Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar, alzheimer ve parkinson hastalığı üzere çağın dehşetli nörodejeneratif hastalıkları ile uyku ortasında iki istikametli alaka bulunduğunu gösteriyor; yani uyku bozukluğu, bu iki değerli hastalığın riskini artırabildiği üzere, alzheimer ve parkinson hastalığının birinci bulgularından biri de olabiliyor! Nöroloji Uzmanı Dr. Mustafa Seçkin kalitesiz ve sistemsiz uykunun, beyni süratle yaşlandırdığını, bu nedenle sağlıklı beyin yaşlanması için, hakikat uyku alışkanlığı edinmenin sanılandan çok daha kıymetli olduğunu vurguluyor. Nöroloji Uzmanı Dr. Mustafa Seçkin, 16-22 Mart Dünya Beyin Farkındalığı Haftası kapsamında sağlıklı uykunun beyin sağlığındaki değerini anlattı, kıymetli ihtarlar ve tekliflerde bulundu.
Her ne kadar ömrümüzü kolaylaştıran altın kurallar olsa da, bunlar lakin uygulandıklarında pahalı oluyor, maksadına ulaşıyor. Günümüzde ortalama hayat müddetinin uzamasıyla, sağlıklı yaşlanma bugün tüm dünyada hayli kıymetli pozisyona gelmiş olup, bilhassa Alzheimer ve Parkinson hastalığı üzere çağın korkutucu hastalıklarının başı çektiği nörodejenetarif hastalıklara karşı genç yaşlardan itibaren birtakım kurallara uymayı ihmal etmemek gerekiyor. Beyin sıhhatine dikkat çekmek emeliyle her yıl Mart ayının üçüncü haftası Dünya Beyin Farkındalığı Haftası olarak kutlanıyor. Nöroloji Uzmanı ve Acıbadem Üniversitesi Nöroloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Dr. Mustafa Seçkin, son yıllarda yapılan bilimsel çalışmaların, Alzheimer ve Parkinson hastalığı üzere çağın dehşetli nörodejeneratif hastalıkları ile uyku ortasında iki istikametli ilgi bulunduğunu ortaya koyduğunu belirterek “Yani uyku bozukluğu, bu iki değerli hastalığın riskini artırabildiği üzere, alzheimer ve parkinson hastalığının birinci bulgularından biri de olabiliyor. Alzheimer hastalarındaki unutkanlık, isimlendirme zahmeti üzere bilişsel bozukluklar yahut parkinson hastalığındaki el titremesi, hareketlerde yavaşlama üzere motor bulgular başlamadan 10-20 yıl evvel şahısta uyku bozuklukları birinci bulgular olarak başlayabiliyor. Yapılan bilimsel çalışmalar; bilhassa REM uykusu davranış bozukluğu ismi verilen, uyku sırasında kişinin düşünü yaşıyormuşçasına kollarını, bacaklarını çok hareket ettirdiği, bazen bağırma formunda sesler çıkarabildiği spesifik bir uyku bozukluğunun nörodejeneratif hastalıkların yıkıcı yansımaları ile direk alakalı olduğunu ortaya koyuyor” diyor.
BEYNİ TOKSİK UNSURLARDAN TEMİZLİYOR!
Sağlıklı bir uykunun amiloid denilen ve alzheimer oluşumunda değerli bir yere sahip olan toksik özellikteki proteinin beyinden temizlenerek atılmasına katkıda bulunduğunu vurgulayan Dr. Mustafa Seçkin şöyle konuşuyor: “Henüz bu yılın başında yayınlanan bir çalışmada sağlıklı genç bireylerin, bir gece uykusuz bırakıldıktan sonra beyinlerindeki amiloid ve tau proteinlerinin ölçülerinin arttığı gösterilmiştir. Alzheimer hastalığında beyin işlevlerinin bozulmasına, vakitle hücre vefatına ve beyin hacminin küçülmesine yol açan patolojinin sorumlusu olarak kabul edilen olağandışı yapıdaki amiloid ve tau proteinleri uyku sırasında beyinden doğal olarak temizlenip uzaklaştırılır. Hasebiyle kaliteli ve sistemli uyku alzheimer hastalığı açısından risk taşıyan bireylerde patolojik süreci yavaşlatan, hastalığın başlama yaşını geciktiren ve teşhis almış hastalarda hastalığın ilerleme suratını yavaşlatan en değerli ve doğal etkenlerden biridir. Bu nedenle genç yaşlardan itibaren hakikat uyku alışkanlığı edinmek sağlıklı beyin yaşlanması için büyük değer taşımaktadır.”
STRES, SONLULUK, DERT VE DEPRESYONA YOL AÇABİLİYOR!
Uyku kalitesi her şeyden evvel kişinin duygudurumu üzerinde direkt tesire sahip olup, kişinin kendini daha yeterli hissetmesini sağlarken; uyku bozuklukları ise depresyon, toplumsal izolasyon, gerilim, telaş, sonluluk üzere duygudurum bozukluklarına yol açabiliyor. Pek çok hastada bu üzere duygudurum bozukluklarının, uyku bozukluğunun düzeltilmesi ile ortadan kalkabildiğini belirten Nöroloji Uzmanı Dr. Mustafa Seçkin “Ayrıca uyku bozukluklarının beyin damar hastalıkları ile bağlı olduğu gösterilmiştir. Bilhassa Obstrüktif (tıkayıcı) Uyku Apne Sendromu olan hastalarda inme geçirme riski artmaktadır. Uyku kalitesinin bozuk olması migren ve başka baş ağrıları için en değerli tetikleyicilerden birisidir. Öğrenme ve uyku ortasında da direkt bir ilgi olduğunu söyleyebiliriz. Uyku, gün içinde öğrendiğimiz yeni bilgilerin uzun periyodik belleğe aktarılmasını sağlar. Ayrıyeten yeni hobiler edinebilmek ve fizikî hünerler geliştirebilmek için de uyku kalitesi büyük kıymet taşır” diyor.
UYKUNUN MÜDDETİ DEĞİL KALİTESİ ÖNEMLİ!
Uyku kalitesi yeterli olmadığında uzun mühlet uyumanın bir yararı olmadığını, ülkü uyku müddeti bireyden bireye değişmekle birlikte, ortalama 7-8 saatlik uykunun kâfi olacağını belirten Dr. Mustafa Seçkin şöyle konuşuyor: “Uyku ve genetik münasebetinin incelendiği çalışmalarda, ADRB1 yahut DEC2 genlerindeki mutasyona sahip şahısların, 4-6 saatlik uyku ile epeyce dinlenmiş olarak uyanabildikleri gösterilmiştir. Uyku alanındaki bu gelişmeler sonucunda son yıllarda uyku müddetinden fazla “uyku kalitesi” kavramı üzerinde durulmaktadır. Buna rağmen çok geç saatlerde uyuyup öğle saatlerinde uyanmanın tıpkı oranda dinlendirici olmadığı bilinmektedir.”
KALİTELİ BİR UYKUNUN 6 KURALI!
30 dakikadan kısa müddette uykuya dalmak
Bir seferden fazla uyanmamak
Gece uyanma durumunda 20 dakika içerisinde uykuya yine dönebilmek
Yataktaki mühletin en az yüzde 85’ini uyuyarak geçirmek
Derin uykunun kâfi ölçüde olması
Özellikle beyinde melatonin seviyelerinin yüksek olduğu gece 23:00 – sabah 06:00 saatleri ortasında uykuda olmak
UYKU İLAÇLARINI ÖLÇÜSÜZ KULLANMAYIN!
Nöroloji Uzmanı Dr. Mustafa Seçkin, uyku ilaçlarının yaşlı bireyleri gençlerden çok daha fazla etkileyebildiğini ve önemli yan tesirlere neden olabildiğini belirterek “Bu nedenle uyku yapan (sedatif) lakin çok sersemlik ve unutkanlığa neden olan ilaçlardan kaçınılmalıdır. Yeni ilaç başlamadan evvel (varsa) uyku kalitesini bozan öbür ilaçları kesmek yahut saat/doz ayarlaması yapmak gerekir.Uyku için kullanılan kimi ilaçlar Parkinson hastalığı gibisi yan tesirler yapabilirler. Bu nedenle nöroloji uzmanına müracaattan uyku ilacı kullanmamak gerekir” ikazında bulunuyor. Uyku bozukluklarının, basitçe teşhis konulabilir ve tedavi edilebilir nörolojik hastalıklar ortasında yer aldığını söyleyen Dr. Mustafa Seçkin, uyku bozukluklarının tedavisinin ek nörolojik ve sistemik sorunların de önlenmesi için büyük değer taşıdığını vurgulayarak şöyle konuşuyor: “Uyku laboratuvarlarında geçirilen bir gecelik mühlet içerisinde yapılan uyku testi (polisomnografi) ile hastaların uyku derinliği, teneffüs paternleri, kas tonusundaki değişiklikler ve kol-bacak hareketleri ölçülerek kaydedilmektedir. Uyku bozukluğunun tipine nazaran ilaç ve ilaç dışı tedavilerle hastaların ömür kaliteleri artırılmakta, münasebetiyle uyku bozukluklarının beyin sıhhati üzerindeki olumsuz tesirleri önlenebilmektedir.”
