Detoks iki farklı manada kullanılıyor: Biri önemli alkol ve uyuşturucu sorunu olanların bedenini bu hususlardan arındırma gayeli tıbbi detoks, başkası ise bedendeki ziyanlı unsurları, “toksinleri” temizlediği vaadiyle pazarlanan hususlarla konutta yapılan detoks.
Modern ömür bizi birçok sentetik kimyasallar ve kimi ziyanlı doğal unsurlarla karşı karşıya getiriyor.
Peki bu unsurların detoks yoluyla bedenden atılacağına dair vaatler gerçekçi mi?
Alkolü bırakıp sağlıklı bir diyet yaptığınızda toksinlerin bedeninizden atılacağı doğrudur. Fakat bu yalnızca çiğ zerzevatları sıkarak içtiğinizde değil, daima olan bir şeydir.
Vücutta paklık işi gören bu türlü akıllı bir sistem var. Derimizden tutun da teneffüs yollarındaki ince tüylere ve mukusa kadar birçok öge, ziyanlı hususları arındırmaya yönelik.
‘Peyer plakları’ ismiyle bilinen ve ince bağırsakları çevreleyen lenf dokusu, ziyanlı unsurların besinlerle birlikte bağırsaktan emilip kan sirkülasyonuna girmesini mahzurlar.
Böbrekler ise dakikada yarım fincan kanı temizleyerek üre üzere toksinlerin idrarla atılmasını sağlar.
Alkol alındığında karaciğer devreye girip detoks yapar. Bu ikili bir süreçtir. Evvel enzimler yoluyla alkol asetaldehite dönüştürülür.
Bu toksik bir husustur, fakat süratle asetik asite, karbondioksite ve suya dönüştürülür. Karaciğerin alkolü sürece suratından daha süratli alkol alınması halinde kandaki alkol düzeyi artar.
Fazla alkol alımı süreklilik arz ediyorsa asetaldehit unsuru karaciğere ziyan verebilir. Lakin karaciğer daha az ölçüdeki alkolü bedenden temizlemeyi başarır. İşte bedenimizdeki detoks sistemlerinden biri de budur.
O halde özel detoks diyetleri işe fayda mı?
Bu diyetler epeyce çeşitlidir. En kolayları alkol, kafein ve rafine şeker tüketimini kesmeye yöneliktir. Lakin günlerce yalnızca sıvı içmeyi, sonra azar azar yemeğe geçmeyi içeren katı diyetler de vardır.
YETERLİ ARAŞTIRMA YOK
2012’de Exeter Üniversitesi’nden tamamlayıcı ve alternatif tıp uzmanı Edzard Ernst bu bahiste yapılmış araştırmaları incelediğinde, meskende yapılan detoksları inceleyen gereğince araştırma bulmakta zahmet çekmişti.
Çünkü bu mevzudaki literatür araştırıldığında çok sayıda uyuşturucu detoks programları da ortaya çıkıyor.
2014’te ise Sydney merkezli iki araştırmacı detoks diyetleri ile ilgili araştırmaları incelediğinde, bilimsel kriterlere uygun fazla araştırma bulamamıştı.
Buldukları dar kapsamlı birkaç araştırmada ise 2000 yılında detoks yapan 25 kişinin, sonrasında kendilerini daha sağlıklı hissettiği ve karaciğer işlevlerinde bir ölçü düzgünleşme görüldüğü belirtiliyordu.
Ancak genel olarak detoks diyetin işe yaradığına dair kâfi bilgi bulunmuyor.
Bu nedenle bu tıp diyetleri yapan şahısların tanıklıkları ön plana çıkıyor. Şok diyet yapanlar kısa vadede kilo kaybediyor fakat bu durumun uzun vadede devam ettiğini gösteren data bulmak güç.
O halde detoks yapmakla uğraşmaya bedel mi?
Alkol detoksu açısından, birkaç hafta süren tek detoks yerine her hafta birkaç gün alkolden uzak durmak daha güzel sonuç verir.
Belli bir müddet daha fazla meyve ve zerzevat tüketimine ağırlaşan diyetler elbette faydalıdır. Lakin bu tıp kısa vadeli tahliller, uzun vadeli olarak sağlıklı beslenme (Akdeniz diyeti) ve nizamlı idman kadar işe yaramaz.
Yine de detoks niyeti pek çok beşere cazibeli geliyor. Çok tüketiminizden ötürü bir müddetliğine kendinizi cezalandırmak istiyorsanız tahminen de bedeninizden toksinleri değil pişmanlıklarınızı atmak istiyorsunuz!
Detoks ruhsal olarak yeni bir başlangıç da tabir edebilir – eski alışkanlıklardan kurtulup daha olumlu yenilerini edinmek açısından. Fakat eski alışkanlıklara dönmemek için de sağlam planlarınız olması lazım.
Bu yüzden detoksu, bağırsaklarınızı ve başka organlarınızı ziyanlı hususlardan temizlemek yerine, eski alışkanlıklardan kurtulma manasında bir metafor olarak görebiliriz. Çünkü bedenimiz özel çaylar, meyve-sebze suları yahut diyetler olmadan da kendisini daima temizliyor esasen.
Yine de daha sağlıklı bir diyetle, bol su içmek, sistemli idman ve kâfi uyku ile bu işi kolaylaştırabilirsiniz.
