“Depresyon neye misal?” diye fısıldadı.
“Boğulmak üzeredir. Fakat senin dışında herkesin nefes aldığını görürsün.”
Gündelik hayatımızda vakit zaman hepimizin kendimizi çaresiz, hiç bir şeyden zevk almayan, mutsuz hissettiğimiz vakitler vardır. Bilhassa boşanma, işten atılma, vefat üzere travmatik ömür olayları her insanı farklı biçimlerde farklı düzeylerde de olsa kesinlikle tesirler. Bu üzere olaylar sonrasında, şahıslar zaman içinde tekrar olağan hayatlarına ahenk sağlar ve yine kendilerini umutlu, mutlu hissederler. Elbette bu travmatik olayları bir uzman yardımıyla atlatmaya ihtiyaç duyan şahıslar olabilir.
Ancak klinik depresyon dediğimizde ortada farklı bir tablonun kelam konusu olduğunu görürüz. Bu rahatsızlık son derece önemli bir sıkıntıdır ve kişinin hayat kalitesini düşürerek, onu ömürden tat almaz hale getirir. En ağır düzeyinde intihar riski vardır ki, bu da bu rahatsızlığı yaşayan kişinin en kısa vakitte bir uzmandan takviye almasını gerektirir.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Klinik depresyon kendini bir ekip semptomlarla gösterir. Bu belirtilerden en kıymetli olanları; çabucak her gün kişinin kendisini depresif hissetmesi ve eskiden zevk aldığı etkinliklere artık ilgi duymaması, bunlardan keyif almamasıdır. Bunların yanı sıra kişi kendisini daima suçlamakta, kıymetsiz ve güvensiz hissetmektedir. Uyku tertibi ve iştahında önemli meseleler görülür. Kişi gün uzunluğu uyuyabilir ya da tam zıddı uyumakta zorlanır. İştahını incelediğimizde ise bireylerin ya hiç yemek yemediğini ya da çok yemek yediğini görürüz. Buna bağlı olarak kilosunda önemli değişimler yaşar.
Kişi toplumsal hayatında fonksiyonelliği (uyumu) kaybeder. Kendini dış dünyadan tamamen ya da kısmi olarak soyutlar, konuttan çıkmak dahi istemez. Onun için bu tür aktiviteler çok büyük bir güç gerektirir ki o, tam bilakis kendisini devamlı halsiz hissetmektedir. Arkadaşlarını, ailesini ve başka insanları kendisinden bilinçli olarak uzaklaştırmak ister zira gündelik hayat ve bu hayat içinde yaşanan olaylar onun için son derece değersizleşmiştir. Ayrıyeten kendisi herhangi bir aktivitede bulunmadığı için anlatacak bir şeyi olmadığını düşünebilir.
Kişinin ruhsallığına büsbütün olumsuzluk ve geleceğe dair umutsuzluk hakim olmuştur. Kişi hayatında meydana gelen en küçük olaydan bile olumsuz bir çıkarım yapar ve çoğunlukla bu olumsuzluğun kendisi yüzünden meydana geldiğini düşünür, bu formda de hissettiği depresif his durum ve mutsuzluğu besleyerek pekiştirir. Yaşadığı durum bir kısırdöngüdür. Bu kısırdöngüyü bozmaya yarayacak umuda sahip değildir. Daima bu biçimde hissedeceğini, hayatında hiç bir şeyin değişmeyeceğini düşünür. Sağlıklı olduğu zamanlardaki tüm niyetlerini aksiye çevirmesi, depresyonda olduğu vakitte kendisinin her daim asosyal, tatminsiz, kıymetsiz, mutsuz biri olduğuna inanmasına neden olur.
Oysa kişi depresyondayken olduğu kişi değildir. Yaşadığı bu rahatsızlık onun kendisiyle olan münasebetini, toplumsal, mesleksel, aile hayatını adeta yerle bir etmektedir. Klinik depresyon yaşayan birçok insanın, cehennem üzere bir hayata hapsolduğundan, adeta somut bir acı hissettiğinden bahsettiklerini görmekteyiz. Bu durum yaşama duyulan sevinci, ilgiyi, hayat kalitesini bozar. Çok ağır depresyonda kişinin içine girdiği bu ümitsizlik ve hiç bir şeyin düzelmeyeceği inancı tek çıkış yolunun intihar olduğuna inanmasına sebep olabilir ya da intihar fantezileriyle kendini rahatlatma yoluna gidebilir.
TEDAVİSİ VAR MIDIR?
Bu noktada birinci olarak belirtilmesi gereken bu hastalığın kesin olarak tedavi edilebildiğidir. Kişi her ne kadar kendini yalnız hissetse ve tüm dünyada bu badireyi yaşayanın yalnızca kendisi olduğunu düşünse de bilmelidir ki kendisi gibi pek çok insan bu rahatsızlığı yaşamaktadır. Uygun psikolog ve psikiyatrist seçimi ile pes etmeden bu rahatsızlığın üstesinden gelmek için çabalamak onu yeniden yaşama sevincine, hayata katılmaya, keyifli olmaya kavuşturacaktır. Burada uygun uzman seçiminin ehemmiyeti bilhassa vurgulanmalıdır. Kişinin gittiği psikolog ve psikiyatriste hem insan olarak hem mesleksel bilgi olarak güvenmesi gerekir. Bunun yanı sıra kişinin, uzmanın kendisini anladığını ve onu iyileştirmek için istekli olduğunu hissetmesi, onu tedavi edebileceğine inanması son derece mühimdir. Bunun zıddı durumlarda kişi tedavisini yarım bırakıp, tüm psikolog ya da psikiyatristlere karşı olumsuz bir fikir geliştirebilir. Bu nedenle kişinin uyumsuz olduğunu hissettiği, güvenmediği uzmanı değiştirmesi son derece olağan ve gereklidir.
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Çoğu vakit yapılan en büyük kusur kişinin yalnızca ilaçla iyileşeceğini düşünmesidir. Klinik depresyonda kişinin çoğunlukla ilaç kullanması gerekir, ancak ilaçlar kendi başına kâfi değildir. Bu noktada devreye psikologlar girmektedir. Ayrıyeten kimi vakit bilhassa kişinin rahatsızlığının nedenleri arasında genetik yatkınlık ve beyindeki kimyasal düzensizlikler olmadığında, sadece psikologla çalışması da kâfi olabilmektedir. Bir psikolog, eğitimini aldığı çeşitli teknikler ile hastanın yanlışlı yahut eksik olan fikir yapısını kişiliğine uygun olarak daha sağlıklı bir hale getirmek için hastayla birlikte uğraşır , rahatsızlığına neden olan durumlar konusunda etkin bir biçimde danışanıyla çalışarak bu sebeplerin gerçekliğini test eder. Ayrıyeten kişinin kendi benliğini daha âlâ tanımasına ve farkındalığının artmasına katkıda bulunur. Bu çalışmanın sonucunda kişi ilerde yaşama ihtimali olan olumsuz ömür olaylarına ve gündelik hayattaki sıkıntılara daha sağlıklı bir bakış açısı geliştirir. Farkındalığının gelişmesiyle birlikte beşerlerle ve kendisiyle olan alakası çok daha sağlıklı bir noktaya gelir.
Sadece ilaçla tedavi, fizikî bir rahatsızlığı olan kişinin yarasını üstten temizlemeye benzeri. Oysa bunun geçmesi için derine inerek, buna sebep olanı ortadan kaldırmak gereklidir. Bir psikolog kişinin ruhsallığında bu denli rahatsızlık yaratanı bularak onun temizlenmesine yardımcı olmaktadır. Bu, rahatsızlığının yüzde yüz tekrarlanmayacağı manasına gelmez lakin psikologla çalışması sonucu elde ettiği yeni bakış açıları, farkındalığının artması ve daha sağlıklı savunma düzenekleri geliştirmesi, bu tekrarı daha çabuk ve daha az acıyla atlatabilmesine yardımcı olur.
