Genellikle günde en az bir saat fizikî idman yapmayan şahıslar yahut günde 10.000 adımdan daha az adım atanlar sedanter ömür kategorisine girmektedir.
Sedanter ömür biçimi yaşayan şahıslar, halk lisanında sersem ya da tembel olarak bilinmektedir ve çoklukla okuma, televizyon seyrederken oturma, görüntü oyunları oynama ve bilgisayar kullanımı üzere faaliyetlerde bulunmaktadır.
SEDANTER HAYAT STİLİ NEDEN OLUR?
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) raporlarına nazaran, dünyada yaşayan insanların %60 ile %85’i, kâfi fizikî aktivite yapmayıp sedanter bir ömür stili sürdürmektedir. Tekrar Dünya Sıhhat Örgütü tarafından paylaşılan datalara nazaran; hareketsiz hayat sürmek, mevt nedenleri ortasında dördüncü yer almaktadır.
Sedanter hayat biçimi, teknolojideki ilerlemeler nedeniyle dünya genelinde bilhassa son 50 yılda önemli halde artmıştır. Teknolojide yaşanan ilerlemeler satesinde ulaşım, iş hayatı ve boş vakit aktivitelerinde değerli değişiklikler meydana gelmiştir.
1950’li yıllarda çalışanların %50’si fizikî aktivite gerektiren işlerde çalışırken, günümüzde bu sayı %25’e kadar gerilemiş durumdadır.
Günümüzde çalışanların büyük bir kısmı, gün uzunluğu masa başında oturarak çalışmaktadır. Bunun yanı sıra günümüz beşerinin boş vakit aktivitesi de televizyon izlemek, bilgisayar oyunları oynamak yahut internette gezinmek üzere genelde oturarak yapılan aktivitelerden oluşmaktadır. Bu sebeple sedanter hayat stili dünya genelinde gün geçtikçe artmaktadır.
SEDANTER ÖMÜR BİÇİMİNİN ZİYANLARI NELERDİR?
Sedanter ömür usulü, sıhhat üzerinde olumsuz tesirlere yol açabilmektedir. Hareketsizliğin hakim olduğu sedanter hayat biçimi, bilhassa bedensel rahatsızlıklar, yüksek tansiyon ve şeker hastalıklarına neden olmaktadır. Bu ömür şeklinde oyun bağımlılığı da sık karşılaşılan bir sorundur. Sedanter hayat stilinin sıhhate ziyanları şu formdadır:
Depresyon riskinin yükselmesi: Avustralya‘da yapılan bir araştırmaya nazaran, günde 6 saatten fazla oturan şahıslarda depresyon riski %90 oranında artmaktadır.
Egzersiz yaparken salgılanan endorfin üzere hormonlar nedeniyle fizikî aktiviteler, insanların ruhsal durumunu olumlu tarafta etkilemekte ve insanın kendini daha yeterli hissetmesini sağlamaktadır. Sonuç olarak sedanter ömür depresyon riskinin artmasına neden olmaktadır.
Kansere yakalanma riskinin artması: Yapılan araştırmalara nazaran, sedanter ömür şekli, kanser olma riskini de bir oldukça artırmaktadır. Vaktinin büyük bir kısmını oturarak geçiren beşerler, fizikî aktivite yapan insanlara kıyasla bağırsak kanserine %24, akciğer kanserine ise %21 oranında daha fazla yakalanmaktadır. Sedanter hayat stili, obeziteye de yol açabilmektedir.
Kan şekerinin yükselmesi ve şeker hastalığı riskinin artması: Sedanter hayat şekli, kilonuz olağan olsa dahi kan şekerinizin yükselmesine neden olmaktadır.
Düzenli fizikî aktivite yapmaya başlayan bireylerin kan şekeri bedellerinin olağana döndüğünü gösteren araştırmalar bulunmaktadır.
Uyku bozukluklarının artması: Sedanter ömür şeklini benimseyen şahıslarda uyku sorunlarına daha sık rastlanmaktadır. Nizamlı antrenman yapan bireyler, uykuya daha süratli dalmaktadır.
Bel ve sırt ağrıları: Bilhassa uzun süre masa başında hareketsiz oturmak, bel ve sırt ağrılarına neden olmaktadır. Fizikî aktivite yapmak, bu ağrıların azalmasına yardımcı olurken kasları kuvvetlendirerek omurlara daha az yük binmesini sağlamaktadır.
Kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskinin artması: Yapılan araştırmalara nazaran, dünya genelinde bulunan koroner kalp hastalıklarının %6’sı sedanter ömür nedeniyle ortaya çıkmaktadır.
Sedanter ömür kolestrolün ve tansiyonun yükselmesine neden olduğu için kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskinin artırmaktadır.
SEDANTER HAYATTAN UZAKLAŞMANIN YOLLARI
Fiziksel aktivitenin sistemsiz, az ve hiç olmadığı durumları tabir eden sedanter hayat şekli, insan sıhhati için epey ziyanlı bir durumdur.
Sağlık ve etraf hususlarında faaliyette bulunan kimi tertipler, insanları motorlu taşıtlar yerine bisiklet kullanmak ve yürüyüş yapmak üzere etkin seyahate teşvik etmektedir.
Ayrıca kimi kuruluşlar çalışanlarını daima masa başında oturmak yerine ortada bir yürümeye ve öğlen yemeklerinden sonra çeşitli antrenmanlara yönlendirmektedir.
Eğer günlük adım sayınız 10.000 adımdan az ise, sedanter hayat sürüyorsunuz demektir. Sedanter hayat biçiminden kurtulmak için fizikî aktivite yapmaya ihtimam gösterin. Uygun bir başlangıç olarak bir adımsayar alabilir ve günde ortalama kaç adım attığınıza bakabilirsiniz.
