Panik atak yaşayan kişi böylesi durumu birinci yaşadığında o kadar dehşete kapılır ki onun yaşadığı dehşetin kimsenin anlayamayacağı kadar sıkıntı bir durum olduğunu söyler. Evet hakikaten de birtakım bireylerde bu çok ağır yaşanabilir. Zira hem kaygının hem de bedensel yakınmaların bir ortada olduğu ve güya artarak devam eden atağın hiç bitmeyecek ve kişinin denetim edemeyeceği, çıldıracağı ya da korktuğu şeyin başına geleceği hatta öleceği korkusu, tasası pik yapar. Panik atağın bu kadar ağır yaşanmasına rağmen tıbbi arayışlar sonrası tüm yapılan tetkiklerin güzel çıkması ve hekiminin “bir şeyiniz yok, psikolojik” demesi hastayı tahminen o an rahatlatabilir. Atağın tekrarlanması ya da atağın beklentisi hastanın tabibine inancını zedeleyeceğinden tekrarlayan hastane müracaatları kaçınılmaz olur. Zira hasta yaşadığı her şeyi gerçek tabanda yaşarken sorunun kaynağının ruhsal olduğunu gerçeğe oturtamaz. Elbette hasta burada çok haklı. Zira panik atak beyindeki merkezlerin işleyişindeki bir değişiklikle beynin öbür organlardaki işleyişi süreksiz olarak etkilemesi üzere düşünülebilir.
Panik Atak Nedir?
Panik atak; beklenmedik bir anda, yineleyici biçimde, rastgele bir özgül obje (köpek fobisi, kan fobisi, yükseklik korkusu vb.) olmadan ağır korku, bunaltıya eşlik eden çarpıntı, titreme, nefes açlığı üzere birçok bedensel yakınmanın eşlik ettiği kaygı kuşatmasıdır.
Panik Atak Belirtileri Nelerdir?
Yoğun dehşet ve huzursuzluk duygusu ile birlikte çarpıntı, nefes darlığı ya da boğuluyor üzere olma, göğüs ağrısı-göğüste kasvet hissi, terleme, titreme ya da sarsılma, bulantı-karın ağrısı, baş dönmesi,sersemlik hissi, düşecekmiş ya da bayılacakmış üzere olma , gerçekdışılık (derealizasyon)- benliğinden ayrılmış olma hissi (depersonalizasyon) , aklını ya da denetimini yitirme korkusu, uyuşma ya da karıncalanma duyumları ,üşüme,ürperme, ateş basması üzere belirtiler mevcuttur. Panik atak diyebilmek için bu belirtilerin en az 4 tanesi ya da daha fazlası bulunması gereklidir.
Panik Atak Nasıl Oluşuyor?
Burada tahminen söylenmesi gereken bunların organlardaki bozukluklardan kaynaklı olmadığıdır. Lakin korku, telaş ve kaygı uyandıran stresör faktörlerin ya da bunların olmadığı lakin o an ki beğenilen olamayan bedensel duyumun yarattığı tasa daha sonraki panik atakların oluşacağı beklentisine dönüşebilir. Bu durum beyinde nörotransmitter( beyinde iletimi sağlayan yapılar) dengesizliği yaratarak, beyinden organlara giden mesajın gereği yerine getirildiği için hastada panik atakları oluşturduğu söylenebilir. Bu durumda biraz metaforlar üzerinden giderek anlatmaya çalışırsak daha yeterli anlaşılabilir. Örneğin bir apartmanda yöneticinin tatbikat hedefli yangın alarmına bastığını bu sesi duyan apartman sakinlerinin yangın çıktığı korkusu ile beyninde alarm oluştuğu ve kendini korumak için koşuşturduğunu düşünelim. Buna bağlı kalp çarpıntısı, nefes alma zahmeti, baş dönmesi, bulantı, titreme ve terleme üzere efor sarf ettiğimizde görülen oksijen gereksiniminin karşılanması durumu yanında, denetimi kaybedeceği çıldıracağı ve de vefat korkusunu hissetmesi ama yangın alarmı olduğunu anladıklarında biraz rahatladıklarını ve vücutlarından gelen duyumların olağana geldiğini yeniden de içlerinde biraz ürperti kaldığını hayal edebiliriz.
Panik Atağın Sebepleri Nelerdir?
Peki bunu etkileyen sebepler neler olabilir denildiğinde bir çok şey sayabiliriz. Ancak bunların en birden fazla gerilim yaratan durumlar ki bunlar değerli yaşamsal ya da travmatik olay dediğimiz boşanma, yakın akraba, aile dostu ya da arkadaş vefatı, kalp krizi geçirmiş, ya da beyin kanaması geçirmiş bir yakının olması ya da duyulması üzere durumlar sayılabilir. Genel tıbbı durum bozukluklarından troid (guatr) bozuklukları, kalp ritim bozukluğu, kalp kapakçık yetmezliği, geçirilmiş kalp ameliyatı ve birçok hastalığa ikincil panik atak gelişebilir. Genetik geçişin yüksek oranda olduğu, bayanlarda daha çok görüldüğü, alkol unsur alımı üzere durumların tetiklediği bilinir. Çocukluk çağı travmaları, bastırılmış hisler ya da kendini söz etme zahmeti ilerleyen yıllarda etken olabilir. Depresyon, toplumsal fobi, özgül fobi (kan görme, yükseklik, asansör, böcek, köpek, uçak vb. korkusu), takıntı hastalığı, kuruntu hastalığı üzere birçok psikiyatrik hastalıklarla birlikteliği bulunmaktadır. Panik atak bunların hiçbiri olmadan gece uyandıran bir çarpıntı, nefes darlığı, boğuluyormuş hissi üzere belirtilerle beklenmedik bir anda da oluşabilir.
Panik Atak Beklentisi
Panik atağı olan beşerler gergin ve huzursuzdurlar. Hastalar bir aktifliğe başlayacağı vakit ansızın son verir ya da tamamlayamaz. Panik ataklarının tetikleneceğini ve korktuğu, kaygılandığı her neyse başına geleceğini düşünür. O denli ki cinsel alaka sırasında heyecanlanacağı ya da yorulacağı, kalp krizi geçireceği niyetine bağlı korkusu ile bağlantıya girmekten kaçınır. Panik bozukluğunda en çok görülen durum kişinin vücudunu dinlemesidir. Örneğin; sanki kalbim süratli mı atıyor, yavaş mı atıyor, farklı mı atıyor, yetersiz mi nefes alıyorum, kolum uyuşuyor üzere, göğsüm sıkışıyor, başım ağrıyor ve sayılamayacak kadar çok çeşitlikte tüm ilgi vücuda dönüyor. İşte bu kaçınılmaz panik atak tekrarlarının tetikleyici, döndürülemez belirtilerini oluşturuyor. Panik ataklar ayda birkaç kere ya da gün için de birkaç kereye kadar sıklığı artabilir. Mühleti ekseriyetle beş-on dakikada en üst düzeye çıkar ve ortalama yarım saat de biter. Bazen bu mühlet bir saati bulabilir lakin ataklar ortası artçı zelzele üzere kaygılı gergin bir ruh hali olabilir. İşte bu da bardağı tekrar dolduran ve rastgele bir tetikleyici durumla bardağı taşıran ataklara dönüşür.
Agorafobili Panik Atak Nedir?
Agora söz manası olarak eski yunan devrinin halka açık bir meydanda kimi kararların açıklanması için kullanılan yerlere denirmiş. Söz bu manası taşısa da fobi denen bir şeyden, bir yerden çok korku duyma, korkma hali aslında kişinin panik atak belirtilerini yaşamaktan korktuğu, çıldıracağını, denetimi kaybedeceğini, başına bir şey gelirse yardım alamayacağını düşündüğü rastgele bir ortam olabilir.Panik atakların olacağı beklentisi bir yer, bir yer ve bu yerlerde bir şey olursa yardım alamayacağı korkusu kaygısı ya da kaçması sıkıntı olacağını düşündüğü bir durum varsa ve bu ortamlardan kaçmaya başlarsa buna agorafobili panik atak denir. Metroda, uçakta, sinemada, alışveriş merkezinde, kapalı yerlerin kapıya uzak kısmında oturmada, yalnız kaldığında, uzun yola çıkacağında, köprü üstünde kaldığında, banyoda, konutta tek kaldığında ve buna misal birçok yer ve durumda olabilir. Örneğin uzun yola çıkacak kişi yolda başıma bir şey gelirse, kalp krizi geçirirsem, panik atağım olursa bana yardım edecek birini bulamam ve de hastane uzakta kalırsa, beni yetiştiremezlerse bu riski alamam der ve yola çıkmaya yürek edemez. Tıpkı biçimde sinemada kapıya uzak bir yerde oturursam, yangın ya da bir izdiham olduğunda buradan çıkamam diye düşünürken vücudundan gelen duyumlar tasasını denetim edemeyeceği kadar arttırır ve kişi o ortamdan çabucak çıkar ya da kapıya yakın bir yer tercih eder. Bundan berbatı hiçbir vakit bunları yapamaz ve daima kaçar. Bu türlü bir durumda kişi korktuğu durumla yüzleşmekten kaçar. Bu durumda yapacağı iş her neyse yapamaz ve de hayat kalitesi düşmüş, özgüvenin etkilenmiş, fonksiyonelliğin azalmış olduğu, depresyonun da eşlik edebileceği bir hal almış olur.Panik Bozukluğu Nedir?Panik bozukluğu tanısı için diğer atakların olacağına ait daima bir telaş, atağın yol açabilecekleri ya da sonuçları ile ilgili olarak keder duyma yahut ataklarla bağlantılı bariz bir davranış değişikliği sergileme halindeki belirtilerden en az birinin; yineleyen, beklenmedik panik ataklarının en az bir aylık periyot boyunca izlenmesi gerekmektedir(Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı 4. Baskısı). Panik Bozukluğu Tarihçesi Pan, Frigya mitolojisi‘nde kırın ve çobanların rabbidir. Bu tarif, Pan’ı tabiat ile direkt bağlantılı kıldığı için pastoral bir nitelik arz etse de Pan’ın bütün mitoslarda yarı keçi yarı insan suretinde tasvir edilmesi onu korkutucu bir figür haline getirmiştir. O denli ki Pan, kırlarda ansızın insanların karşısına çıkıp imajıyla insanları korkuttuğu için panik sözcüğüne de ilham kaynağı olmuştur. Pan, çoban rabbi olduğu için ürkütücü manzarası ile zıtlık arz edecek formda kaynaklarda çoğunlukla kırlarda dolaşıp flüt çalan, şirin bir figür olarak betimlenir. Panik bozukluğunda oluşan dert ve öbür sendrom özellikleri yüzyılı aşkın müddettir bilinen tablodur. Da Costa 1871 yılında Amerika iç savaşı sırasında askerlerde efor irtibatı olduğunu düşündüğü çarpıntı, göğüs ağrısı ve nefes darlığı ile giden ve “irritable heart” ismini verdiği panik atağı gibisi bir tablo tanımlamıştır.
