Karabasan halk ortasında çokça duyulan lakin art planda ne olduğu pek de bilinmeyen bir rahatsızlıktır. Pekala, karabasan nedir? Karabasan belirtileri neler tedavi var mı?
KARABASAN NEDİR?
Rüyada karabasan görmek uyku bozuklukları ortasında sık görülen sıkıntılarından biridir. Halk ortasında karabasan ya da karabasan basması olarak bilinen durum aslında tıbbi olarak tanımlanmış bir uyku bozukluğu çeşididir.
Uyku felci ya da “karabasan”, uyanma ya da nadiren uykuya dalma sırasında gelişen, vücudun süreksiz olarak hareket edememesi durumudur. Bilhassa çalışanlar iş gerilimi nedeniyle “rüyada karabasan” olarak tanımlanan durumu yaşayabilir.
KARABASAN NEDEN OLUR?
Uyku felcinin en kıymetli tetikleyici nedeni uyku düzensizliğidir.
– Uyku tertibi bozuk olanlarda,
– Vardiyalı çalışanlarda,
– Depresyon yaşayanlarda,
Bazı ilaçları kullananlarda karabasan daha sık görülebilir.
Halk ortasında uyku hastalığı olarak bilinen narkolepsinin belirtileri ortasında karabasan da bulunur. Bir uyku bozukluğu olan narkolepside kişi gün içerisinde baş etmesi güç uyku atakları yaşar ve gün içinde kendisini her vakit halsiz hisseder.
Uyku tertibi, non-REM (göz hareketinin olmadığı uyku evresi) ve REM (göz hareketinin olduğu, düş görülen uyku evresi) halinde birbirini takip eden süreçlerden oluşur. Narkolepsi olanlar uykuya direkt REM ile başlar. Bu şahıslar tüm uyku müddeti boyunca daha fazla REM yaşadıkları için bazen sık sık hayaller görebilir. Bazen de ‘uyku felci’ denilen durum ile karşılaşılır. Bu durumda kişi uyanma sırasında kısa periyodik ‘felç’ yaşayabilir ve bazen serçe parmağını bile hareket ettiremez.
KARABASAN NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Rüyada karabasan görmek tedavi edilebilen bir sıkıntıdır. Uyku felci için doktora gidildiğinde, kişinin ailesinde de bu durum görülmüşse, öteki uyku bozuklukları eşlik ediyorsa ya da uyku sırasında apne dediğimiz soluk alıp vermenin durması da gözleniyorsa, kişi uyku laboratuvarına yönlendirilerek uyku EEG ‘si ile izlenir. Beyin dalgaları ve uyku bozukluğu çeşidi belirlenir. Lakin tek bir uyku bozukluğu çeşidi varsa buna gerek kalmadan yalnızca ilaç tedavisi ile uyku düzenlenir.
Depresyon üzere psikiyatrik hastalıklar da uyku bozukluklarını tetikler. Yapılacak psikiyatrik muayene sonucunda düzenlenecek antidepresan tedavi ve uyku düzenleyici tedavi bu sorunu büsbütün ortadan kaldırabilir. Altta yatan psikopatoloji ilaçla düzenlenmeden yapılacak tedavi her vakit kâfi olmayabilir. Kişinin hayatındaki çatışmaları tedavi ile çözümlemek yeterli bir destekleyici durumdur lakin bu fizikî sorunun tedavisinde her vakit kâfi olmayabilir.
Uyku felcinin tedavisinde, uykuya geçişi sağlayan, REM – Non REM döngüsünü bozmayan, derin uyku kalitesini artıran ilaçlar kullanılır. Antidepresanlar tek başına uyku bozukluklarının tedavisinde yer almazlar lakin altta yatan depresyonu tedavi ettiklerinden uyku bozukluğunu giderebilir. Bu ilaçlara arkadaş yorumu ya da tavsiyesi ile başlamak katiyen hakikat bir tavır değildir. İlaçların tesirleri ya da yan tesirleri çok sübjektiftir. Bireyden bireye farklılık gösterir. Bu nedenle hiçbir ilaç doktor tavsiyesi ya da doktor kontrolü dışında kullanılmamalıdır.
