Küresel iklim değişikliği, “Karşılaştırılabilir vakit dilimlerinde gözlenen doğal iklim değişikliğine ek olarak, direkt yahut dolaylı olarak global atmosferin bileşimini bozan insan faaliyetleri sonucunda iklimde oluşan bir değişiklik” biçiminde tanımlanabilir.
Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Siyasetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş, “Küresel iklim değişikliği kışları ortadan kaldırmıyor fakat kışların tesirini azaltıyor. Bilhassa ilkbahar devrinin tesiri artıyor, don olayının görüldüğü gün mühletleri azalıyor.” dedi.
Bir sempozyum için geldiği Edirne’de, açıklamada bulunan Prof. Dr. Türkeş, son yıllarda kış mevsiminin tesirlerinin azaldığının gözlendiğini söyledi.
İklim değişikliğinin hava olayları üzerindeki tesirinin gün geçtikçe daha çok hissedildiğini vurgulayan Türkeş, kış aylarının daha ılık geçtiğini, buna bağlı olarak kar yağışının azaldığını ve karın yerde kaldığı gün müddetinin düştüğünü söz etti.
Türkeş, “Küresel iklim değişikliği kışları ortadan kaldırmıyor lakin kışların tesirini azaltıyor. Bilhassa ilkbahar periyodunun tesiri artıyor, don olayının görüldüğü gün mühletleri azalıyor.” diye konuştu.
KIŞ SICAKLARI GEÇMİŞE NAZARAN DAHA YÜKSEK
İklim değişikliğinin kış mevsimini değiştirdiğini aktaran Türkeş, şöyle devam etti:
“Uzun vadeli iklim değişikliğinin tesirleriyle Türkiye’de ve dünyanın pek çok yerinde kışların ılık geçtiğini görüyoruz. Türkiye’de günümüzden 30 yıl öncesine nazaran kışlar daha ılık geçiyor, hatta kimi bölgelerde hiç kar yağışı olmuyor. Kar yağışı olsa bile geçmişteki üzere yerde uzun mühlet kalmadan eriyor. Kış sıcaklıkları geçmişe nazaran daha yüksek. Soğuk devrelerin uzunlukları kısalmış durumda. Global iklim değişikliğinin direkt bölgesel tesirlerinin bir sonucu olarak Türkiye’de giderek kış yağışlarının azaldığını, sıcaklıkların yükseldiğini ve karın yerde kalma mühletinin azaldığını görüyoruz.”
Prof. Dr. Türkeş, kısa ve orta vadeli varsayımlar üzere dengeli mevsim kestirimleri yapmanın sıkıntı olduğunu lisana getirerek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bu şartlar altında hakikat mevsim varsayımı yapmak sıkıntı. Kış ılık geçse bile Türkiye’nin büyük kısmında hava olaylarına bağlı olarak kuzeyli soğuk hava tesirli olabilir. Bununla birlikte kar yağışlı, fırtınalı ve soğuk bir hava görülebilir. Bilakis sıcak bir hava dalgası kışın içerisinde sıcak ve kurak bir hava oluşturabilir.”
KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ NEDİR?
wwf.org.tr’de yer alan bilgilere nazaran; Gezegenimizin atmosferi tıpkı bir sera üzere çalışır. Yeryüzüne ulaşan güneş ışınlarının neredeyse yarıya yakını yeryüzünden yansır. Atmosferimiz, sera gazı olarak da nitelendirilen karbondioksit, metan, su buharı, ozon, azot oksit vb. gazlar sayesinde yeryüzünden yansıyan güneş ışınlarının bir kısmını tekrar yeryüzüne gönderir. Bir battaniye fonksiyonu gören sera gazları sayesinde yeryüzündeki ortalama sıcaklık, beşerler, hayvanlar ve bitkilerin hayatını sürdürmesine imkân verecek bir ısı seviyesini, 15°C’yi yakalar. Sera gazları olmasaydı, yeryüzünün ortalama sıcaklığı -18°C civarında olurdu. Sera gazlarının bu doğal tesiri “sera gazı etkisi” olarak isimlendirilir.
Atmosferdeki sera gazlarının oranı, 1750’li yıllarda başlayan sanayi ihtilali sonrasında artmaya başlamış, karbondioksit oranı %40’lık bir artış göstererek 280 ppm’den 394 ppm’e ulaşmıştır. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’ne (IPCC) nazaran karbondioksit oranındaki artış öncelikle fosil yakıt kullanımından kaynaklanıyor. Kayda bedel ikinci etken, başta ormansızlaşma olmak üzere arazi kullanımındaki değişimdir.
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli, insan faaliyetlerinin atmosferde yarattığı tesirin sonucunda global ortalama sıcaklıklarda artış yaşandığını ortaya koymuştur.
KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE YOL AÇAN ETKENLER
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli, global iklim değişikliğinin ana nedeninin sera gazı emisyonlarında insan faaliyetleri sonucunda gözlenen artış olduğunu ortaya koydu.
Başta kömür olmak üzere fosil yakıtların yakılması, atmosferdeki karbondioksit oranının artmasındaki ana sorumludur. IPCC’ye nazaran 2004 yılındaki insan kaynaklı sera gazı emisyonlarının %56’sı fosil yakıt kullanımında ortaya çıkan karbondioksite aittir. Ormansızlaşma da %17’lik bir hisseye sahiptir .
Fosil yakıtlar ortasında ana sorumlu olarak “kömür” karşımıza çıkar. Global ölçekte birincil güç talebinin %27’si kömürden sağlanırken, güç kaynaklı sera gazı emisyonlarının %43’ü kömür kaynaklıdır. Kömürü %36 ile petrol, %20 ile doğalgaz takip eder . Kömür, üretilen bir ünite güç başına doğalgazın 1,7 katı CO2’yi atmosfere salar.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN ETKİLERİ
İklim değişikliğinin tesiri sıcaklıklardaki artıştan ibaret değil. Kuraklık, seller, şiddetli kasırgalar üzere çok hava olaylarının sıklığı ve tesirinde artış, okyanus ve deniz suyu düzeylerinde yükselme, okyanusların asit oranlarında artış, buzulların erimesi üzere etkenler sonucunda bitkiler, hayvanlar ve ekosistemlerin yanı sıra insan toplulukları da önemli risk altındadır.
Bilim dünyası, iklim değişikliğinin yıkıcı tesirlerini en aza indirmek için ortalama sıcaklıklardaki artışın azami 2°C ile sınırlanması gerektiğini belirtiyor. Bu gayenin tutturulması için atmosferdeki CO2 oranının 450 ppm düzeyini aşmaması gerekiyor.
Mevcut siyasetler ve uygulamalar ile bu orandaki artışın devam edeceği öngörülüyor. Dünya Bankası karbondioksit emisyonlarının şu andaki artış süratiyle 2060 yılında ortalama sıcaklıklardaki artışın 4°C’yi bulacağı ikazını yaparken, bu artışın tesirlerinin bilhassa fakir bölümlerce hissedileceğini belirtiyor.
