Depresyon ruhsal rahatsızlıklar ortasında en evvelden tanımlananlardan birisidir. M.Ö 400 yıllarında Hipokrat kimi ruhsal rahatsızlıklar için melankoli ismini kullanarak bugünkü depresyon gibisi bir tabloyu tanımlamıştır. Depresyon teriminin günümüz psikiyatrisinde çeşitli manaları vardır. En sık kullanılanları şunlardır:
1. Olağan bir duygulanım olarak depresyon: Depresyon her beşerde rastlanabilecek olağan bir his halini anlatır. Günlük lisandaki karşılığıyla depresyon, insanın kendisi için değer taşıyan bir şeyini yitirdiği vakit yaşadığı hüzün durumudur. üstelik depresif duygulanım olağan insan yaşantısında çok sık ortaya çıkabilir. Hüzün, mutsuzluk, hayal kırıklığı üzere depresyonla irtibatlı durumlar insanların günlük hayatları içinde sık karşılaştığı durumlardır.
2. Ruhsal bir belirti olarak depresyon: psikiyatride depresyon günlük hayatın üzgün geçtiği, hüzün ve mutsuzluğun hâkim olduğu olağan dışı bir duygudurumu anlatmak için kullanılır. Depresyon bu manasıyla bir belirtidir. Nörolojik ve öteki medikal rahatsızlıklara eşlik edebilir. Depresif belirtiler birebir vakitte bireyin çevresel değişikliklere ve hayat olaylarına ahenk sırasında verdiği bir yanıt olabilir.
3. Psikiyatrik bir hastalık olarak depresyon: Aşikâr bir küme belirti kalıbıyla giden ve döngüsel bir nitelik gösteren ruhsal rahatsızlıktır.
Major depresif bozukluk nedir?
Major depresyon, en az iki hafta mühlet boyunca depresif bir ruh hali ya da ilgi kaybının yanı sıra aşağıda sayılan depresyon belirtilerinden en az dördünün bulunmasını gerektirir.
- uykusuzluk ya da çok uyku hali
- perhizde değilken kıymetli derecede kilo kaybı ya da kilo alımı ya da çabucak her gün iştahın azalmış ya da artmış olması
- psikomotor ajitasyon (huzursuzluk) ya da retardasyon
- yorgunluk, bitkinlik, güç kaybı
- değersizlik düşünceleri
- aşırı ya da uygun olmayan suçluluk duyguları
- düşünme ya da kanılarını belirli bir mevzu üzerinde ağırlaştırma yetisinde azalma ya da kararsızlık
- yineleyen mevt düşünceleri
Depresif hastaların kendilerine bakımları azalmış, bakışları boş, hareketleri yavaş, etraftaki uyaranlara karşı cevapsızlık ve yük görülür. Birtakım hastalarda ise tam aksisi huzursuzluk ve bilhassa sabahları daha berbat olmak üzere hareket gereksinimi vardır. Depresyonu olan hastalara nazaran vakit yavaşlar, gelecek anlamsızlaşır, her şey tekrar üzere gelir, dünya daralır, niyetlere yalnızlık, çaresizlik, ümitsizlik, pişmanlık ve kendini suçlama temaları hakimdir. Olağanda her beşerde vakit zaman yaşanabilen yas, hüzün ve hüzünle depresyon birbirine benzemekle bir arada birbirinden farklı hislerdir. Yas ve hüzün kayıp karşısında hissedilen uyumsal bir his iken depresyonda buna ek olarak kendini yetersiz görme ve/veya suçlama (her şey benim yüzümden oldu, berbat biriyim, işe yaramam), ümitsizlik görülür.
Depresyon geç 20’li yaşlarda başlamakla bir arada çabucak her yaşta başlayabilir. Belirtiler sıklıkla günler, haftalar içinde ortaya çıkar. Birinci belirti rahatsızlıktan evvelki birkaç içinde görülebilen dert, panik ataklar, fobiler, major depresyon ölçütlerini karşılamayan yoğunlukta depresif belirtiler olabilir. Depresyon şiddetli psikososyal gerilim faktörünü takiben apansız de başlayabilir.
Depresyonun nedenleri
Birçok insan depresyona yalnızca kişinin başından geçen olumsuz olayların yol açtığını düşünür. Halbuki depresyon tek bir nedene bağlı değildir. Yaşanan olaylar, kişilik yapısı, bunlara eşlik eden yahut bazen de depresyona girmeyi kolaylaştıran beyindeki kimyasal değişiklikler bugün için depresyonun nedenleri ortasındaki ana noktaları oluşturur. His ve niyetlerle ilgili olan organımız beyindeki kimyasal dengesizlikler, düşünce verici olaylar, alkol, çeşitli ilaçlar üzere durumlarla -genetik faktörlerin de tesiri ile- depresyon tetiklenebilir. Cinsiyet, aile hikayesi, gerilimli ömür olayları, hayal kırıklıkları, aile fonksiyon bozuklukları,yetersiz anne-baba bakımı, erken olumsuz yaşantılar, bağımlı ve obsesif özellikler üzere kişilik özellikleri, inançlı olmayan bağlanma tarzı, kronik psikiyatrik ve bedensel hastalıklar, toplumsal takviye azlığı, fizikî ve ruhsal manada tükenme, yalnızlık, çocuk doğumu, yaşın ilerlemesi üzere çeşitli risk etmenleri major depresyon öncülüdürler ve hastalığın sonucunu etkilerler. Bütün bu tetikleyiciklerin ortak özelliği bireyde bir kayıp duygusu yatratmalarıdır. Bazen olumlu üzere görünen bir ömür olayı bile bu kayıp hissini tetikleyebilir. Örneğin çocuk doğuran bir bayan çabucak gerisinden depresyona girebilir. Aslında olumlu üzere görünen bu olayın arkasında birebir vakitte mevcut hayatın kaybı ve yeni bir hayatın, sorumluluğun başlangıcı kelam hususudur.
Depresyon Tedavisi Nasıl Olur?
Major depresyonun müddeti değişmekle birlikte tedavi edilmeyen bir depresif periyodun 6 ay yahut daha uzun süreceği kabul edilmektedir. Günümüzde depresyon tedavisinde kullanılan usuller depresyonda rol alan etkenlerle paraleldir. Biyolojik değişikiklere yönelik olarak ilaç tedavileri ve elektrokonvulsif tedavi kullanılmaktadır. İlaç tedavileri ortasında başta antidepresan ilaçlar kullanılmakla birlikte ek olarak anksiyolitik, antipsikotik ve duygudurum düzenleyici ilaçlar kullanılmaktadır. Bunların yanında psikoterapi yöntemlerininin de ilaç tedavisine ek kullanıldığı vakit tedavi muvaffakiyetinin arttığı saptanmıştır. Bilişsel davranışçı terapi, kişilerarası bağlar terapisi ve şema terapinin bu mevzuda faal psikoterapi prosedürleri olduğunu söyleyebiliriz.
