Yaz depresyonu nedir?
Mevsimsel his durum bozukluğu, her yıl sonbahar ve kış aylarında günlerin kısalmasıyla ortaya çıkan bir depresyon biçimidir. Çoklukla ilkbahar ve yaz aylarında günlerin uzamaya başlamasıyla birlikte mevsimsel depresyonu olan bireylerin şikayetlerinde düzgünleşme görülür. Lakin bazen ilkbahar ve yaz mevsiminde oluşan bir tipi de bulunmaktadır. Yaz depresyonu, kış depresyonuna nazaran seçkin görülmektedir. Görülme sıklığı %1 olan yaz depresyonunun nedenleri kesin olarak bilinmese de genetik faktörler, gerilimle ilişkili faktörler, geçmişte yaşanan travmatik bir olayın neden olduğu depresif bir süreç, her yıl birebir devirlerde tekrar hatırlanarak mevsimsel depresyona yol açabilir. Son yıllarda yapılan araştırmalar, biyolojik tesirler (melatonin hormonunun az salgılanması gibi) ve ruhsal faktörler nedeniyle yaz mevsiminde de depresyon olacağını göstermektedir.
Kadınlarda erkeklere oranla mevsimsel his durum bozuklukları 4 kat fazla görülmektedir. Ayrıyeten klinikte en çok gözlemlediğimiz bilhassa majör depresyonda olduğu üzere yaz depresyonunda da, bireylerin hastalığı süreksiz bir moral bozukluğu üzere görerek hafife almalarıdır. Depresyon sürecini, kırık kolla salata yapmaya benzetebiliriz. Kişi hayat kalitesi düşmüş bir biçimde hayatına devam eder, lakin bu durum tedavi edilmediği takdirde kişinin hayatındaki fonksiyonelliğini olumsuz etkileyen bir süreç haline dönüşür.
Yaz depresyonu belirtileri neler?
Döngüsel ve mevsimsel bir durum olan yaz depresyonu belirtilerin her yıl birebir devirlerde başlayıp sona erdiği manasına gelmektedir.
Anksiyete (Endişe, kaygı)
Uyku sıkıntıları, insomnia (uykusuzluk)
Aşırı hassasiyet, sinirlilik
Ajitasyon
Kilo kaybı
İştahsızlık
Yaz depresyonda kişi hayattan zevk alamamaya başlayabilir. Dikkat ve konsantrasyon zahmeti yaşar. Kişi evvelce memnun olduğu şeylere ilgi duymaz. Yorgunluk, bitkinlik, güç kaybı, motivasyon kaybı, cinsel isteksizlik, uyku bozukluğu, çok alınganlık, duygusallık, sabırsızlık, iştah kaybı, kilo verme ya da çok iştahla kilo alımı görülebilir. Bu durum içe kapanma, saldırganlık, ömrü kıymetsiz bulma ve intihar fikirlerine kadar gidebilir.
Sirkadyen ritmin (biyolojik saat) bozulması, uyanık kalma mühletinin artmasından ötürü depresif hislere yol açabilir. Ayrıyeten bedenimizdeki serotonin düzeyindeki düşüş ve bilhassa de melatonin hormonu dediğimiz uyku nizamını sağlayan hormonun istikrarının bozulması yaz depresyonunu tetikleyen sebepler ortasında olabilmektedir.
Yukarıdaki sebeplerden ötürü yaz aylarında tertipli ve kaliteli uykuya dikkat edilmelidir. Mümkünse haftanın 4 günü 20 dakika tempolu yürüyüş yapmak bedendeki endorfin düzeyini arttırdığı için önerilmektedir. Yaz aylarında sağlıklı ve nizamlı beslenmek de epeyce kıymetlidir.
Yaz depresyonunun teşhis ve tedavisi için, ruh sıhhati uzmanının kıymetlendirilmesi değerlidir. Tedavi sürecinde psikoterapi ve ilaç tedavisi kullanılmaktadır.
