Gluten; buğday, arpa, çavdar, mısır ve yulaftaki glutenin ve gliadin proteinlerin karışımı, ana protein kompleksidir. Gluten proteini günlük hayatta tükettiğimiz besinlerin birçoklarında bulunmaktadır. Buğday, arpa, yulaf, çavdar unu ile yapılmış her türlü yiyecekte; makarna, şehriye, erişte, kuskus, bisküviler, simit, ekmek, tarhana, irmik, krakerler, hazır salça, ketçap, çikolata, şeker üzere birçok işlenmiş besinde bulunmakla birlikte, içeceklerden boza, malt kullanılarak üretilen alkollü içecekler (bira, cin, viski, likör vb.),alkolsüz malt içeceklerde de bulunmaktadır.
Çölyak Hastalığı Nedir?
Çölyak Hastalığı, genetik yatkınlığı olan bireylerde oluşan, ince bağırsağı etkileyen uzun vadeli bir otoimmün hastalıktır. Bu bireyler glutenli eserleri tüketemezler. Türkiye’de her 100-150 bireyden birinin çölyak hastası olduğu kestirim ediliyor. Sıhhat Bakanlığı’nın 2015 yılı datalarında kayıtlı hasta sayısı 67 bin kişi olsa da teşhis konulamayan çölyak hastası sayısının 1 milyon 23 bin civarında olduğu varsayım ediliyor.
Kimler Glutensiz Beslenmeli?
Çölyak hastalığı olan şahıslar yahut glutene karşı alerji/intoleransı olan bireyler glutensiz beslenmelidir. Bu şahıslarda “gluten” isimli tahıllarda bulunan proteine karşı bağırsaklar hassasiyet gösterir. Çölyak hastalarında ömür uzunluğu bu besinler diyetten çıkarılmalıdır. Gluten intoleransı var ise gluten diyetten aşikâr bir mühlet çıkarıldığı takdirde bağırsak florası kendini yeniler ve yavaş yavaş diyetinize gluteni tekrar ekleyebilir, rahatsızlık hissetmiyorsanız glutenli besinleri tüketebilirsiniz.
Glutensiz Beslenmenin Zayıflamaya Tesiri
Glutensiz eserler çölyak hastalarının tükettiği eserler iken; bilhassa son periyotta Amerika’da ve daha sonra ülkemizde glutensiz diyetler moda haline gelmiştir. Bilhassa birtakım sportmenlerin ve tanınmış şahısların glutensiz diyeti başarılarının sırları ortasında göstermeleri glutensiz diyete olan ilgiyi arttırmıştır.
Çalışmalar diyor ki:
Glutensiz bir diyetin kilo vermeyi teşvik ettiği argümanını destekleyen hiçbir bilimsel ispat bulunmamaktadır.
Amerikan Diyetisyenler Derneğine nazaran bir kişinin kilo vermesine yardımcı olabilecek, glutensiz diyet yoktur.
İngiliz Diyetetik Derneği (BDA), glutensiz diyetin 2014 yılında yapılacak En Makûs Ünlü Diyetleri ortasında yer aldığını açıkladı.
Amerikan Kalp Birliğinin Mart 2017’de yaptığı bir toplantıda sunulan yeni bir araştırmada glutensiz diyetlerin şeker hastalığı riskini arttırdığı bildirilmiştir.
Gluten ve bileşen proteinlerinden biri olan gliadin, kan basıncı denetimine ve bağışıklık fonksiyonuna katkıda bulunabilir.
Glutenden varlıklı tanelerin bilhassa de buğdayın, bağırsakta birtakım kolon bakterilerinin sağlıklı bir bileşimini oluşturarak kanserler, inflamatuar durumlar ve kardiyovasküler hastalıklardan koruyabileceğine dair ispatlar vardır.
Glutensiz beslenme tek başına yük kaybını sağlamamakla birlikte yük kaybının asıl nedeni güç alımının kısıtlanmasıdır. Glutensiz diyetin uzun vadeli kullanımı; karbonhidrat, demir, folat, niasin, çinko ve posadan yetersiz bir beslenme oluşturabilir. Gluten hassasiyetiniz yoksa unutmayın çalışmalar diyor ki glutensiz beslenmede mikrobiyota olumlu bir değişiklik oluşmuyor, sağlıklı bakterilerin sayısı azalıyor.
Dengeli beslenme ve fizikî aktivitenin artması ile negatif güç istikrarı yaratılarak yük kaybı sağlamak ve böylece sıhhati korumak temel maksat olmalıdır.
