Avusturya’nın Braunau kasabasında bulunan Hitler’in doğduğu konutun polis merkezi olacağının açıklaması, halkı ikiye böldü. Bazıları planı desteklerken, bazıları de buna şiddetle karşı çıkıyor.Salzburger Vorstadt 15 adresindeki tarihi taş binanın dış cephesi, güzel bir bej renge sahip. Yer kattaki pencerelerde demir parmaklıklar yer alıyor. Meskenin çabucak önünde bir otobüs durağı göze çarpıyor. Yanında da bel hizasında granit bir anıt taşı var. Üzerindeki yontulmuş yazıtta “Barış, özgürlük ve demokrasi için bir daha asla faşizme geçit yok. Milyonlarca meyyit ihtar ediyor!” yazıyor. Burası, Nazi Almanyası’nın diktatörü Adolf Hitler doğduğu mesken.
İşte bu nedenle Avusturya’daki Braunau am Inn, özel bir kasaba pozisyonunda. Salzburger Vorstadt caddesindeki 15 numaralı bina da tarihi açıdan özel bir yapı. Hitler’in, İkinci Dünya Savaşı’nda mağlup olup intihar etmesinden 78 yıl sonra bile, doğduğu meskenin kullanımıyla ilgili tartışmalar devam ediyor. Gayrimenkulün sahibi pozisyonundaki Avusturya Cumhuriyeti için, ülkenin tahminen de en sevilmeyen binasının akıbetiyle ilgili öteden beri süregelen tartışmalar, tam bir baş ağrısına dönüştü. Burayı, Neonazilerin kutsadığı bir yer olmaktan çıkarmak için hükümet uzun müddettir çeşitli devalar arıyordu. En son ortaya atılan plan, binanın bir polis merkezi haline getirilmesi. Fakat halkın bir kısmı buna şiddetle karşı çıkıyor.
Yanlış bir ileti mı?
Film imalcisi Günter Schwaiger, “Burayı bir polis karakoluna dönüştürmek büsbütün yanlış bir bildiri, Nasyonal Sosyalizm kurbanlarının yüzüne atılmış bir tokat olur,” diyor. 58 yaşındaki Schwaiger, Hitler’in doğum yerini husus alan ve epey ses getiren bir belgesel sinema yaptı. Sinemanın ismi: “Braunau’dan Kim Korkar?” (Wer çizgi Angst vor Braunau?”)
Schwaiger’in beş yıl boyunca üzerinde çalıştığı sinema, geçen Eylül ayının başında Avusturya’daki sinemalarda ve Ekim sonunda da Almanya’daki Hofer Filmtage (Hof Sinema Günleri) aktifliği kapsamında gösterime girdi. Schwaiger, DW’ye verdiği röportajda “Braunau’nun, ismiyle müsemma biçimde Nazilerin kahve rengine bürünmüş bir kasaba olmadığını” vurguluyor ve ekliyor: “Aksine, Hitler’in burada doğmuş olması, insanları öbür hiçbir yerde olmadığı kadar geçmişle yüzleşmeye zorluyor. Bu nedenle Braunau’dan korkmanıza gerek yok; hele ki insanlarından asla!”
“Hitler’in Konutu Hakkında Fikir Alışverişi” isimli vatandaş teşebbüsü ise Avusturya İçişleri Bakanlığı’nın planlarına karşı ayaklanmış durumda. Teşebbüsün sözcüsü Eveline Doll, DW’ye yaptığı açıklamada, bu muhalefetin münasebetini şöyle açıklıyor: “Sembolik tesiri tam bir felaket olur. Çünkü polis, Nazi periyodunda epey tartışmalı bir rol oynamıştı. Ayrıyeten bu meskenin, çağdaş tarih açısından makul ve sorumlu bir biçimde nasıl kullanılabileceğine dair pek çok hoş fikir ve teklif var.”
Komisyon ‘tarihsel açıdan en hakikat çözüm’ aradı
Söz konusu bina için “uygun” kullanım arayışı, uzun bir geçmişe dayanıyor. Avusturya’nın 1938’de Alman İmparatorluğu’na katılmasının ardından, Nazi partisi NSDAP, “Führer”in doğduğu konutu satın aldı ve bir kültür merkezi haline getirdi. Savaştan sonra binayı, eski sahipleri geri aldı. Devlet burada kiracı oldu ve o vakitten beri bazen bir kütüphane, bazen bir okul ve son olarak da engelli bireyler için bir atölye olarak hizmet verdi. 2011 yılından beri ise boş durumda. Avusturya devleti, 2016 yılında burayı kamulaştırarak, yapının Neonazilerin eline geçmesini engelledi.
Binanın gelecekteki fonksiyonuna dair “tarihsel açıdan en hakikat çözümü” bulması maksadıyla bir uzman komitesi oluşturuldu. Tarihçi ve siyasetçilerin de yer aldığı komitenin en son raporunda şu sözler yer aldı: “Führer miti ve Führer kültü, Hitler hakkındaki temel anlatının bir kesimiydi ve o denli de kaldı. Buna karşı ya toplumsal yardım gayeli ya da resmi bir kullanım yoluyla yerin sembolik kıymetini ortadan kaldırmak kıymetlidir.” Komite raporunda, binanın “eğitim projeleri yahut çağdaş tarih sergileri” üzere eğitici yahut kültürel gayeli etkinlikler için kullanımın ise “uygun olmadığı” vurgulandı.
“Nazilerin ziyaretgahı haline gelmemeli”
Viyana Yahudi Cemaati Başkanı ve aynı zamanda kurulun bir üyesi olan Oskar Deutsch, DW’ye verdiği mülakatta değerli bir mevzuya vurgu yapıyor: “Bu konutun, Nazilerin ziyaretgahı haline gelmemesi gerekiyordu. Elbette burayı öteki gayelerle da kullanmak mümkündü. Lakin en nihayetinde, demokratik bir anayasal devletin kolluk kuvvetlerinin merkezi olmasına karar verildi. Komitedeki herkes bu mevzuda hemfikirdi. Nasyonal Sosyalist akımların tekrar canlanmasını önlemenin de polisin vazifeleri ortasında yer aldığı unutulmamalıdır.”
“Hitler’in Meskeni Hakkında Fikir Alışverişi” teşebbüsü, geçen Mart ayında bahisle ilgili bir anket yaptırdı. Bin Avusturyalıyla gerçekleştirildiği açıklanan ankete katılanların yüzde 52’si, Hitler’in doğduğu meskenin “Nasyonal Sosyalizm, anma, anti-faşizm, müsamaha ve barış temalarıyla ilgilenen bir kuruma” verilmesinden, yüzde 23’ü yıkılmasından ve yalnızca yüzde 6’sı polis merkezine dönüştürülmesinden yanaydı.
Vatandaş inisiyatifinin sözcüsü Eveline Doll, elinde hala bir koz olduğuna inanıyor: “Bence ‘Yad Vashem’in Avusturyalı Dostları’ isimli Viyanalı Yahudi derneği, ‘Adiller: Yürek Bir Seçim Meselesidir’ isimli gezici standını, Hitler’in doğduğu meskende kalıcı olarak sergilemelidir.” 400 metrekarelik stant, Holokost sırasında Musevileri kurtarmak için hayatlarını tehlikeye atan ve Yahudi olmayan yürekli insanları anıyor. Stant, son olarak St. Pölten’deki Niederösterreich Müzesi’nde sergilenmişti. Dernek sözcüsü Georg Schuster, epeyce temkinli bir halde, “Bu fikir bir tartışma tabanı oluşturuyor,” diyor ve ekliyor: “Eğer dayanak bulmazsa da sorun değil.”
Görünen o ki, tartışmalı binayı 20 milyon euroluk bir tadilatın akabinde polis merkezine dönüştürme projesinin önünde hiçbir mani yok. Yeni merkezde, polis memurlarının insan hakları konusunda eğitileceği bir eğitim ünitesi da planlanıyor. Tadilat çalışmalarına ekim ayı içinde başlanılması öngörülüyor. Fakat Hitler’in doğduğu konut ile ilgili tartışmalar muhtemelen daha uzun müddet devam edecek.
DW Türkçe’ye VPN ile nasıl erişebilirim?
