Rusya’da, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hayatına ait belgesel hazırlayan gazeteci Mihail Gusman, “Cumhurbaşkanı Erdoğan, o kadar güçlü bir kişilik, güçlü bir başkan ki Türkiye’nin çıkarlarını ve Türkiye’nin dünya sahnesindeki rolünü o kadar ileri taşımış ki dünyada bütün değerli sıkıntıların tahlili Türkiye olmadan gerçekleşemiyor.” dedi.
Rus gazeteci ve TASS Haber Ajansı Genel Müdür Yardımcısı Gusman, AA muhabirine, 4 defa röportaj yaptığı Cumhurbaşkanı Erdoğan ve hakkında hazırladığı belgesel ile Türkiye’yle alakalı görüşlerini anlattı.
SORU: Rusya’nın en tanınan gazetecilerinden birisiniz. Azerbaycan ile kontaklı enteresan bir geçmişiniz olduğu biliniyor. Gazetecilik öykünüz nedir?
Gusman: Bakü’de doğdum, vatanım Azerbaycan’dır. Saklamayacağım, zati 70 yaşını geçtim, hayatımın yarısını Azerbaycan’da, Bakü’de, Sovyet devrinde yaşadım. Bakü, benim en sevdiğim kent. Azerbaycan, benim vatanımdır, ben bu vatandan asla vazgeçemedim ve vazgeçmedim.
Sovyetler Birliği periyodunda bir vakitler birebir ülkede yaşadık. Bugün Azerbaycan, sık sık ziyaret etmeye çalıştığım bağımsız ve harika bir ülke zira orada ailemin mezarı var. Onlara hürmet göstermek için en azından yılda birkaç kez mezara gitmeliyim.
Azerbaycan Yabancı Lisanlar Enstitüsünde okudum, orada gençlik örgütlerinde çalıştım, sonra Moskova’da çalıştım. Basın ve Enformasyon Dairesi Lideri olduğum Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) Gençlik Örgütleri Komitesi üzere kusursuz bir örgüt vardı. Dünyanın her yerindeki gençlik gazeteleri ve dergileriyle münasebetlerde çalıştım ama sonra Sovyetler Birliği çöktü ve 1998’de TASS’ta çalışmaya davet ettiler.
Zaten 1999’da genel müdür yardımcısı oldum, ekim ayında TASS’ın birinci genel müdür yardımcısı olmamın üzerinden 24 yıl geçecek yani ben TASS’ın eskilerindenim.
SORU: Yıllardır pek çok siyasetçiyle, önderle röportajlar yaptınız. Neden Cumhurbaşkanı Erdoğan ile dört kere röportaj yaptınız?
Gusman: Zira inanılmaz bir başkanınız var. Saygıdeğer Cumhurbaşkanı Erdoğan’la birinci görüşmemiz, onun şimdi başbakan olduğu devirde oldu. Onunla konuşmak benim için çok enteresandı ve onun ne kadar güçlü bir başkan olduğu, ne kadar potansiyele sahip olduğu, geleceğe ne kadar odaklandığı açıktı. Cumhurbaşkanı olmasına şaşırmadım. Bana birkaç defa röportaj yapma onurunu verdiği için Cumhurbaşkanı’na çok minnettarım. Bu, bir sefer değil, iki kere değil…
Her şeyden evvel, Cumhurbaşkanı Erdoğan, o kadar güçlü bir kişilik, güçlü bir önder ki Türkiye’nin çıkarlarını ve Türkiye’nin dünya sahnesindeki rolünü o kadar ileri taşımış ki dünyada bütün değerli sıkıntıların tahlili Türkiye olmadan gerçekleşemiyor. Bunda hiç elbet Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hissesi büyük.
Dolayısıyla Türkiye’nin gelişiminin her yeni basamağında, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dünya sahnesinde giderek daha fazla oynadığı rolün yeni bir evresinde, kendisinin bunu anlatmasını istedim. Olumlu cevap aldığım için minnettar olduğumu bir kere daha belirtmek isterim.
SORU: Cumhurbaşkanı Erdoğan ile tekrar röportaj yapmak ister misiniz?
Gusman: Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın beni bir sefer daha kendisiyle sohbet etme onuruyla onurlandırmasını isterim. Anadolu Ajansının da yardımıyla, izleyicilerinizin ve okuyucularınızın da bana dayanak vermesini rica ediyorum.
SORU: Yaptığınız röportajlar esnasında Cumhurbaşkanı Erdoğan hakkında sizi en çok etkileyen şey ne oldu?
Gusman: Bu, benim için çok kıymetli bir soru. ‘İktidarın Formülü’ isimli bu program neredeyse 23 yıldır yayımlanıyor. Monarşinin de ortalarında bulunduğu devlet adamları, cumhurbaşkanları ve başbakanlar da dahil olmak üzere 400’den fazla şahısla röportaj yapma onuruna sahip oldum.
Bilirsiniz, herkes farklıdır, herkesin farklı nitelikleri vardır fakat bana Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın en değerli iki özelliğinin ne olduğunu sorarsanız şunu söyleyeceğim: Güçlü iç güç ve muhakkak inanılmaz bir karizma. Bu yüzden büyük mitinglerin, büyük kalabalıkların önünde bu kadar yeterli konuşuyor zira ondan enerjik bir tesir, karizmatik bir tesir geliyor. Halkın bu türlü bir öndere, halkın nasıl yaşadığını anlayan, halkın ne duymak istediğini anlayan, halk için ne yapılması gerektiğini anlayan bir başkana gereksinimi var.
Büyük siyaset çok kıymetli, jeopolitik çok kıymetli ancak en kıymetlisi halkın size güvenmesi, halkın size inanması ve çok yıldır Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin başında, halkın kendisine inandığını kanıtlıyor. Bu, öncelikle seçimler esnasında gerçekleşiyor.
İşte son seçimler oldu, kolay olmadı, şiddetli bir çaba yaşandı lakin tekrar de Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ülkeyi yönetme vazifesini veren halktı. Bu, onun gücüdür, iç gücü ve inanılmaz karizmasıdır.
SORU: Pek çok önder gördünüz ve takip ediyorsunuz. Siyaseten öteki başkanların de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı örnek aldığını düşünüyor musunuz?
Gusman: Bahsettiğim bu iki özelliğe, güç ve karizmaya herkes sahip değildir fakat farklı ülkelerin farklı siyasi gelenekleri, farklı siyasi kültürleri, halkları ortasında farklı hisleri vardır. Mesela İskandinav ülkelerinde beşerler daha sakin, farklı tipte başkana muhtaçlık duyarlar, tahminen o kadar da enerjik değiller. Yalnızca farklı yaklaşımları var fakat Türk halkının Erdoğan’ı var.
Yani Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, siyasi sorunları çözerken Türk halkı için son derece doğal olan üstün liderlik vasıflarına güvendiğini söylüyorum. Bu yüzden Türkiye’de bu kadar tanınan ve bu bakımdan dünyada Cumhurbaşkanı Erdoğan ile kıyaslanabilecek çok az insan var.
SORU: Türkiye’de Cumhurbaşkanı Erdoğan öncesi ve sonrası periyodu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Gusman: Bu sorunun iki yanıtı var: Biri uzun, ayrıntılı, analitik ve sayılarla dolu, oburu ise kısa.
Bizim çeşidimiz röportaj olduğu ve ayrıntılı ve uzun uzun konuşmak güç olduğu için kısaca bahsedeceğim. Bana o denli geliyor ki Cumhurbaşkanı Erdoğan periyodunda Türkiye, dünya haritasında eskisinden çok daha farklı, daha manalı, daha tanınır, daha saygın, daha unsurlu bir yer edindi.
Her biri detaylı olarak anlatılabilecek tüm bu faktörler, Cumhurbaşkanı Erdoğan periyodunda çarpıcı biçimde değişti. O, yalnızca ülkesi için bir vatansever değil sevdiği Türkiye’ye aşık değil tıpkı vakitte büyük tarihi, çağdaş yetenekleri ve başarılarıyla Türkiye’nin dünyada çok değerli bir yer edinmesi gerektiğine inanıyor ve muhtemelen de haklı olarak inanıyor ve tüm gücüyle, tüm siyasi gücüyle bunu başarmaya çalışıyor.
SORU: Rusya ile Türkiye ortasındaki ilgileri nasıl görüyorsunuz?
Gusman: Biliyorsunuz bugün, dünyadaki tüm jeopolitik zorluklara, tüm meselelere, tüm askeri çatışmalara karşın ülkelerimiz ortasındaki ilgiler tahminen de en üst seviyededir. Bunu iktisatta de görüyoruz, çok sayıda ortak projede de görüyoruz lakin en değerlisi, iki ülke ortasındaki ilişkiler, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ortasındaki son derece sağlam bağlara dayanıyor zira Rusya ve Türkiye üzere ülkelerde ferdî temas, şahsî kimya çok değerli. Bu şahsî kimya, karşılıklı itimat, ülkelerimiz ortasındaki alakalar için çok sağlam ve güçlü bir temel.
Rusya Devlet Başkanı Putin’in, Cumhurbaşkanı Erdoğan hakkında nasıl konuştuğunu tekraren duydum. Kendisi şunu söylüyor: ‘Evet, kendisi (Erdoğan) kolay bir müzakereci değil ve bazen onunla müzakere etmek sıkıntı oluyor lakin tıpkı vakitte her vakit sonuca ulaşıyoruz ve Cumhurbaşkanı Erdoğan kelamını söylediyse kelamını fiyat.’ Bu, siyasette çok şey söz ediyor.
Bütün ülkeler ortasında bağlarda düzgünleşme ve bozulma periyotları oluyor hatta ailelerde, yakın akrabalarda da oluyor, bu önlenemez zira iki büyük ülkenin kendi çıkarları, kendi meseleleri, kendi zorlukları var, bazen bu çıkarlar kesişir. Kıymetli olan bunlara takılıp kalmamak, “her şey felaket olacak” diye düşünmemek, tahlil aramaktır.
Bazen hakikaten beğenilen olmayan anlar oluyor ve bunlar oldu, yakın vakitte oldu ve olacak lakin asıl kıymetli olan bir tahlil bulmak ve bu zorlukları aşma fırsatı bulduk. Değerli olan bu.
SORU: Cumhurbaşkanı Erdoğan hakkında belgesel hazırlamak nereden aklınıza geldi? Bu belgeseli hazırlarken maksadınız neydi?
Gusman: Türkiye’de seçimlerin yapıldığı, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dünyada giderek daha kıymetli bir siyasi oyuncu haline geldiği, çeşitli bahislerde en kıymetli bağlantıcı olduğu bu evrede Cumhurbaşkanı Erdoğan ile birkaç defa konuşma erdemine eriştim.
Sahip olduğum bilgiler, yaptığım röportajlar, tahlillerim ve Türkiye Cumhurbaşkanı’nın çağdaş dünyadaki yeri üzerinden baktığımda Erdoğan’ı anlatmak kıymetli göründü.
Bu, yalnızca bir çeşit yıl dönümü sineması değil bana o denli geldi ki biz her halükarda bunun analitik bir sinema olmasını istedik, böylelikle Cumhurbaşkanı Erdoğan örneğini kullanarak bir önderin rolünü çağdaş dünyaya gösterdik.
Türkiye, büyük bir ülke ve dünyada tanınıyor. Dünyada bu türlü büyük ve bilinen ülkeler de var lakin her önder Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın oynamayı başardığı rolü dünya sahnesinde oynayamaz. Nüfusu iki üç kat daha fazla olan ülkeler bile var.
Bu, bir yandan ülkesinin çıkarlarını gözetmeye çalışan, öteki yandan dünyada daha fazla istikrarın olmasını, böylelikle dünyanın barış içinde var olmasını ve yaşamasını sağlamak için müzakereci, bağlantıcı, barışçı biri olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın rolüdür.
Uğraşmak zorunda olmadığı birtakım sorunlarla uğraşıyor, yalnızca Türkiye’nin problemleriyle uğraşabilir lakin o problemleri halletmesi onun için kıymetli, dünyanın istikrara gereksiniminin olduğunu anlıyor zira dünya istikrarı Türkiye’ye de yardım ediyor. Şayet Türkiye dünya istikrarına katkıda bulunursa bu, Türkiye’nin dünya sahnesindeki rolünü daha da artırır.
SORU: Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ilgili hazırladığınız belgesel, Rusya’da gösterildi mi? Çalışmanıza nasıl bir ilgi oldu?
Gusman: Evet, belgeseli tekraren gösterdiler, büyük ilgi vardı. Çok hürmet duyduğum, şu an vazifesi sona eriyor, Türkiye’nin saygın Moskova Büyükelçisi Sayın Mehmet Samsar, bu sinemanın gösterimini Moskova’da düzenledi. Türkiye Büyükelçiliğinde özel bir resepsiyon düzenlendi, çok sayıda diplomat, Rusya Dışişleri Bakanlığından üst seviye yöneticiler katıldı. Bunların hepsinin çok değerli olduğunu düşünüyorum zira bu, yalnızca Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın popülaritesi değil Türkiye ile ilgili öykü.
Doğru anlaşılmak istediğimi vurgulamak istiyorum: Cumhurbaşkanı Erdoğan dediğimizde ülkenin art planında bir önderden bahsediyoruz. ya da aslında Türkiye’den bahsediyoruz, Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan bahsediyoruz.
SORU: Rusya Devlet Başkanı Putin, Soçi’deki görüşmesinde belgeselinizi Erdoğan’a ikram etti. Bunun kıssası nedir?
Gusman: Size bu sırrı açıklayayım. Putin’in basın servisinden beni aradılar. Bu sineması görmüşler, bana sordular, ben de anlattım. İki başkan ortasında bir görüşmenin beklendiğini biliyordum, bana bu sineması Türk izleyicisinin anlayabileceği formda altyazılı yapıp yapamayacağımızı sordular. ‘Tabii’ dedim, hazırladık. Ben de şu dileklerimi ilettim: Mümkünse bu sinema Cumhurbaşkanı Erdoğan’a teslim edilirse keyifli oluruz. Onlar (Kremlin basın servisi), Liderimiz Vladimir Putin’e dileğimi bildirdiler, Putin bunun hoş bir ikram olacağına karar verdi.
SORU: Türk halkı ve Türkiye hakkında ne düşünüyorsunuz?
Gusman: Türkiye’yi çok seviyorum. Onu yalnızca eşsiz bir tatil yahut seyahat destinasyonu olarak değil çok değişik bir tarihe sahip, çok değişik bir kültüre sahip bir ülke olarak da seviyorum. Ben Azerbaycan’da doğduğumu, uzun yıllar Azerbaycan’da yaşadığımı, vatanımda kardeş Türk halkına nasıl davranıldığını bildiğimi söyledim. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ne tıp kardeşlik münasebetlerinin olduğunu biliyorum ve görüyorum. Vatanımın lideri İlham Aliyev ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu kadar yakın hatta kardeşçe bağlarının olmasından gurur duyuyorum. Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan Azerbaycan’daydı, Şuşa’daydı, Karabağ’daydı, Bakü’deydi.
Bunların hepsi benim için çok değerli, Türkiye’deki meslektaşlarım ortasında çok arkadaşım var, Anadolu Ajansındaki meslektaşlarımla uzun yıllardır bizzat arkadaşlığım var. Anadolu Ajansı Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Lideri Serdar Karagöz ile olan şahsî dostluğumdan gurur duyuyorum, kendisi benim şahsi arkadaşımdır, bana karşı olan nazik tutumunu sahiden takdir ediyorum ve karşılık vermek istiyorum. Bağlantılar pek çok faktörden oluşur: Politik, insani, tüm bu faktörler gönülden geçer. Türkiye’ye geldiğimde İstanbul’da en sevdiğim yerler var. Kaç yıl geçerse geçsin, bu doğal.
Türk milletine refah diliyorum. Türk milleti huzur ve memnunluk içinde yaşasın. Türkiye’nin etrafı yalnızca dostlarla çevrili olsun, Türkiye’nin komşuları Türkiye ile her vakit dostça alakalar içinde olsun. Türkiye’nin komşusu Rusya, doğduğum ülke Azerbaycan ve Türkiye’nin başka komşuları, geçmiş tarihi ne olursa olsun, tüm zorluklarıyla birlikte Türkiye ile her vakit dostluk içinde olsunlar.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, seçildiği bu periyotta, sonra görülecek ve olağan buna Türk milleti karar verecek, bu defa de ülkeyi muvaffakiyetle yönetecek.
Söylemek istediğim son şey, başta söylediğimi tekrarlayacağım: Cumhurbaşkanı Erdoğan’la yine buluşup onun siyasi ve özel hayatının yeni basamağını konuşma fırsatı bulursam keyifli olacağım.
