Eczanelerde en çok satılanlar ilaçlar ortasında ağrı kesiciler birinci sırada… Çünkü en ufak bir ağrıda bu ilaçlara sarılıyoruz. Pekala bu ne kadar hakikat? Yüzeysel ağrı kesici kullanmanın ne üzere ziyanları var? İşte Onkolog Dr. Yavuz Dizdar’ın bu bahisteki açıklamaları…
AĞRININ NEDENİ BİLİNMELİ
– Hocam biraz da ülkemizde leblebi üzere tüketilen ağrı kesicilerden bahseder misiniz? Bu ilaçları ölçüsüz kullanmak tehlikeli mi?
Ağrı aslında bedenin yanlış giden bir durum için ürettiği şuur cevabıdır. Ağır gerilim nedeniyle ortaya çıkan tansiyon ağrılarını saymazsanız, kronik ağrının nedeni anlaşılmadan tedavisi aslında yanılgıdır. Lakin neden artık belirli ise hastanın düşünce çekmemesi için süreksiz mühlet ağrı kesici verilebilir. Aksi takdirde mesela baş ağrısı beyin damarlarındaki genişlemelerden de kaynaklanabilir. Hasebiyle ağrı kesicilerin en büyük sorunu gerçek nedeni tedavisiz bırakmaları ya da ötelemeleridir. Fakat bunun dışında da sakıncalar var, en sık bilinenlerinden biri karaciğer için toksik olmalarıdır. Bu tesir bilhassa uzun müddette ortaya çıkar lakin hasar kalıcı olur. Uzun müddetli kullanımda böbrek yetmezliğine de yol açar. Tamam, her ağrı şikayetinde doktora gidemeyiz ancak bu ilaçların büsbütün suçsuz olduğun zannetmeyelim, gerektiği üzere kullanalım bu kafidir.
YAN TESİRLER BİLİNMELİ
– Fransız ve Danimarkalı bilim insanları, yaygın olarak kullanılan ve ibuprofen etken unsurlu ilaçların kısırlık, iktidarsızlık, depresyon ve kas erimesine yol açabileceğini ileri sürdü. Kullandığımız pek çok ilaçta buna misal riskler var diyebilir miyiz?
Elbette var, bunların birden fazla gözlemlenmesi güç tesirlerdir, lakin vakitle, o da veren doktor bunu özellikle merak edip sorguluyorsa anlaşılır. Kas erimesi, kolesterol tedavisinde kullanılan statin sınıfı ilaçların düzgün bilinen yan tesirlerindendir, mamafih doktor bir kere yazıp gönderdiğinde hastayı birkaç ay görmez. Meğer uzun periyodik kullanılacak hangi ilaç olursa olsun bu istenmeyen tesirler açısından incelenmesi gerekir. Burada sorun yalnızca ilaçta olmayabilir, herkesin metabolizması farklıdır. Kimileri ilaçları kolay metabilize ederken kimilerinde bu çok yavaş olur.
Onkolog Dr. Yavuz Dizdar
KAN SULANDIRICILARA DİKKAT
Bir de ortaya giren başka ilaçlar problemi var ki günlük hayatta tabloyu güzelce bulandırır. Mesela siz hastaya kan sulandırıcı başlar ve belirli doza ayarlarsınız, ancak hasta ortada kendi kendine aspirin alabilir. Halbuki bu iki ilaç birebir kan proteini ile taşındığından aspirin kan sulandırıcının molekülden kopup özgür kalmasına yol açar. Bu durum beklenmedik kanama manasına gelebilir. Bir ilacı uzun vadeli kullananlar öbür ilaç verildiğinde doktora etkileşim olup olmayacağını kesinlikle sormalılar.
Antidepresanlar eczanelerde peynir ekmek üzere satılıyor
– Hocam biraz da antidepresanlardan bahsedebilir miyiz? Günümüzde kullanmayan insan yok neredeyse… Bunun sebebi nedir?
Evet, antidepresan kullanımı yıllar içinde çok fazla arttı… Çok değil 20 yıl evvel tabipler antidepresanlara aralıklı yaklaşırdı lakin sonrasında ilaç sanayisi Soner Yalçın’ın ayrıntısıyla anlattığı pazarlama stratejilerini geliştirdi. Yan tesiri yok denilen antidepresanlar eczanelerde peynir ekmek üzere satılmaya başladı. Ben bunda yetersiz aroma alımının tesirli olduğunu düşünüyorum, çünkü beyin bu hususları meyvelerin olgun hallerinden alabiliyor. Meğer büyük kentte gerçek aroma içeren eser neredeyse yok, “özdeş aroma” olarak isimlendirilen bileşikler ise yapay, bunları da tekrar ilaç sanayisi geliştirmiş. Uzun müddetli aromatik husus eksikliği ister istemez beynin orta geçirici ölçüsünü düşürecektir, işte antidepresanlar geride kalanın hudut ortalarında kalmalarını sağlayarak tesir ediyor ancak bu elbette tedavi değil. Sonuçta nedensiz bir memnunluk ortaya çıkıyor, bu kırılgan bir durum… İlaç kesildiğinde ya da olağandışı bir durum ortaya çıktığında öfke patlamalarıyla karşılaşıyoruz. İntihar ya da şiddet eğilimi bu nedenle şaşırtan değil…
Çok fazla yan tesire sahipler
– Antidepresanların öteki yan tesirleri yok mu?
Var elbette, beynin fonksiyonunu değiştiren ilaçlar öbür sistemleri de tesirler. Antibiyotiklerde olduğu üzere, bu ilaçlarda da uzun müddette farkına varılan, çoklukla de varılamayan çok fazla yan tesir kelam mevzusudur. Siz beynin fonksiyonunu dışarıdan müdahale ile yalnızca bir tarafta değiştirirsiniz lakin uzun periyodik kullanımda ilacın öteki sistemlerdeki baskısı ön plana çıkmaya başlar. Hormon seviyeleri direkt ya da dolaylı etkilenir. Dikkat, cinsel istek, öğrenme, hatırlama üzere marifetler azalır. Bir meslektaşımın açıkça tabir ettiği üzere “nedeni bilinmeyen” bir memnunluk durumu vardır fakat genel olarak his durumu küntleşir. Çünkü memnunluk bir mecburilik değildir, değerli olan insanın değişik his hallerine ahenk yeteneğidir, bu ortadan kalktığında daha az korkulu ancak daha duyarsız bir kişilik ortaya çıkar. Olanların farkında olsa bile etkilenmez hale gelir… Hakikaten antidepresan ilaçlar hayvan için ağır besi üretiminde de kullanılır.
YARIN: Kolesterol hapları sahiden gerekli mi?
