Aromatik otlar, gerçek ölçüde tüketildiğinde sıhhate birçok farklı yarar sunuyor. Bunlar için en düzgün vakit ilkbahar ve yaz ayları olsa da yılın her vakti aromatik otlara çarçabuk ualaşabilmek mümkün.
Soğuk algınlığı ve grip mevsiminin içindeyiz ve ayrıyeten koronavirüs salgını da tesirini müdafaaya devam ediyor. Aromatik bitkiler bilhassa yılın bu vaktinde bağışıklığınıza hayli büyük bir takviye olarak ön plana çıkıyor.
İşte keyifle tüketebileceğiniz 10 sağlıklı ve lezzetli ot:
YEŞİL SOĞAN
Yeşil soğanın klâsik Çin tıbbında en az 2000 yıldır kullanıldığı bilinmektedir. Avrupa’da 12-13. yüzyıllarda ortaya çıktı. Ortaçağda bitkinin libidoyu güzelleştirdiğine inanılıyordu. Çağdaş bilim bunu doğrulamadı, lakin bu bitkinin öteki faydalı özelliklerini buldu. Bir bardak kadar doğranmış yeşil soğan, K vitamini (günlük bedelin 2,5 katı), C vitamini (yüzde 31), A vitamini (yüzde 25), folik asit (yüzde 16), kalsiyum (yüzde 7), demir ve magnezyum (yüzde 8) içerir.
Soğan, kolesterol ve şeker düzeylerini düşürür ve ayrıyeten etken hususlarının bakteri ve virüsleri öldürmesi nedeniyle enfeksiyonları önleyebilir.
Soğan, bedende oksidasyonu yavaşlatan ve iltihaplanmayı önlemeye yardımcı olan antioksidan tesirini korumak için en düzgün biçimde çiğ olarak yenir. Bu bitkinin tek bir değerli dezavantajı var; kokusu. Lakin nane, bununla kolay kolay başa çıkmanıza yardımcı olacaktır.
NANE
Nane nefesi tazeler ve uzun müddettir sakinleşmek ve rahatlamak için kullanılmaktadır. Nane çiğ olarak yenir, kurutulur, demlenir, salatalara ve et yemeklerine eklenir, demlenir ve aromaterapi için kullanılır. Bir porsiyon nane (yaklaşık 11 gr) A vitamini (günlük kıymetin yüzde 9’u), demir (yüzde 7), folik asit (yüzde 4) ve magnezyum (yüzde 6) içerir.
Diğer şifalı bitkilerde olduğu üzere bitkinin uçucu yağı da çok kıymetlidir. İrritabl bağırsak sendromunda kasları gevşeterek ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Tıpkı tesir, mide-bağırsak hastalıklarında yaygın bir semptom olan şişkinliği azaltır. Nane aromaterapisi, bilhassa ameliyat sonrası güzelleşme yahut hamilelikle alakalıysa mide bulantısı semptomlarını azaltır.
TARHUN
Nane ile birlikte sakinleştirici olarak kullanılır ve uykuya dalmaya yardımcı olur. Tarhunun bu tesiri yapılan çalışmalarla doğrulanmıştır.
Ortaçağ Avrupa’sında bu bitkiye ejderha otu deniyordu ve yılan ısırıklarını güzelleştirdiğine inanılıyordu. Bu gerçek bilimsel olarak doğrulanmamıştır, lakin hıçkırık yahut otomobil tutması nedeniyle azap çekiyorsanız, tarhun büyük olasılıkla size yardımcı olacaktır.
Kemirgenler üzerinde yapılan deneyler, bitki özünün kan şekerini yüzde 20 oranında azalttığını göstermiştir. Bir yemek kaşığı tarhun kuru haldeyken günlük magnezyum kıymetinin yüzde 7’sini ve demirin yüzde 3’ünü içerir.
Tarhun, salatalara ek olarak harikadır. Çay olarak demleyebilir, ayrıyeten sos yapabilirsiniz. Örneğin, otları ince ince doğrayın ve zeytinyağı, tuz, limon ve bal ile karıştırın.
DEREOTU
Oldukça tanınan olarak tüketilen dereotu, bedenin çalışması için gerekli birçok elementi içerir. Bir porsiyon dereotu (yaklaşık bir bardak) C vitamini (günlük kıymetin yüzde 8’i), manganez (yüzde 5), A vitamini (yüzde 4), folik asit ve demir (yüzde 3) ve kemikleri güçlendirmeye yardımcı olan magnezyum, fosfor ve kalsiyum içerir. Dereotu esansiyel yağları antibakteriyeldir ve bayanların adet ağrısını azaltmasına yardımcı olabilir. Antioksidanlar kronik iltihabı hafifletir ve kalp işlevini düzgünleştirir.
Hemen çabucak tüm yemeklere dereotu eklenebilir. Bitki kusursuz bir salata sosu olabilir. Yalnızca ince kıyılmış ve zeytinyağı, tuz ve limon ile karıştırılması kafidir. Ve limonu salatalık ile değiştirirseniz, yoğurt ve sarımsak eklerseniz, mükemmel bir atıştırmalık hazırlayabilirsiniz.
MAYDANOZ
En tanınan yeşillikler ortasında olan maydanozlar salatalar, makarnalar, et, balıklarla birlikte rahatlıkla tüketilebilirler. Maydanoz, nane, domates, tahıllar, soğan, limon, zeytinyağı ve öbür aromatik bitkileri de içeren salatalar için temel misyonu görür. Bir porsiyondan (iki yemek kaşığı) A vitamini (günlük kıymetin yüzde 12’si), C vitamini (yüzde 16) ve K vitamini (yüzde 154) alabilirsiniz.
Hayvan çalışmaları, bu bitkideki unsurların kan şekeri seviyelerini düşürmeye ve pankreas ve böbrek işlevlerini düzgünleştirmeye yardımcı olduğunu göstermiştir.
Ayrıca bitkide damarları genişletmeye yardımcı olan elementler vardır. Kan akışını düzgünleştirir ve tansiyonu düşürür.
KİŞNİŞ
Çin maydanozu olarak da isimlendirilen kişniş, olağan maydanozdan biraz daha az vitamin içerir. Bir bardak kadar kişniş K vitamini (günlük pahanın yüzde 78’i), A vitamini (yüzde 27), C vitamini (yüzde 9) ve magnezyum (yüzde 4) içerir. Bitki ayrıyeten başka değerli besinleri de içerir. Örneğin, bedeni besin zehirlenmesinin neden olduğu enfeksiyonlardan ve hastalıklardan koruyabilen antimikrobiyal bir bileşik olan dodecenal kaynağıdır.
Kişniş tohumları ayrıyeten bedende su tutulmasını azaltan ve toksinlerin ve mikropların daha süratli yok edilmesini sağlayan böbreklerin suratını artırmaya yardımcı olur.
FESLEĞEN
Fesleğen baharat halinde daha sağlıklıdır. Kuru, ince doğranmış halde daha fazla besin içerir. Bir yemek kaşığı kadar kuru fesleğen K vitamini (günlük kıymetin yüzde 43’ü), demir (yüzde 5), kalsiyum, A vitamini (yüzde 4) ve magnezyum (yüzde 3) içerir. Taze yaprakların yararları iki ila üç kat daha az olacaktır. Kuru fesleğen çoklukla et yemeklerine ve makarnaya eklenir.
İşin garibi bitki, Büyük İskender sayesinde Asya’dan Avrupa’ya hayli erken gelmesine karşın, sadece 18. yüzyılda faal olarak tüketilmeye başlanmıştır. Yunanlılar ve Romalılar yabancı bitkiyi kabul etmemiş ve uğursuzluk getirdiğine inanmışlardır.
Orta Çağ’da yaralar fesleğenle tedavi edilirdi. Günümüzde hayvan çalışmaları, bitkinin beyni olağanlaştırmaya, gerilimi azaltmaya ve depresyonda ruh halini düzgünleştirmeye yardımcı olabileceğini göstermiştir. Ayrıyeten fesleğen esansiyel yağı, diş çürümesine neden olan bakterilerin büyümesini maniler.
ADAÇAYI
Orta Çağ’da adaçayı, vebanın önlenmesi de dahil olmak üzere tıpta sıklıkla kullanılmıştır.
Bitki ekseriyetle bir baharat haline getirilir. Bu formda daha az vitamin içerir (bir kaşıkta günlük K vitamini pahasının yüzde 10’u), lakin çağdaş araştırmalara nazaran beyin üzerinde olumlu bir tesiri vardır.
Araştırmacılar, 4 ay boyunca adaçayı özü alan Alzheimer hastalarını takip etti. Performansları, plasebo verilen denetim kümesinden daha güzeldi. Alzheimer hastalığına beyindeki nörotransmitter asetilkolin düzeyinde bir düşüş eşlik ediyor ve adaçayı onun bozulmasını önleyebiliyor. Sağlıklı beşerler için bu baharat, bilişsel fonksiyonu ve hafızayı geliştirmeye yardımcı olacaktır.
SU TERESİ
Bir bardak su teresi (yaklaşık 35 g) K vitamini (günlük gereksinimin yüzde 106’sı), C vitamini (yüzde 24), A vitamini (yüzde 22), kalsiyum ve magnezyum (yüzde 4) içerir. Bu elementler sayesinde bitki, bağışıklık sisteminin işleyişini düzgünleştirir ve soğuk algınlığını önleyebilir ve ayrıyeten kalbin çalışmasını güçlendirir. Su teresi ayrıyeten gözleri ultraviyole radyasyondan koruyan ve katarakt gelişimini engelleyen antioksidanlar içerir.
Su teresi roka, narenciye ile uygun masraf ve et yemeklerine ve omletlere taze bir tat verir.
BİBERİYE
Biberiye, Akdeniz mutfağının temellerinden biridir. Et ve kümes hayvanlarının pişirilmesinde faal olarak kullanılır ve hatta bazen tatlılara ve turtalara eklenir. Eski Romalılar, bitkiyi aşk tanrıçası Venüs’ün bir armağanı olarak gördüler ve özel biberiye banyoları yaptılar. Bitkinin kokusunun kusursuz bir afrodizyak vazifesi gördüğüne ve dokunma hassasiyetini arttırdığına inanılıyordu.
Biberiye kokusu burun tıkanıklığını önlemeye yardımcı olur. 29 bireyden oluşan küçük bir çalışma, günde 50 ve 200 mg biberiyenin alerji semptomlarını abskılayabildiğini göstermiştir.
Biberiye antioksidanlar açısından zengindir. Yağları, bağışıklık hücrelerinin bedeni savunmasına yardımcı olabilir. Biberiye aroması ruh halini düzgünleştirir, beynin yaşlanmasını yavaşlatır, konsantre olmaya ve daha süratli karar vermeye yardımcı olur.
