Özetle bir kara delik, uzayda bulunan ve kütleçekim kuvvetinin çok fazla olduğu yerdir. Bu çekim o kadar fazladır ki, ışık bile kaçamaz. Kütleçekimin bu derece yüksek olmasının sebebi, unsurun çok ufak bir alana sıkışmış olmasıdır. Bir yıldız ömrünü tamamladığı vakit, bu türlü bir durum gerçekleşebilir.
KARA DELİKLER GÖRÜNÜR MÜ?
Hiç ışık kaçamadığı için, beşerler kara delikleri göremez. Kara delikler görünmezdir. Özel aletler içeren uzay teleskopları ise kara deliklerin bulunmasına yardımcı olabilir. Bu özel aletler yardımıyla, kara deliklere çok yakın olan yıldızların başka yıldızlara nazaran ne biçimde farklı davranışlar sergilediği görülebilir.
KARA DELİKLER NE KADAR BÜYÜK?
Kara delikler büyük, küçük ve orta boyutlu olabilirler. Bilim insanları, en küçük kara deliklerin yalnızca bir atom boyutunda olduğunu düşünüyor. Bu kara delikler çok ufak olsa da, büyük bir dağın kütlesine sahipler. Kütle, bir objedeki unsur ölçüsüdür.
Bir başka kara delik çeşidi ise yıldız kaynaklı kara delik olarak isimlendirilir. Kütleleri, Güneş’imizin kütlesinin 20 katına kadar çıkabilir. Dünya’nın galaksisinde çok ancak çok fazla ölçüde yıldız kaynaklı kara delik olabilir. Dünya’nın galaksisi ise Samanyolu formunda isimlendiriliyor.
En büyük kara delikler “süperkütleli kara delik” biçiminde isimlendiriliyor. Bu kara deliklerin kütleleri, 1 milyondan fazla güneşin bir ortaya gelmesi kadar büyük. Bilim insanları, her büyük galaksinin merkezinde süperkütleli bir kara delik olduğuna yönelik ispatlar bulmuşlar. Samanyolu galaksimizin merkezindeki süperkütleli kara delik, Sagittarius A ismiyle biliniyor. Yaklaşık 4 milyon güneşe eşit bir kütlesi var ve birkaç milyon Dünya’yı taşıyabilen çok büyük bir topun içerisine sığabilir.
KARA DELİKLER NASIL OLUŞUR?
Bilim insanları, en küçük kara deliklerin cihan başladığı vakit oluştuğunu düşünüyor.
Yıldız kaynaklı kara delikler, çok büyük bir yıldızın merkezi kendi üstüne düştüğü vakit yahut çöktüğü vakit oluşmuş. Bu türlü bir şey olduğunda, bir süpernova meydana geliyor. Süpernova ise patlayan ve kesimlerini uzaya fırlatan bir yıldıza deniyor.
Bilim insanları, süperkütleli kara deliklerin, içinde bulundukları galaksiler ile birebir vakitte oluştuklarını düşünüyor.
Eğer kara delikler “kara” ise, bilim insanları bunların orada olduğunu nasıl biliyor?
Kara delikleri göremiyoruz zira kuvvetli kütleçekimi, bütün ışığı kara deliğin ortasına çekiyor. Ama bilim insanları, bu kuvvetli kütleçekimin kara delik etrafındaki yıldız ve gazları nasıl etkilediğini görebiliyorlar. Bilim insanları yıldızların üzerinde çalışarak, bu yıldızların etrafta mı uçtuklarını yoksa bir kara deliğin etrafında mi döndüklerini bulabiliyorlar.
Bir kara delik ve bir yıldız birbirine yaklaştığında, yüksek güç içeren ışıklar ortaya çıkıyor. Beşerler, bu çeşit bir ışığı gözle göremiyor. Bilim insanları, bu yüksek güçlü ışığı görmek için uzayda bulunan uyduları ve teleskopları kullanıyorlar.
BİR KARA DELİK DÜNYAYI YOK EDEBİLİR Mİ?
Kara delikler uzayda gezip yıldızları, uyduları ve gezegenleri yemiyor. Dünya bir kara deliğin içine düşmeyecektir zira güneş sistemine bu kadar yakın olan hiçbir kara delik yok.
Bir kara delik güneş kadar kütle içerse ve güneşin yerini alsa bile, Dünya tekrar onun içine düşmez. Zira kara delik, güneş ile tıpkı kütleçekime sahip olur. Dünya ve öbür gezegenler, şu an güneşin etrafında döndükleri üzere o kara deliğin etrafında döner.
Güneş hiçbir vakit kara deliğe dönüşmez zira kara delik oluşturacak kadar büyük bir yıldız değil.
BİLİM İNSANLARI KARA DELİKLERİ NASIL ARAŞTIRIYOR?
Bilim insanları, kara delikler hakkında daha fazla şey öğrenmek için uzayda seyahat eden uyduları ve teleskopları kullanıyorlar. Bu uzay araçları, bilim insanlarının cihan hakkındaki sorulara karşılık bulmasına yardımcı oluyor.
Kaynak: popsci.com.tr
