Çikolatayı sevmeyenimiz yok herhalde. Tadı hoş olduğu için yiyenin kendini âlâ hissetmesini ve rahatlamasını sağlayan çikolataya birden fazla insan tutku ile bağlı. Çikolata yediğimizde kendimizi güzel hissediyoruz ancak “Sağlığımız için âlâ mi?” diye de düşünmeden edemiyoruz. Uzmanlar bu hususta yüreğimize biraz olsun su serpiyor. Hakikat çikolata tipini seçtiğimiz sürece çikolatanın sağlıklı olabileceğini söylüyor.
Bunun nedeni, doğal ekstra bitter çikolatanın, polifenoller olarak bilinen bir unsur olan flavonoidler açısından güçlü olması. Meyve, zerzevat, çay ve kahve üzere birçok bitkisel eserde bulunan flavonoidler bitter doğal çikolatanın içinde de bulunuyor. Antioksidanlarla dolu olan flavonoidler, hücreleri, kanser ve kalp hastalığı üzere rahatsızlıkların riskini artıran ziyanlı hür radikallerden koruyor.
Uzmanlar ölçülü tüketildiğinde çikolatanın sağlıklı olduğunu lakin çok fazla tüketildiğinde ya da yanlış cinste bir çikolata yendiğinde bu yararları göremeyeceğimizi söylüyor.
En sevdiğimiz çikolataların birden fazla ek şeker, süt ve tropik yağlarla doludur, hatta sütlü yahut beyaz çikolatalar, ultra işlenmiş şekerler içerir. Bu çikolataların tüketiminde çoka kaçılırsa mide ekşimesi, mide rahatsızlığı ve vakitle kilo alımı yaşanabilir.
Washington Post’a konuşan beslenme psikiyatristi ve biyolog Uma Naidoo, “Bir kesim şekerleme ile bir kare ekstra bitter doğal çikolata birebir şey değildir. Bitter çikolata, ölçülü olarak tüketildiğinde günlük diyete sağlıklı bir katkı sağlayabilir” dedi.
Flavonoidler, kakao çekirdekleri ve kakaoda bulunur. Bu iki terim birbirinin yerine kullanılır lakin aslında farklı şeylerdir. Kakao çekirdeği, ağaçtan toplanan fasulye formundaki ham unsurdur kakao ise çekirdeklerin toz haline getirilmesinden oluşur. Kakao daha sonra kavrulur ve çikolata yapmak için şeker üzere başka bileşenlerle birleştirilir.
Sayısız çalışma, kakaoda bulunan flavonoidlerin kalp hastalığı, yüksek tansiyon ve diyabet riskini azaltabileceğini, ruh halini güzelleştirebileceğini ve depresyon belirtilerini azaltabileceğini gösteriyor.
Flavonoidler, damarlarımız ve genel sıhhatimiz için de yararlıdır. Bu nedenle kalp meseleleri ve başka kronik hastalık riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Tıpkı vakitte uyku yoksunluğundan kaynaklanan bilişsel eksiklikleri ortadan kaldırabilir.
Ancak büyük plasebo denetimli COcoa Desteği ve Multivitamin Çalışması (COSMOS), çikolata tüketiminin kalp krizi üzere kardiyovasküler riskler açısından hiçbir farka neden olmadığı lakin kalp hastalığına bağlı ölümlerde bir azalma olduğunu gösterdi.
İtalya’daki L’Aquila Üniversitesi’nde İç Hastalıkları Uzmanı olan ve kakaonun sıhhat üzerindeki tesirlerini inceleyen çok sayıda çalışma yürüten Davide Grassi de tıpkı fikirde. O da kakaonun her gün yediğimiz çikolatayla tıpkı şey olmadığını, yağmur ormanlarındaki kakao çekirdeğinden elde edilen doğal kakaoyu, kakaonun şeker ve öbür bileşenlerle birleştirilmesiyle elde edilen işlenmiş çikolatadan ayırmanın değerli olduğunu söyledi.
Cleveland Clinic’ten diyetisyen Julia Zumpano, kakaoyu güç topları yapmak için kullandığını, badem ezmesi ve hurmayla ezip top haline getirerek buzdolabında sakladığını belirtti ve içeceklerde yahut hamur işlerinde sade kakao tozu kullanmayı tercih edebileceğimizi söyledi.
Harvard TH Chan Halk Sıhhati Okulu’nda epidemiyoloji ve beslenme profesörü olan Eric Rimm, “Çikolata ne kadar koyu olursa o kadar iyi” dedi ve ekledi: “Sütlü çikolatada daha az çikolata var, beyaz çikolatada ise hiç çikolata yok.”
Uzmanlar, bitter çikolatanın genellikle yüksek ölçüde kakao, daha az şeker ve daha fazla flavonoid içerdiğini söylüyor.
Bitter çikolata, yiyebileceğimiz en sağlıklı çikolata cinsidir. Ekseriyetle öteki çikolata cinslerine nazaran şeker oranı daha düşüktür ve süt yahut ek yağ içermez. Beyaz çikolata tipik olarak kakao yağı, şeker, süt tozu ve süt yağından üretilir, yani katı kakaodan yapılmaz.
Sağlığa yararı için günde ne kadar çikolata yemesi gerektiğinin yanıtı net değil zira araştırmada ticari çikolata değil, saf kakao kullanılıyor. İkincisi de, çikolatanın üretiminde flavonoidleri yok edebilen katkı hususları kullanılır.
Uzmanlar, çikolatanın taze meyve ve sebzelerle tıpkı derecede sağlıklı bir besin olarak görülmemesi gerektiğini lakin kimsenin çikolatadan yoksun kalmasına gerek olmadığını söylüyor.
Harvard Tıp Fakültesi’nde profesör JoAnn Manson, “Kesinlikle kimsenin çikolata yemekten vazgeçmesini istemiyoruz zira çikolata insanlara keyif ve memnunluk veriyor” dedi.
PEKİ ÇİKOLATA SATIN ALIRKEN NELERE DİKKAT EDELİM?
En az %70 oranında kakao içeren bitter çikolata tercih edin
Ambalajında yüzde 70 yahut daha fazla kakao olduğunu belirten bir bitter çikolatayı alın. Kimi uzmanlar, daha fazla kakaonun ekseriyetle daha az şeker manasına gelmesi nedeniyle yüzde 80 yahut daha yüksek bir oranın daha da âlâ olduğunu düşünüyor.
Diyetisyen Zumpano, şayet yüzde 85 oranında bir bitter çikolata yiyorsanız doğal bir durma noktası vardır. Birden fazla insan bir çikolata paketinin tamamını yemekte zorlanır.
Ne kadar koyu ise o kadar flavonoid içeriyor
Etiketlerin size flavonoid konsantrasyonunu göstermeyeceğini unutmayın. Çikolata ne kadar koyu renkte olursa, muhtemelen o kadar fazla flavonoid içerir.
Günde bir ya da iki kare tüketin
Her gün bir kare kadar bitter çikolata yemeyi düşünebilirsiniz. Kimi uzmanlar günde bir ila iki kare önermektedir.
Beyaz çikolata beyaz ekmek gibidir
Sütlü çikolata ve beyaz çikolata tüketiminizi sınırlayın. UC Davis Health’de diyetisyen Cathy Deimeke, “Beyaz çikolatayı beyaz ekmek üzere düşünün” dedi.
Ağır metal içerebilir
Consumer Reports yakın vakitte yaptığı testlerde birtakım çikolatalarda kurşun yahut kadmiyum tespit edildiğini bildirdi. Ağır metaller balık, zerzevat ve içme suyu üzere çeşitli yaygın besinlerde bulunur. Raporda metal çikolata markaları da yer alıyor.
1996 yılında yapılan bir araştırma, çikolatanın Amerikalı bayanların beyinlerinde endorfin salgılanmasına yol açarak kendilerini memnun hissetmelerini sağladığını gösterdi.
Çikolata, beynimizde ruh halini güzelleştiren kimyasallarla bağlantılı bir dizi bileşen içerir. Doğal bir antidepresan olan ve âşık olduğumuzda beynimizin ürettiği kimyasallardan biri olan feniletilaminden sıklıkla bahsedilir. Çikolatada az ölçüde bulunan bir amino asit olan triptofan, memnunluk hissi yaratan serotonin üretimiyle temaslıdır.
Kaynak: BBC Science Focus Magazine Fotoğraflar: iStock, Alamy
