Haber: EDDA SÖNMEZ – Kamera: SADIK KARAKULOĞLU
İlk kere konut sahibi olacaklara düşük kredili ve daha uzun vadeli dayanağı geliyor. Birinci kere konut alacaklara 180 ay vade ve yüzde 1,20 düzeylerinde faiz ile çeşitli kampanyalar yapılması gündemde. Tüm Teşebbüsçü Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) üyesi Dr. Mustafa Koçak, “Burada olağan ki birçok beklentiler, birçok söylentiler var fakat bizim beklentimiz 1.20 bantlarına kredilerin çekilmesi. Daha evvelden 0,69, 0,79 üzere oranlar konuşulmuştu. Lakin şu anda faizlerin yüksek olmasından ötürü bu mertebeler çok fazla kelam konusu değil üzere. 1.20 makul olacak üzere duruyor. Şu anda özel bankalara gittiğinizde 2.80, 2.90 hatta 3 üzere konut kredi faiz oranı var. Bunun 1.20 çekilmesi natürel ki krediye ulaşmada bir avantaj sağlayacak. Doğal yalnızca faiz indirimi değil. Bununla birlikte vadenin de uzatılması bir nebze kredi çekecekleri rahatlatacak. Evvelce yeniden bir çalışma yapılmıştı. 15 yıl vadeli, 180 ay vadeli kredi kullandırılmıştı. Bunun yapılması bilhassa konut piyasasını biraz hareketlendirecek” dedi.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, 11 Ağustos’ta Orta Vadeli Program (OVP) hazırlıkları kapsamında İstanbul Finans Merkezi’nde (İFM) finans dünyasının temsilcileriyle bir ortaya gelmişti. Yılmaz, konut arzını artırma konusunda çeşitli değerlendirmelerin yapıldığını belirterek “Birinci konut edinimini bilhassa daha güçlü bir formda teşvik edecek düzenekler üzerinde durduk. Bu hususta Merkez Bankamızın da BDDK’yla çalışmaları var” demişti.
TÜGEM Yönetim Kurulu Üyesi ve yüksek inşaat mühendisi Dr. Mustafa Koçak, ilk kere konut alacaklara yönelik kredi teşviğine ait ANKA Haber Ajansı’na kıymetlendirme yaptı. “Vatandaşlar artan faizden korkmasınlar” diyen Koçak, şunları söyledi:
FAİZLERİN 1.20 ÇEKİLMESİ NATÜREL Kİ KREDİYE ULAŞMADA BİR AVANTAJ SAĞLAYACAK: Geçtiğimiz günlerde Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın yaptığı açıklamaya istinaden birinci kere konut alacaklara yönelik bir kredi teşviği, kredi dayanağı gündemde. Bunun Eylül ayında açıklanacağına yetiştirileceği söylendi. Pekala nasıl bir kredi dayanağı bekleniyor? Ne üzere teşvik olacak? Burada olağan ki birçok beklentiler, birçok söylentiler var lakin bizim beklentimiz 1.20 bantlarına kredilerin çekilmesi daha evvelce biliyorsunuz 0,69, 0,79 üzere oranlar konuşulmuştu lakin şu anda faizlerin yüksek olmasından ötürü bu mertebeler çok fazla kelam konusu değil üzere duruyor. 1.20 makul olacak üzere duruyor. Şu anda özel bankalara gittiğinizde 2.80, 2.90 hatta 3 üzere oranlarda faiz oranları var. Konut kredi faiz oranı var. Bunun 1.20 çekilmesi alışılmış ki krediye ulaşmada bir avantaj sağlayacak. Doğal yalnızca faiz indirimi değil. Bununla birlikte vadenin de uzatılması bir nebze kredi çekecekleri rahatlatacak bir düzeyde olacak. Burada da 180 ay üzere daha evvelden tekrar bununla ilgili bir çalışma yapılmıştı. 15 yıl vadeli yani 180 ay vadeli kredi kullandırılmıştı. Bunun yapılması bilhassa konut piyasasını biraz hareketlendirecek.
KREDİLİ SATIŞLARDA ÖNEMLİ BİR DÜŞÜŞ HALA KELAM KONUSU: Temmuz ayında konut satış adetleri açıklandı TÜİK tarafından. Satış, toplam satışları artmış olsa da kredili satışlarda önemli bir düşüş hala kelam konusu. Yılın başından beri konut satışları, kredili konut satışları düşüyor. Düşme eğiliminde. Bu yüzden bu türlü bir kampanyanın çıkarılması bir nebze hareketlendirir diye umuyoruz. Natürel neden bu türlü bir dayanağa muhtaçlığımız var? Bilhassa son devirlerde insanların artık hem konut fiyatlarının artmasını hem faizlerin artması konuta ulaşmada ıstırap yaratmaya başlamıştı ve beşerler artık konut alamaz hale gelmişlerdi. Bu da doğal ki kiralık piyasasını çok hareketlendirdi. Herkes kiralık konutlara yönelmeye başladı. Natürel bu kira fiyatlarını arttırdı. Kira fiyatları artınca biliyorsunuz yüzde 25 artış sonuyla birlikte de insanların artık meskenden çıkmama istememesi, öteki bir yere taşınmak istememesi üzere durumları ortaya çıkardı ve kiralık arzında önemli bir düşüş yarattı. Arzın düşmesi, talebin yükselmesiyle birlikte zira mesken alamayanlar, konut kiralamak zorunda kaldılar. Talebin yükselmesiyle birlikte de fiyat ciddi derecede arttı.
ASTRONOMİK SAYILARIN ARTIK DAHA OLAĞAN ULAŞILABİLİR DÜZEYE ÇEKİLMESİ BİRAZ EMLAK PİYASASINI RAHATLATACAKTIR: Eğer biz insanları konut kiralamaktan kira öder üzere konut sahibi olmaya döndürebilirsek burada kiralık piyasasında biraz rahatlama kelam konusu olabilir. Fiyatların artmasıyla birlikte artmasını mahzur. Fiyatların sabit kalmasını sağlayabiliriz. Bununla birlikte olağan ki kiralık fiyatların da durması yahut düşmeye yönelmesi bizde biraz emlak piyasasını rahatlatacaktır. Doğal ki bu yalnızca bu teşvikle birlikte olmaz. Bununla birlikte öbür çalışmaların da yapılması gerekiyor. Nedir bunlar? Bilhassa kamu alanlarında yalnızca kiralamaya yönelik projeler geliştirilebilir. Bunun dışında arzın artması gerekiyor. Zira arzın da az olması aslında fiyatların da bir sebep. Arzın artması, bu üslup kredilerin ulaşılabilir olması, fiyatların astronomik sayıların artık daha olağan ulaşılabilir düzeye çekilmesi biraz emlak piyasasını rahatlatacaktır.
YAPILACAK FAZLA PROJELER, FAZLA KONUTLAR BÖLGESEL BAZLI DERTLER YARATABİLİR: Kamu aslında kastımız biraz daha rezerv alanlar düşünülebilir. Rezerv alanlara bunlar yapılabilir. Bunun dışında yeniden boş bekletilen atıl alanlar varsa bunlar yapılabilir. Tekrar kentsel dönüşümle birlikte birçok belediyede yerinde dönüşüm yahut ilçe içerisindeki kimi alanlara rezerv alanlara yapılar yapıldı ve bunlar öbür arsa sahiplerine verildi. Mesela Bayrampaşa’da, Zeytinburnu’nda, Esenler’de bu biçim dönüşüm projeleri yapıldı. ve şu anda o dönüşümü tamamlanan yerleri beşerler taşınacak, meskenlere taşınacak ve eski yerler de bu stil yeni projeler geliştirilebilir. Olağan bunları söylüyoruz fakat burada nüfus yoğunluğunu da denetim etmek gerekiyor. Yapılacak fazla projeler, fazla konutlar bölgesel bazlı ıstıraplar yaratabilir. Bilhassa bir sarsıntı gerçeğimiz var. Zelzelede biliyorsunuz kimi yeşil alanların, birtakım acil durum yerlerinin belirlenmesi gerekiyor. Buraların da dikkat edilmesi gerekiyor. Zira bir sarsıntıda beşerler o alanlara, toplanma alanlarına gidecek. Şayet yoğunluk fazla olursa bu stil badireler yaşanabilir. Bunun dışında yine o bölgenin trafiği, okulu hastanesi bunlar düşünülmesi gerekiyor. Evet bir kentsel dönüşüm, bir arzın arttırılmasını konuşuyoruz. Fakat bunun da denetimli ve planlı yapılması gerekir ki burada muhtemel bir külfet, sonradan bir zahmet yaşamayalım.
KONUT FİYATLARINI ARTTIRAN BİRÇOK ÖGE VAR. BU ÖGELERDEN BİR TANESİ ARZIN ÇOK AZ OLMASI: Natürel şu anda konut fiyatlarını arttıran birçok öge var. Bu ögelerden bir tanesi arzın çok az olması. Satılık fiyat, satılık mülk bulmanın sıkıntı olmasından kaynaklı arz az olduğu için, talep çok olduğu için fiyat yükseliyor. Olağan yalnızca bu değil aslında fiyatı yükselten en kıymetli iki öge birincisi enflasyon, ikincisi döviz kurları. Zira maliyetler de arttı. Enflasyon da yükseliyor. Bu yüzden de fiyatlar üst istikametli hareket ediyor. Önümüzdeki periyot fiyatlar artacak mı? Evet. Bu enflasyon ortamda fiyatlar artmaya devam edecek. Lakin ne kadar artacak? Ne düzeylerde olacak. Bunu önümüzdeki periyotlarda atılacak adımlarla lakin görebiliriz. Burada konuta ulaşmada kolaylık sağlanmasının aslında önündeki bir handikap da sanki fiyatları üst taraflı tesirler mi? Bu kredinin çıkması. Burada olağan ki tekrar alınacak tedbirler olması gerekiyor. Bir sefer kontrolü kesinlikle artırılması gerekiyor. İlan portallarının incelenmesi gerekiyor. Zira kredi teşviğinin çıkacağını duyan vatandaşlar üç istedikleri konutlarına üç buçuk, dört isteyebilirler. Bunların da kesinlikle önüne geçilmesi fiyatların sabit durması, arttırılmaması gerekiyor. Zira evet biz insanların meskene kavuşabilsinler, kredi teşviği çıkartalım, takviye yapalım diyoruz. Ancak bir yandan da enflasyonist ortam olduğu için fiyatlar üst. Hareket etmeye devam ediyor. Buna yönelik de tedbirlerin alınması kaide.
VATANDAŞLAR ARTAN FAİZDEN KORKMASINLAR: Genelde Türkiye’de zati sabit faizli kredi kullanılıyor. Yani sabit taksitli değil. Yani tek bir faiz oranıyla krediyi çekiyorsunuz. 15 yıl boyunca aynıyı ödüyorsunuz. Lakin bu geçtiğimiz son yıllarda çıkan teşviklerde bunun kimileri değişti. Mesela birinci üç yıl devlet kredi teşviği verdi. Faizin yarısı bizden kampanyası dedi. Faizin yarısını devlet karşıladı lakin o birinci üç yıl karşıladığı faizi sonraki yıllara paylaştırdı. Böylece aslında vatandaşın birinci üç yıl ödeme kolaylığını sağlayalım dediler. Bunlar da yapılabilir. Yani natürel ki 15 yıl şu enflasyonist ortamda sabit faiz olması riskli banka açısından riskli. O yüzden arttırılabilir bir faiz uygulanabilir. Bu daha evvelki örneklerde yapıldı. Birinci üç yıl bu oran, ondan sonraki üç yıl bu oran, ondan sonraki üç yıl bu oran üzere bir şey yapılabilir. Lakin burada şunu da söylemek istiyorum. Refinansman diye bir yol var. Yani vatandaşlar artan faizden korkmasınlar. Zira şayet diyelim bu krediyi çektik. Üç yıl sonra faizler düştü. Refinansman yaparak yine bir ödeme planı çıkartıla bilir bu türlü bir avantaj da var. O yüzden burada şunu düşünmek lazım. Bugün mesken almayıp kredi çekmeyip kiraya geçtiğinizde bu kira da artacak. Her yıl TÜFE oranında artacak. ve bugün 15 bin lira kira ödediğiniz yer tahminen iki yıl sonra 25 bin lira olacak. O yüzden aslında vatandaşların bu türlü bir imkan çıktığında gerekirse 15 bin kira ödemek yerine 25 bin lira kredi ödemeleri evet bir iki yıl tahminen bütçelerini zorlayacak lakin daha sonra aslında kiranın altında kalan bir taksit olacak. Burada da avantajlı olabilir. Böylece konut sahibi olabilirler.”
