Kendi ve etrafındaki insanların hayatlarını zorlaştıran, hayat kalitelerini düşüren, “eyvah tekrar o geldi” dedirten şahıslar vardır hepimizin etrafında. Lakin daha değerli olan ise bu kişi siz de olabilirsiniz. Bu makalede, sıkıntı beşerler ve onlarla başa çıkma teknikleri anlatılacaktır.
Bazı karakter özelliklerinin çok besbelli ya da katılaşmış olması, durumlara ahenk sağlayamaması ve kendi ya da öbürleri için ya da her iki taraf için bir ıstırap olmasına neden olan kişilik örgütlenmesine sahip olan insanlara güç insan diyoruz. Başka bir söz ile irtibat kurmakta zorlandığımız bireylerdir. Bu şahıslarla birlikte olduğumuz vakitler bizim için ıstırap olur ve yaşanmak istenmeyen anlardır.
Geçmiş olumsuz yaşantıları, bilinçaltına atılan travmalar, model aldığı ve idolü olarak kabul ettiği kişinin de güç insan olması, kalıtsal olarak ya da sonradan gelişen kişilik bozuklukları insanın sıkıntı kişilik geliştirmesine neden olur.
Zor insan tiplerini farklı biçimlerde sınıflamak mümkündür. En sık olanları şöyle sıralayabiliriz:
Agresifler, her şeyden şikâyet edenler hatta kendinden bile şikâyet edenler, her şeyi bilenler, mağdurlar, pasif agresifler, daima dalga geçip aşağılayanlar… Bunların sayılarını artırabiliriz.
Zor insan tiplerine nazaran başa çıkma stratejileri geliştirilebilir. Lakin bu stratejilerin dayandığı temel fikir ve yaklaşımları öncelikle belirlemek yerinde olacaktır. Bu temel niyet ve yaklaşımlar için aşağıda belirtilen soruları sormanızı öneririz.
Değer mi?
- Sizi zorlayan insanın öncelikle sizin hayatınızda “değer”i nedir?
- Sizin bu güç beşerle başa çıkmak için harcayacağınız güç bu beşere bedel mi?
- Bu zorluklara karşı yaptıklarınız sonucunda siz ne elde edeceksiniz?
- Bu elde edilen şey size ya da karşınızdaki beşere olumlu bir katkı yapacak mı?
Neden zorluk çıkardığını tanımlayın.
- Bu kişi bana neden zorluk çıkartıyor?
- Zorluk çıkardığının farkında mı?
- Zorluk çıkarması maddi bir nedene mi bağlı?
İlişkiniz nedir?
- Bu kişi ile nasıl bir bağınız var?
- (İş, arkadaşlık, akraba…) İlişkinizin kesilmesi size ya da ona bir ziyan verir mi?
Bu sorulardan sonra aşağıda belirtilen temel davranışları yapmanızı öneririz.
Sınırlarınızı belirleyin.
Zor beşerler sonları ihlal etmeyi ekseriyetle severler. Bilhassa narsisistik kişilik bozukluğuna bağlı bir güç insan tipi ile karşı karşıyaysanız hudut belirlemesi yapmanız gerekir. Kim olursa olsun herkese hudut koyabilirsiniz. Bu işvereniniz da olabilir, eşiniz de, çocuğunuz da. Kişilerarası münasebet idaresinin temeli hudutların belirlenmesinden geçer. Bilhassa bu kişi güç bir kişiliğe sahip ise.
Problemlere değil, tahlile odaklanın
Sizi zorlayan beşerler, size yarattıkları sorunları çoklukla kabul etmeyeceklerdir. Antisosyal kişilik bozukluğu olan sıkıntı bir kişilik tipi ise karşınızdaki, sizi ve hislerinizi hiçe sayacaktır. Aslında kendisinde de his olmadığı için bu ona olağan gelecektir. Bu tip beşerlerle bağlantılarınızda kuralların, unsurların ve hudutların makul olması sizi rahat ettirecektir.
Kişiyi değil, davranışlarını konuşun.
Zor kişiliğe sahip beşerlerle bağlantı kurmak ve sürdürmek bazen azaba dönüşür. Bu süreçte toptan olayları ve kişinin kendisini konuşmak ya da rahatsızlıklarınızın hepsini birden söylemek işe yaramaz. Bu türlü bir durumda, yalnızca bir davranışını konuşup işe başlamak daha tesirli olacaktır.
Affedin.
Zor kişiliğe sahip beşerler size maddi ve manevi ziyanlar vermiş olabilir. Şayet bu şahıslarla münasebetinizi bir nedenden ötürü sürdürmek zorunda iseniz geçmişte olanları affedin. Affetmeden bu kişi ile baş etmek çok daha güç olacaktır. Sıkıntı kişiliğe sahip beşerler çoklukla kırklı yaşlardan sonra izafi olarak biraz esneyebilirler. Kişiliklerindeki katılıklar biraz da olsa yumuşayabilir. Bu türlü şahıslar varsa hayatınızda geçmişte olanları affetmek sizin yükünüzü azaltacaktır.
Yardım alın
Eğer bildiğiniz tüm prosedürleri denediniz ve hala bu kişi ile baş etmekte zorlanıyorsanız ve hayatınızda bir nedenden ötürü olmak zorunda ise kesinlikle bir uzmandan yardım alın. Sorunun içindeki insan sorunun tahliline ekseriyetle çok uzaktır.
Uzm.Psk.Erdal Usluer
