Editör: Naim Arıoğlu
Gaslighting; bireyi, kendi akıl sıhhatini yahut gerçekliğini sorgulayacak derecede ruhsal olarak manipüle etmek olarak tanımlanıyor. Gaslighting’e maruz kalan kişi, kendini daima eksik hissediyor, yaptığı her şeyin yanlış olduğunu düşünüyor ve fazla alınganlıkla suçlanıyor. Pekala, Gaslighting nasıl anlaşılır, Gaslighting ile nasıl mücadele edilir?
Güven Hastanesi Psikiyatri Kısmından Uzm. Klinik Psikolog Gözdem Özdem Akaydın, Gaslighting hakkında bilgi verdi.
GASLİGHTİNG NEDİR?
Psikolojik bir terim olan “Gaslighting” sözünün Türkçe’de tam bir karşılığı bulunmamaktadır. Gaslighting, bir kişiyi, kendi akıl sıhhatini yahut gerçekliğini sorgulayacak derecede ruhsal olarak manipüle etmek olarak tanımlanmaktadır.
“Gaslighting” sözünün kıssası ise bir epey değişik. Gaslighting, 1930’larda oynanan bir tiyatro oyunundan geliyor. Senaryoya nazaran Jack, eşi Bella’yı manipüle etmek için her gün gaz lambasının ışığını biraz kısıyor. Eşi “Bu lambanın ışığı azaldı mı?” diye sorduğunda ise sert bir halde karşılık verip bayanı aşağılıyor. Sonuç olarak Bella’nın kendisine olan inancını yitirmesini hedefliyor. İşte bu nedenle yapılan bu duygusal manipülasyonun ismi “Gaslighting” oluyor.
GASLİGHTİNG UYGULAYAN ŞAHISLAR NASIL BİR TAVIR STANTLAR?
Yapılan araştırmalara nazaran gaslighting uygulayan şahısların birden fazla, karşı tarafa ziyan veren davranışlarının farkındadır. Bununla da yetinmeyip öteki insanların hayatları üzerinde denetim sahibi olmayı ve dengesizlik yaratmayı amaçlamaktadırlar.
GASLİGHTİNG UYGULAYAN BİREYLER EKSERİYETLE ŞU CÜMLELERİ KULLANIYOR:
“Böyle bir şey asla yaşanmadı, uyduruyorsun.”
“Senin sorunların var.”
“Sen çıldırmışsın.”
“Fazla alıngansın.”
“Gereksiz reaksiyon veriyorsun.”
“Seninle ilgili bir sorun var.”
“Her şeyi fazla dramatize ediyorsun.”
GASLİGHTİNG’E MARUZ KALINDIĞI NASIL ANLAŞILIR?
Gaslighting uygulayan kişi karşıdaki bireye kendi gerçekliğini sorgulatır. Bu durum kişinin kendisinden kuşku etmesine yol açarak benlik algısında zayıflığa neden olur. Manipülasyonun şiddeti arttıkça manipüle edilen kişi, aklını kaçırdığını hissedebilir. Gaslighting nedeniyle kişi, kendini eksik ve zayıf hisseder.
Her vakit özür dileyen pozisyonundaysanız,
“Fazla hassas” olmakla eleştiriliyor, kendini bundan ötürü hatalı hissediyorsanız,
Duyulmadığınızı ve çaresiz olduğunuzu düşünüyorsanız,
Duygularınız görmezden geliniyor ve karşınızdaki şahıstan sık sık “Sen çıldırmışsın.” “Bunları uyduruyorsun.” cümlelerini duyuyorsanız,
Karşınızdakinin davranışı nedeniyle kendinizi daima sorguluyorsanız,
Yaptığınız her şeyin yanlış olduğunu hissediyorsanız,
İlişkinizin içinde kendinizi sıklıkla gergin ve inançsız hissediyorsanız,
Gerçekte kim olduğunuzu unutmaya başladığınızı hissediyorsanız,
Yolunda gitmeyen durumun tek sebebini kendiniz olarak görüyorsanız Gaslighting’e maruz kalıyor olabilirsiniz.
GASLİGHTİNG İLE NASIL GAYRET EDİLİR?
Gaslighting’e uğrayan bireye öncelikle, sağlıklı bağların nasıl olması gerektiğinin hatırlatılması çok kıymetli. Böylelikle kişinin gerçeklikle teması sağlanır. Unutmayın ki sağlıklı bağlar; hürmet, itimat, dürüstlük, açık bağlantı temellidir.
Gaslighting’e maruz kalındığının fark edildiğinde yapılacak ikinci ve en değerli adım Gaslighting uygulayan şahısla bağlantıyı sonlandırmak.
Gaslighting uygulayan şahısla bağlantının koparılması sonucunda, kişi gündelik ömrüne adapte olmakta zorluk yaşıyorsa ruhsal takviye almayı ihmal etmemelidir.
