Büyüme hastalığı olarak da bilinen akromegali, çocuk ve erken yaşlar da görülebildiği üzere, yetişkinlerde de görülebiliyor. Az görülen metabolik bir hastalık olan akromegali, ekseriyetle hipofiz bezinden kaynaklanan düzgün huylu bir tümörün çok büyüme hormonu salgılaması sonucu ortaya çıkıyor. Hastalıkla ilgili teşhiste gecikmeye bağlı olarak, kalp yetmezliği, tansiyon yüksekliği, diyabet ve kimi kanserlerin de gelişme riskinin arttığını belirten Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Özlem Haliloğlu, hastalığa ait kıymetli bilgiler verdi.
DHA’nın haberine nazaran; akromegalide görülen büyüme hormonunun çok ölçüde salgılanmasının bedende değerli hastalıklara neden olduğunu söyleyen Doç. Dr. Özlem Haliloğlu, şu sözleri kullandı:
“Kalpte büyüme, kalp yetersizliği ve kalp damar hastalıkları, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, beyin damarları hastalıkları bunlardan kimilerini oluşturuyor. Ayrıyeten denetimsiz büyümeye bağlı olarak tiroid nodülleri ve bağırsakta polip oluşumunda artış ve kalın bağırsak, göğüs ve tiroid bezinin berbat huylu tümörlerinin görülme sıklığının da arttığı gösterilmiş.”
YAŞAM MÜDDETİ KISALIR MI
Tüm bu nedenlerle akromegali hastalığının tedavi edilmemesi durumunda hayat mühletini kısaltan bir hastalık olduğuna işaret eden Doç. Dr. Özlem Haliloğlu, akromegali hastalığının çok besbelli semptom ve bulguları olmasına rağmen, araştırmalar hastalığın teşhisinin semptomların başlangıcından itibaren 5-10 yıl kadar gecikebildiğini belirtti.
Geç teşhis konmasının en kıymetli sebebinin hastalığın yavaş ilerlemesi, bulguların yavaş ortaya çıkması olduğunu, hasta ve yakınlarının bilhassa fizikî değişimleri fark edemediklerini anlatan Doç. Dr. Özlem Haliloğlu, şunları anlattı:
“Belirtileri fark etmenin en tesirli yollarından biri eski fotoğraflara bakmaktır. Eski fotoğraflara bakıldığında, örneğin yüzdeki majör değişimler net olarak görülebilir. Bununla birlikte hastalar şikayetlerine nazaran ilgili branşlardaki tabibe başvuruyor. Örneğin diş sorunları için diş tabibi, horlama sorunları için KBB yahut göğüs hastalıkları uzmanları, eklem sorunları için fizik tedavi yahut ortopedi uzmanları üzere. Hasebiyle bu uzmanlıktaki tabiplerin de akromegali semptom ve bulgularını fark etmeleri değer taşır.
Büyüme hormonun çok salgılanması bedendeki doku ve organlarda çok büyümelere yol açıyor. Şayet bu çok salgılanma şimdi büyüme tamamlanmamış, kemiklerin uzaması sona ermemiş çocukluk ve ergenlik çağında gelişirse hastada çok uzunluk uzaması (devlik) gelişebiliyor. Bu durum, erişkin yaşta, büyüme plaklarının kapanması sonrası ortaya çıktığında hastalarda el ve ayaklarda büyüme ve buna bağlı olarak yüzüklerin dar gelmesi, ayakkabı numaralarında büyüme üzere belirtilerle kendini gösteriyor. Yetişkinlerde görülen tesirler Yetişkinlerde yüz çizgilerinde kabalaşma, çene ve alında belirginleşme, dişlerde ayrışma, seste kalınlaşma, lisanda ve üst damaktaki yumuşak dokuların çok büyümesine bağlı horlama ve uyku apne sendromu, cinsel işlevlerde azalma, kemik ve kaslarda çok büyümeye bağlı kas-eklem ağrıları ve çok terleme bulgularına sık rastlanır. Ayrıyeten hipofiz bezi tümörünün bası tesirine bağlı olarak baş ağrısı, görme bozuklukları da görülebilir.”
Akromegaliden kuşku edilen hastalarda teşhis için laboratuvar testleri ve görüntüleme metotlarının bir ortada kullanıldığını anlatan Doç. Dr. Özlem Haliloğlu, “Öncelikle kanda büyüme hormonu ve büyüme hormonunun tesiriyle karaciğerde sentezlenen insülin gibisi büyüme faktörü-1 (IGF-1) tetkiklerine bakılır. Şayet IGF-1 seviyesi yüksek tespit edilirse, tanıyı doğrulamak için şeker yükleme testi ile büyüme hormonu seviyesi kıymetlendirilir. Bu tetkiklerin yanı sıra, hormonun salgılandığı tümörü tespit etmek için hipofiz bezinin MR ile görüntülemesi yapılır.”
TANISI NASIL YAPILIR
Laboratuvar ve görüntüleme tetkikleriyle akromegali tanısı katılaşan hastalarda birinci ve altın standart tedavi tümörün hipofiz bezinden cerrahi ile çıkartılması olduğunu söyleyen Doç. Dr. Özlem Haliloğlu, “Cerrahi sonrası hormon denetimi kâfi sağlanamayan hastalarda ilaç tedavileri yahut ilaç tedavisi ve cerrahiye karşın denetim altına alınamamış akromegali hastalarında tümör bölgesine radyoterapi yahut stereotaktik radyo cerrahi üzere tedavi teknikleri kullanılabiliyor. Bu noktada kıymetli olan tanıyı vaktinde koyabilmektir. Erken teşhis için de toplumsal farkındalığın artırılması son derece ehemmiyet taşıyor.” diye konuştu…
İHA
