Dede, büyükanne ve torun bağlantısının çocuk gelişimindeki ehemmiyetine işaret eden Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Akıllı anneler, babalar çocuklarını anneanneler, babaannelerle âlâ münasebet kurdurma tarafında teşvik ederler. Onların öğüt verici, yol gösterici özellikleri çocukların hayata sağlıklı bakmasını sağlar.” sözlerini kullandı.
Üniversiteden yapılan açıklamada görüşlerine yer verilen Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, anne, babanın ailedeki rolüyle dede ve ninenin rollerinin, çocuk açısından farklı olduğuna dikkati çekti.
Bu durumun büyük bir baht oluşturabileceğini kaydeden Tarhan, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Özellikle yakın bağlantılarda yani anneannelerle, dedelerle, babaannelerle yakın bağlantısı olan çocukların ruh sıhhati açısından çok daha olumlu tesirleri olduğunu bilimsel olarak da biliyoruz, gözlemliyoruz. Akıllı anne ve babalar, çocuklarını anneanneler, babaanneler ve dedelerle âlâ ilgi kurdurma tarafında teşvik ederler. Bu ilgilerin riskleri de var ancak yararları da vardır. Onların o öğüt verici, yol gösterici özellikleri, birebir vakitte sırdaş olmaları, aile tarihçisi üzere olmaları, bütün bu özellikler çocuk için hayatı sevmesini sağlar. Dede ve ninelerin bir öğretmen gibi akıl vermeleri, masal anlatmaları, çocukların hayata sağlıklı bakmasını sağlar.”
Tarhan, sağlıklı, ortak sevgi, ortak hürmetin olduğu torun alakasında dürüstlük ve içtenlik olduğunu belirtti. İçtenlik olduğu için çok tesirli olduğunu kaydeden Tarhan, “Çünkü çıkar beklentisi yoktur orada. Kültürümüzde yakın aile içerisindeki bağlarda sıkıntıların savaşla değil barışla çözülebileceğiyle ilgili en büyük rolü, torunlar büyük dedelerden, anneannelerden, babaannelerden öğreniyorlar. Hayata bakışı öğreniyorlar. Diyelim ki meskende anne baba birbirlerine bağırıp çağırıyorlar, gerginlik var. Anneanne meskene geliyor ona bir şey söylüyor buna bir şey söylüyor. Televizyon kumandasını yönetemeyen anneanne, o büyük krizi çözüveriyor. Bu çocuklar için dayanılmaz bir örnek. Bu örnek olmayan bir durumda meskendeki aksilikler çocuğu da olumsuz etkiliyor. Evlenmekten korkan çocuklar ortaya çıkıyor.” açıklamalarında bulundu.
“Aile büyükleri olmayınca gençler yanılgı yapıyor”
Tarhan, boşanma suratının dünyada artmasının sebeplerinden birisinin de aile büyüklerinin toplumsal dayanağının zayıflaması olduğunu kaydetti. Aile büyüklerinin, ailenin piri, bilgesi, öğreticisi pozisyonunda olduğunu aktaran Tarhan, aile büyükleri olmayınca gençlerin yanılgı yaptığını vurguladı.
Daha evliliğin birinci başlarında gerginlik çıktığını belirten Tarhan, “Hatta geçmiş aileler de öyledir. Anneanneler, babaanneler, dedeler bir sorun olduğu vakit ‘kızım şöyle yap, oğlum bu türlü yap’ diyerek onlara rehberlik yapıyor, yol gösteriyorlardı. Artık yeniden bizim toplumumuzda bir hürmet var, münasebet var ancak münasebetler zayıfladı. Bu türlü olunca da gençler birbirlerini yemeye başlıyorlar ve evlilik ziyan görüyor. Türkiye’de boşanma suratının artmasının sebeplerinden birisi de aile bağlarının zayıflamasıdır.” tabirlerini kullandı.
“Anne ve baba daima meşgul fakat aile büyükleri vakit ayırabiliyor”
Emekli olmuş büyüklerin, dedelerin, ninelerin kendilerini yalnız hissettiklerini ve en büyük muhtaçlıklarının yalnızlığının giderilmesi olduğunu tabir eden Tarhan, onların kendilerini yalnız hissettiğini, halbuki torunların en büyük muhtaçlığının da soru sorma gereksinimi olduğunu aktardı. Tarhan, anne ve baba daima meşgul olduğunu kaydederek, şunları kaydetti:
“Soru sorsa vakit ayıramaz ancak aile büyükleri vakit ayırabiliyor ve o ikisi birbirini tamamlıyor. Bu tamamlamada şayet sıcak bir münasebet olursa, çocuk aile tarihçisi oluyor. Ailenin tarihini de öğreniyor. Dede askerlik anısını oğluna anlatsa o sıkılıp masraf lakin toruna on kere anlatsa da torun dinler onu. Geçmişteki o yaşadıkları olaylar, kıssalar, anlatılar çocuğun gelişen ruhuna ekilen tohumlardır. Onlar çocuğun kişiliğinin şekillenmesinde olumlu tesir yapıyor. Gelişen ruhunda trafik levhası üzere uygun istikamete gitmesini sağlayabiliyor. Yanlış bir bilgi verilirse, yanlış tarafa gitmesine neden olabiliyor.”
Tarhan, annelerin yakın aile alakaları ve yaşantılarını bozmamak için kayınvalideleri ile savaşa girmemesi gerektiğini konusunda ikazda bulundu. Şayet ikili bağlantılarda bu tip savaşlar varsa kazananın olmayacağına dikkati çeken Tarhan, yakın bağlantılarda sorunların yol göstericilikle çözüldüğünü aktardı.
Ebeveynlerin fazla kuralcı olmak yerine esnek davranabileceklerini vurgulayan Tarhan, annelerin kendi konutunda kendi kurallarını uyguladığını ancak çocukların babaannesinin, dedesinin meskenine gittiği vakit orasının onun hür bölge olduğunu ve oraya karışılmadığını söz etti. Tarhan, “Anne orayı da yönetmeye çalışırsa, ‘benim çocuğuma o denli davranmayın lütfen, çocuğun huyu bozuluyor’ derseniz aile büyükleri bir süre sonra çeker kendini. Çocuk da hoşluktan yoksun kalır. Çocuk orada o denli davransın, meskene gelince anne baba kendi konutunu kurallı ortam yapsın.” açıklamalarında bulundu.
“Anneye, babaya daha fazla sorumluluk düşüyor”
Çocuklar açısından anne, baba dışında aile büyüklerinin olmasını büyük bir baht olarak kıymetlendiren Tarhan, bu bahtın olmadığı durumlarda, çocukların bu mahrumiyeti öbür birçok yakın dostlarla telafi edebildiğini kaydetti. Tarhan, konuşmasını şöyle sonlandırdı:
“Çocuk, anneanne, babaanne yerine geçen bireyleri bulabiliyor. Burada anneye, babaya daha fazla sorumluluk düşüyor. Çocuğa, ‘benim annem hayatta olsaydı o evladı ile nasıl ilgilenirdi? Ben telafisi için ne yapabilirim’ diye düşünsünler. Çocuğa anneanne ve babaannenin anılarını anlatsınlar, fotoğraflarını göstersinler. Çocuğun hasretini hikayeleştirirsek, çocuk o annenin anlatılarından hareketle öğrenebilir de. Onu telafi ettirebiliriz. Kur’an-ı Kerim ve öteki kutsal metinlerde yakın bağlı akrabalık yüceltilir. Sıla-i Rahim kültürü merhametin olduğu bir kavram. Bu üzere hislerle biz yakın alakaları, yaşantıları, çok rahatlıkla anlatabiliyoruz. Değerli olan çocuğun bu kültürün içinde büyümesidir. Anneanne, babaanne fiziken olmayabilir. Fakat çeşitli anılarla çocuk onu bir formda örnekleme yapabilir ve hikayeleme yoluyla eksiklerini tamamlayabilir.”
