Evlilik iki yetişkin ortasında yapılan bir mutabakat, bir mukavele olarak görülür. Evlilikle birlikte her iki taraf içinde yeni bir periyot başlamıştır. Bu periyot bayan ve erkeğe yeni roller yükler. Bu durum hem erkek hem de bayan için sağlıklı ve âlâ bağlantılar kurması gereken yeni akrabalar bilhassa de yeni ebeveynlere ( kayınbaba- kayınvalide) sahip olmaları manasına gelmektedir.
Artık bayan için evlat rolünün yanına gelin rolü, erkek için evlat rolünün yanına damat rolleri eklenmiştir. Anne ve babalar içinse annelik ve babalık rollerinin yanına kayınvalide ve kayınbaba rolleri eklenmiştir. Bu roller içerisinde gelin ile kaynana ortasında yaşanan bağlantı meseleleri ve bu meseleler yüzünden arda kalan eşin( erkek-evlat) durumu evlilikte yaşanan problemlerin değerli gündem hususları arsında yer almaktadır.
Kocası tarafından yalnız bırakıldığını, istediği ilgi ve dayanağı göremediğinden yakınan bir eş, misal şikâyetler ile gelinini oğluna şikâyet eden bir anne ve onların ortasında sıkışıp kalan koca – evlat rolündeki erkek.
Evlilikle birlikte yaşanan bu sıkıntılar yeni evli çiftlerin ve ailelerinin evlikle birlikte ortaya çıkan yeni konumlarını gereğince benimseyip ahenk sağlayamamalarından kaynaklanmakta-
dır. İki insanın evliliğinde yalnızca yeni evlenen iki insanın ahengi ve bağları kelam konusu değil her iki tarafın ailesinin ahengi da değerlidir. Birtakım erkekler “Ne serden geçme ne yardan olma” üzere bir durumla karşı karşıya kalmaktadır. Bu erkeklerin “hayırlı evlat” olma eforu evlilikle birlikte yeni sorumluluklar alması nedeni ile iki taraf ortasında maddi ve manevi bir bölünme yaşamasına neden olabiliyor. Birden fazla erkek “tarafsız kalma” uğruna olup bitene yalnızca seyirci kalıyor yahut eski kaleyi (kendi ailesini) müdafaaya geçiyor. Bir kısmı da büsbütün evlilikten uzaklaşıyor.
Bu süreçte bayan da eşinin ailesi ile olan bağlarını koparamadığından ve özelliklede kayınvalidesi ile olan bağlarında onu yalnız bıraktığından ve gereğince dayanak olmadığından şikâyetçidir. “İki yıl geçti hala biz olamadık! Diye yakınır ve haklıdır da…
Burada bağlantıyı güçlendirecek olan, iki kişinin de göstereceği uğraş ve haldir.
Bu üzere durumlarda erkeğin, “Haklısın canım, anemin( yahut babamın, ablamın…) kimi huyları beni de rahatsız eder. Ancak bana emek vermiş beşerler, bu yaşta huyları de değişmez, yönetim edeceğiz sende kendini üzüp durma. Değerli olan bizim bağlantımız. Ben senin yanındayım! Üzere kelamlar ile eşinin yanında olduğunu söylemeli.
Evliliğin birinci etabında eşin göstereceği olgunluk ve anlayış kocasının rahatlamasına ve itimadını kazanmasına yardımcı olacaktır. Şayet eş olgun ve anlayışlı ise vakit içinde eşler ortasında bağlantı güçleniyor, erkek vakitle önceliği eşine, çocuklarına bu günkü yuvasına veriyor, kendi ailesine de ilgisini makul bir düzeyde devam ettirerek yeni yuvası ile anne-babası ortasındaki bağ de herkesi mutlu edebilecek seviyede kurulabiliyor.
Aile ve Alakanın Gelişim Basamakları; Yeni kurulan bir ailenin gelişimini bir insanın doğup büyümesine benzetirsek yeni kurulan yuvanın, ailenin göstermesi gereken birinci gelişim “biz olma” maharetini gösterebilmesidir. Gelecek yılların getireceği gerilim ve uğraşlara sağlam bir yer oluşturmak için eşlerin bağlarına yatırım yapmaları öncelik taşır. Temel işlerin başında eşlerin birbirlerini daha yakından tanıması, farklı görüş ve alışkanlıklarda uzlaşa bilmeleri, ortak bir ömür biçimini geliştirebilmeye hazır olmaları gelir. Bunların oluşması için çiftlerin her şeyden evvel birbirlerine vakit ayırmaya gereksinimleri vardır. Fakat bundan sonra karşılıklı konuşmanın, bir birini duymanın, diyalog kurmanın değerinden kelam edebiliriz. Bilhassa erkeğin ailesine( annesine) ve arkadaşlarına ayırdığı vakit eşini tanımasına ve bağlantı bağlarını güçlendirmesine kâfi vakit bırakmayabiliyor.
Eğer evlilik alaka temelli bir süreç ise ki bunda kuşku yok, alaka de duyma temelli bir süreçtir. Duymadığınız sürece eşinizle, çocuğunuzla, ebeveynlerinizle, arkadaşlarınızla anlaşamama-anlaşılamama problemleri yaşamaya devam edeceksiniz. Karşı tarafı duymaktan kastedilen nedir? Duymaktan kastımız hissetmektir. Karşı tarafın hislerinin ancak en kıymetlisi kendi duygularınınızın farkına varmaktır. İnsan canlısı kim olursa olsun kaç yaşında olursa olsun söylenen sözlerle ve davranışlarla görünenle ilgilenmiyor ilişki içerisinde bulunduğu insanın kendisi ile ilgili neler hissettikleri ile ilgileniyor. Karşı tarafın kendisi hakkındaki gerçek kanıları ile enderindeki kendisine bile söylemekten çekindiği en derindeki hisleri ile ilgileniyor. Beşerler ne söylendiği ile değil kimin söylediği, nasıl söylendiği ve ne anlatılmak istendiği ile ilgileniyorlar kısaca “saklı içerik” ile ilgileniyorlar.
Evlilik Fakat Kiminle?
Bence, toplumumuzda yeni evlenenler ortasında bağlantının sağlam temele oturmayışının bir nedeni de, eşlerden birinin yahut ikisinin de, hala geçmiş aileleriyle “evli” olmaları. Bu nedenle de en ufak uyuşmazlıkta kendi limanlarına sığınan gemiler üzere bir birlerinden uzaklaşan çiftler az değil. Birtakım durumlarda aile büyüklerinin çocuğundan kopamaması ve ya çevreyi denetim etme ve gücü elinde tutma alışkanlığı, gençlerin evliliklerinde ilgi bağını kurmalarını zorlaştırıyor. Bu mevzuda en çok erkek annelerinden örnek vermek mümkün. Hami –Müdahaleci anne baba rollerinin daha baskın olduğu ailelerde anneler çocukları ile evlatlarıyla bağlılık ilgisi yerine bağımlılık ilişkisi kuruyorlar ve evlatları meskenden ayrılıp evlendikleri vakit çocukları ile vedalaşamıyorlar, kopamıyorlar.
Bağlılık/ Bağımlılık
Bağlılık ile bağımlılık birbiriyle çokça karıştırılan çok farklı kavramalardır. Bağlılıkta ilgiye istekli olarak katkıda bulunan iki kişi vardır, bağımlılıkta ise mecburilik. Münasebette biri daha güçlüdür başkası daha güçsüzdür. Bağımlılıkta muhtaç olma vardır, bağlılıkta özgür seçim kelam mevzusudur. Bağlılıkta ikili bağlantının kendine haslığı kelam konusu iken bağımlılıkta bir olma aynileştirme, birinin başkasında yok olması kelam mevzusudur.
. Bu yüzden erkeğin annesi yeni gelen bayana yani eşe evladını gönül rahatlığı ile teslim edemiyor. Oğlunun evliliğinin bağımsızlaşması, eşi olan ilgilerinin ve bağının güçlenmesi anne için otoritenin ve gücün kaybı manasına gelebiliyor. Bir iktidar ve sahiplenme gayreti başlıyor.Bu yüzden kişilik sonları net çizilemiyor herkes herkesin vakit ve yerinin içinde. Uygun niyetle ve samimiyet ismine yapılan bu “kişisel hudut” sömürüsü, evliliklerin iki kişi ortasında güçlenmesini örseliyor. Burada en hassas vazife erkeğe düşüyor savunmaya geçmeden karşılıklı konuşabilmek ve kimin ailesinden gelirse gelsin evliliği yıpratabilecek tavırlardan el ele kaçınmak en hoşu. Bu nedenle de aile büyükleri ve arkadaşlar hem birey hem yeni kurulan aile için kıymetli dayanak sistemini oluştursalar da birinci yıllarda eşlerin en çok birbirlerini dinlemeye ve anlamaya vakit ayırmaları kıymetli. İnanç oluşmadan farklı görüş ve gereksinimler duyulmuyor, evliliğin yürütülebilmesi için gerekli olan ortak görüş ve kararlar da oluşamıyor. Evlilik bağlantısının imtihanları ortasında bana nazaran birinci sırayı eşler ortasındaki itimadın tesis edilip edilememesi oluşturmaktadır. Eşler arsında inancın tesis edilememesi eşlerin biz olma maharetini geciktirmektedir.
Sağlıklı evliliklerin ön şartı nedir? diye sorulsa : “Eşlerin bir bağlantıyı sahiplenebilecek kadar sorumluluk almaya hazır, o alakada boğulmayacak kadar özgür olmaları,” diyebiliriz.
