi tartışmalara yol açabilmektedir.
Evlilikte Yaşanan Sorunlar
Evlilik insanların omurundaki birçok şeyi değiştirir. Evlendikten sonra şahısların tercihleri, hayata bakış açıları ve davranışları değişebilir lakin bu değişim olumsuz bir değişim olmak zorunda değil, bilakis, bir oburuyla bir ortada yaşamayı öğrenmek bireye birçok olumlu özellikler katar. Bunların yanı sıra bireylerin evliliğe reaksiyon göstermeleri kaçınılmazdır. Zira evlilik insanın kendisine ilişkin dünyasını bir diğeriyle paylaşmasıdır. ‘İyi’siyle, ‘kötü’süyle paylaşmak. Evlenmeden evvel kendi işini, mesleğini, beklentilerini, planlarını ve meselelerini düşünmesi yeterliyken, evlendikten sonra bireyin misal şeyleri eşi için de düşünmesi gerekir. Evlenmek dünyadaki başka tüm ilgi seçeneklerini yani tüm bayanları / erkekleri feda etmektir. Bunları kabullenmek ve ‘evli’ olduğu fikrine alışmak bireye güç gelebilir. Sonuçta evlendikten sonra eşlerin ve ortalarındaki bağlantı biçiminin değişmesi çok doğaldır. Genç eşler, evlendikleri kişinin bir ‘yabancı’ olduğunu anladıklarında karar verme vaktidir, ya paniğe kapılıp, her şeyden vazgeçerler, ya da büyür ve evliliklerine sahip çıkarlar. Evlilik, bir evcilik oyunu değildir. İki gencin birbirinden hoşlanıp evlenmeye karar vermesi de onları pespembe bir geleceğin beklediği manasına gelmez. Eskilerin ‘nikahta keramet vardır’ kelamıyla de bir yere varılamayacağı kesin. Görücü yordamıyla birbirlerini tanımadan evlenen bireylerin ortak bir yaşama alışmaları elbette daha uzun vakit alır. Evliliğin yalnızca hislerle yürümeyeceğini kabul etmek gerek. Evlilikle devam edecek kadar önemli olan bağlantılarda bireyler, öncelikle ortalarında sosyo-kültürel farklılık olup olmadığına dikkat etmeliler. İçinde yetiştikleri aile ortamları birbirinden çok farklı olmamalı. Birinci aylar geçtikten sonra, eşler birbirlerinden çok farklı ortamlarda yetişmiş olduklarını anlayıp, oburunun farklı yanlarını kendi yanlışsız bildikleri ile değiştirme eforuna girişirse sonuç hiç de güzel olmaz. Kimi evliliklerde bayan, erkeğe kendi zevklerini, isteklerini kabul ettirmek için efor harcar, erkek de kendi isteklerinin yapılması için direnir. İki taraf da kendini haklı çıkarma telaşına düşer. Bu durumda, eşlerin birbirlerinin içinde yetiştiği çevreyi tanımaya ve anlamaya çalışması ve onun farklılıklarına saygılı davranmayı öğrenmesi gerekir lakin bunu başarmak söylendiği kadar kolay değildir.
Eskilerin eş seçiminde, aile yapısını, ömür şartlarını büyük bir titizlikle incelemeleri boşuna değildir. Günümüzde evliliklerin kısa ömürlü olmasında, eşlerin farklı kültürel çevrelerden ve aile ortamından gelmeleri değerli ölçüde rol oynamaktadır. Evliliğin birinci periyotları güç geçebilir.
Evliliğin yalnızca hislerle yürümeyeceğini kabul etmek gerek. Evlilikle devam edecek kadar önemli olan alakalarda bireyler, öncelikle ortalarında sosyo-kültürel farklılık olup olmadığına dikkat etmeliler. İçinde yetiştikleri aile ortamları birbirinden çok farklı olmamalı. Birinci aylar geçtikten sonra, eşler birbirlerinden çok farklı ortamlarda yetişmiş olduklarını anlayıp, oburunun farklı yanlarını kendi hakikat bildikleri ile değiştirme gayretine girişirse sonuç hiç de yeterli olmaz. Birtakım evliliklerde bayan, erkeğe kendi zevklerini, isteklerini kabul ettirmek için efor harcar, erkek de kendi isteklerinin yapılması için direnir. İki taraf da kendini haklı çıkarma telaşına düşer. Bu durumda, eşlerin birbirlerinin içinde yetiştiği çevreyi tanımaya ve anlamaya çalışması ve onun farklılıklarına saygılı davranmayı öğrenmesi gerekir lakin bunu başarmak söylendiği kadar kolay değildir.
Eskilerin eş seçiminde, aile yapısını, hayat şartlarını büyük bir titizlikle incelemeleri boşuna değildir. Günümüzde evliliklerin kısa ömürlü olmasında, eşlerin farklı kültürel çevrelerden ve aile ortamından gelmeleri değerli ölçüde rol oynamaktadır. Evliliğin birinci periyotları sıkıntı geçebilir.
Evlilik Terapisti Nedir?
Evlilik sorunları için tesirli tedavi usulleri vardır. Münasebetleri üzerinde çalışmaya karar verip kâfi gayret gösterildiği takdirde çiftler evliliklerini tekrar tatminkar hale getirebilir. Kimse evliliğe eksiksiz bir eş olarak başlamaz. Evlilik; kendini anlamak, eşini anlamak, tartışmayı bilmek (iyi hengame etmek), sorun çözmek ve farklılıkları kabul edebilmek üzere kimi marifetler gerektirir. Bazen yetiştiğimiz ailedeki tesirli olmayan, olumsuz davranış kalıpları münasebete taşınabilir, kimi vakit da hayatın olağan zahmetleri keyifli bir evlilik sürdürmeyi zorlaştırabilir. Evlilik terapisinde yapılan bir manada irtibat kurmayı öğrenmektir. Sorun çözme ve çok fazla incitmeden nasıl hengame edilebileceğini öğrenme üzere hünerleri oluşturmaya, ilgiyi tekrar kurmaya yardım eder. Evlilik terapisi ile; eşlerin birbirini insan olarak görmeyi öğrenmeleri hedeflenir. Karşısındakinin kişilik özelliklerini manaya ve uzlaştırılabilecek farklılıkları uzlaştırabilmeyi, uzlaştırılamayacak yanlarını ise kabul edebilmeyi öğrenmeleri sağlanmaya çalışılır. Eşler ortasında süregelen sorun alanları, tartışmaların ağırlaştığı belirli başlı hususlar olabilir. Evlilik terapisinde maksat; eşlerin bu bahisleri konuşabilir hale gelmesi ve tahlil bulmalarına yardımcı olmaktır.
Eş Terapisinin Karşılaştığı En Yaygın Sorun Aldatılma
Evlilik yaşantısında çocuk kaybından sonra en gerilimli ömür olayı olarak belirlenen aldatmanın yıkıcı tesiri yalnızca eşlerden birinin evlilik dışı cinsel münasebet yaşaması yüzünden değil, temelde palavra ve zımnilik yüzünden olduğu görülmektedir. Palavra ve palavrası gizlemek ‘eşi atlatmak için girilen kasıtlı bir gayret harcamak’ yıkıcı oluyor. Evlilik krizi nedeniyle ruhsal yardım için başvuran eşlerin ahenklerini etkileyen meselelerin saptanarak, terapi sürecinde bu sıkıntılar üzerinde durulması kıymetlidir. Eşler ortasındaki etkileşimin ve ahengin artması evlilik doyumunu da arttıracaktır. Ülkemizde eşler ortasındaki ahengi kıymetlendiren, geçerlik ve güvenirliği yapılmış ölçekler olmasına karşın bu hususta kültürümüze has ölçeklerin geliştirilerek kıymetlendirilmesi gerekmektedir. Tıpkı vakitte eşler ortasındaki ahenge ait çalışmalar incelenirken, ahenk, doyum, çatışma üzere kavramların tanımlanan ölçekler bağlamında değiştiği için bu kavramlarını gerçek kıymetlendirilmesi değerlidir. Bu hususta daha aydınlatıcı bilgi için kültürümüze uygun geliştirilmiş ölçekler ile çok sayıda araştırmaya muhtaçlık duyulmaktadır.
Uzm Dr Zeynep Pınar
EŞ TERAPİSİ
