Son yıllarda görülme sıklığı artan Polikistik Over Sendromu ya da kısa ismiyle PCOS kıymetli bir endokrin ve bayan hastalığıdır.
Özellikle üreme çağındaki bayanlarda sıklıkla görülen bu hastalık hem doğurganlığı azaltması hem de tedavi edilmediği takdirde birçok kronik hastalığa neden olması açısından değerlidir.
Peki PKOS nasıl anlaşılır, tedavi süreci nasıl ilerler? DOKTORUM sizler için yazdı…
POLİKİSTİK OVER SENDROMU NEDİR
Yumurtalıklarda küçük ve düzgün huylu kistlerin oluşumuyla karakterize olan PCOS, öncelikle adet düzensizliğiyle kendini gösterir. Ayrıyeten kilo artışı, sivilcelenme ve tüylenme artışı (hirsutizm) ile bayanların endişeli düşü olan bir hastalıktır. Dış görünüşü ve hayat kalitesini bozduğu için kesinlikle tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Özgüven eksikliğine ve ruhsal sıkıntılara da neden olur. Uzun süreçte karaciğer yağlanmasına, hipertansiyona ve tip 2 diyabete neden olabilir.
PKOS NEDENLERİ
Polikistik over sendromunun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte ailesel yatkınlık ve obesitenin değerli rol oynadığı anlaşılmıştır. Ailesinde PCOS olayı olanlarda daha sıklıkla görülürken, obesitenin de insülin direnci oluşturarak bedendeki hormon istikrarını bozması nedeniyle hastalığa neden olduğu tespit edilmiştir. Bozulan insülin direnci hiperinsülinemiye, bu da androjen (erkeklik) hormonu salgılanmasını arttırarak Polikistik Over Sendromuna neden olmaktadır.
Vücuttaki cinsiyet hormonlarının bozulması yumurtalıklarda yumurtlama bozukluklarına ya da anovulasyon denilen yumurtlayamama problemlerine neden olur, hormonal ikaz azlığı nedeniyle gelişemeyen yumurtalar yumurtalıkların çeperinde kist oluşturarak birikir.
PCOS hastalığına neden olan kimi kimyasallar da vardır. Tarım ilaçlarının kimileri, dioksinler, fitoöstrojenler, BPA, bisfenol A ve DBP üzere kimi kimyasallar Polikistik Over sendromuna neden olabilir.
POLİKİSTİK OVER SENDROMU TANISI
Hastanın şikayetleri klinik bulguları göz önüne alınarak radyolojik imajlarla teşhis konulur. Adet düzensizliği, hiç adet görememe, tüylenme artışı, ses kalınlığı ve çok saç dökülmesi üzere belirtilerin görüldüğü durumlarda doktora başvurmak gerekir.
Tanı da ultrasonografi çok değerlidir. Yapılan vaginal ve pelvik ultrasonografi de yumurtalıklar ve rahimin ayrıntılı incelenmesi gereklidir. Ultrasonografi de bir yada iki yumurtalığın multikistik (çoklu kist) görünümü teşhis için değerlidir. Lakin her çoklu kistik görünüme PCOS denemez, laboratuvar ve klinik bulguların desteklemesi gerekir.
Kan tetkikleri de teşhiste değerlidir. Adetin 3.gününde yapılan kan analizinde hormon seviyelerine bakılır. Yumurtlama nizamını sağlayan FSH ve LH hormonlarının seviyesinin bozulduğu, östrojen hormonu düşerken androjen hormonunun ise yükseldiği görülür.
TEDAVİ SÜRECİ
Hem Endokrin hem de Bayan Doğum Uzmanının hastaya mahsus bir tedavi protokolü hazırlaması uygun olacaktır. Öncelikle kanda yüksek seviyede bulunan androjen hormonu seviyesinin düşürülmesi için antiandrojen ilaç tedavisi başlanır. Kıymetli bir sorun olan insülin direncini kırmak için bir diyetisyenden yardım alınmalı ve uygun diyetlerle fazla kilolar verilmelidir. Tekrar insülin direncini yok etmek için antidiyabetik ilaçlardan yararlanılabilir. Bu çeşit bir tedavi hormon seviyelerini de süratle olağana döndürecektir.
Adet düzensizliği, akne(sivilce) ve tüylenme artışı sorunları için doğum denetim hapları ile yüz güldürücü sonuçlar alınmaktadır. Tekrar sivilce, saç dökülmesi, tüylenme üzere estetik sorunlara estetik ve tıbbi tahliller (laser, saç ekme, akne tedavileri) uygulanmaktadır.
GEBE KALINABİLİR Mİ?
Yumurtlamanın bozulması ya da büsbütün ortadan kalkması nedeniyle PCOS teşhisli bayanlar hamile kalmakta zahmet çekebilirler Sevindirici olan kalıcı bir kısırlık nedeni değildir ve uygun bir tedaviyle hormon seviyelerinin denetim altına alındığı durumlarda olağan yoldan hamile kalabilirler. Lakin bu tıp tedavilerin sonuç vermediği durumlarda çeşitli gebelik metotları (tüp bebek vb) denenebilir.
Polikistik Over Sendromu kronik ve önemli sıhhat sıkıntılarına neden olabileceği için çocuk istemeyen bayanlarda da kesinlikle tedavi edilmelidir. PCOS tanısı konmuş bayanlarda insülin direnci ilerleyen periyotlarda Tip 2 diyabete, hiperlipidemiye ve kalp damar hastalıklarına neden olabilmektedir. Bu nedenle adet düzensizliği, çok kilo alımı, tüylenme artışı üzere belirtileriniz varsa en kısa vakitte bir sıhhat kuruluşuna başvurmanız erken teşhis ve tedaviniz için faydalı olacaktır.
DOKTORUM
Dr. Gülsüm UYSAL
