Dileğini gerçekleştirmek isteyenler Marteniçka (Martenitsa) efsanesini merak ediyor. Mart ayı geldiğinde koluna Marteniçka bileklikleri takanlar, dileğinin gerçekleşmesini bekliyor. Pekala Martenitsaka nedir? Nasıl yapılır?
MARTENİÇKA NEDİR?
Martenitsa, 1 Mart’tan başlayarak martın sonuna kadar takılan, beyaz ve kırmızı yünden yapılan bir süstür. Baharın gelişi münasebetiyle klasik Baba Marta (Marta Nine) günleri başlar. Çok eskilere dayanan Baba Marta, Bulgaristan’a has bir gelenektir. Bu günde Bulgarlar yakınlarına ve arkadaşlarına “martenitsa” olarak isimlendirilen sembolleri, yıl uzunluğu sıhhat ve güç dileğiyle ikram ederler. Âdete nazaran, martenitsalar kırlangıç yahut leylek görünceye kadar taşınırlar.
SATIN ALINAMIYOR
Marteniçkalar el üretimidir, asla satın alınamaz, sırf ikram edilebilir, mütevazı bir dilekle bileğe bağlanır, baharda çiçek açan birinci ağaç koluna bağlanır ve gereğince beklenirse dilek kesinlikle gerçekleşir.
Bu bayram Bulgarcada “Çestita Baba Marta!” halinde kutlanır. Baba Marta – Marta Nine, günümüze kadar korunmuş en saygın geleneklerden biridir. Bu takılar, meyve ağaçlarına, konutlara, konut hayvanlarına da takılırlar. Bu halde yeni başlayan tarım yılının da bereketli ve verimli olması için dilekler tutulur.
MARTENİÇKALARDA BEYAZ RENK UZUN ÖMRÜ TABİR EDİYOR
İlk martenitsalar, öbür takı ve ayrıntılar kullanmadan, yalnızca kırmızı beyaz ipliklerden yapılırmış ve nazardan korunmak için insanlara ve hayvanlara takılırmış. Birtakım bölgelerde bu bükülmüş kırmızı-beyaz sicime altın yahut gümüş para bağlanırmış, bu da hastalıklardan korunmak için bir simge olarak kullanılırmış.
Otantik bir sanat niteliğinde olan halkın hoşluk ve estetik duygusu daha geç devirlerde martenitsalarda da kendini gösterir. Evvelce kırmızı-beyaz yünden yapılan martenitsalara, püskül, top, insan üzere değişik formlar verilir. Martenitsaların gelmiş geçmiş tarihinde en kıymetli yere sahip olan biçimler ise; “Pijo ve Penda” ismiyle bilinen kırmızı ve beyaz ipten yapılmış kuklalardır. Martenitsalarda kullanılan beyaz renk uzun ömrü, kırmızı renk ise sıhhat ve gücü temsil eder.
