Ramazan ayının gelmesiyle bir arada mescitlere mahya asımı da yapılıyor. Farsça mâh “ay” isminden Arapça -iyye ekiyle oluşturulmuş Osmanlıca mâhiyye (aylık, aya mahsus) sözünün günümüz Türkçe’sindeki formudur. Receb, şâban, ramazan aylarının halk ortasında isimleri verilmeden yalnızca “üç aylar” olarak anılması üzere mahya da yeniden ismi verilmeden “ramazan ayına mahsus” manasını kazanmış olsa gerektir.
MAHYA NEDİR?
Mahya, bilhassa Ramazan ayında birden fazla minaresi olan mescitlerin iki minaresi ortasına konulan ışıklı yazıdır. Osmanlılar periyodunda yağ kandilleri ile yapılan mahyalar, günümüzde elektrik ampulleri ile yapılmaktadır.
MAHYA GELENECEĞİ NE VAKİT, NASIL BAŞLADI?
Ramazan aylarında mescitlerin minareleri ortasına gerilen ışıklı yazı şeritlerine mahya, bu yazıları hazırlayan sanatkara da mahyacı denir. Evvelden mahyacılık, büyük bir ustalık isteyen gerçek bir sanat koluydu. Bu alanda yetişmiş büyük ustalar, yerlerini alacak olan çıraklara işin bütün inceliklerini öğretirlerdi. Mahya kurmak için, caminin en az iki minareli olması gerekir.
Eskiden büyük mescitlerde, iki minare ortasına ip yahut teller gerilir, mahya ustası da, çoklukla zeytinyağ doldurulmuş kandilleri yahut mumlu fenerleri ipin üzerine dizerek istediği dinî yazıyı müellif, hatta fotoğraflar yapardı.
Bütün ramazan ayı boyunca bu kandiller, rüzgâra karşın geceleri pırıl pırıl yanardı. Mescitlerin elektrikle aydınlatılmaya başlamasından sonra, mahyacılık kolaylaştı ve farklı bir sanat olmaktan çıktı. Kandil yerine renkli elektrik ampulleriyle ve yeni yazıyla mahya kurma geleneği bugün hâlâ sürdürülüyor.
