Gök Âleminin altıncı katında oturan Ay Cet Altay’ların Tengricilik inancında Ay Rabbi olarak bilinir.
İnanca nazaran Ay Dede insanların birinci Büyükbabası ve Gün Ana birinci Büyükannesidir.
Memlükler (Kölemenler) periyodunda Mısır’da yaşamış olan Türk tarihçisi Aybek-üd Devâdârî’nin Türklerin kökeni üzerine anlattığı “Ay Ceddim Efsânesi”nde mağarada türeyiş motifi yer alır.
Bu hikayeye nazaran Türklerin birinci atası olan Ay Cet, bir mağarada ortaya çıkmıştır. Bu mağara Ay Ata’nın doğumuna bir “ana rahmi” misyonu yapmıştır.
Bozkurt Efsânesi’ndeki kurdun yaralı Türk’ü kaçırıp beslediği mağara da bu türlü bir Cet mağarasıdır ve her yıl bu mağarada merasimler yapılırdı.
Ata Mağarası inancı ve geleneği eski devirlerde Türkler ortasında hayli yaygındır.
Türklerde Ay ile ilişkili pek çok kavram vardır.
İşte o kavramlar:
Ayça: Hilal,
– Ayla: Hale,
– Ayas: Mehtap,
– Aybar: Dolunay,
– Aytolu: Doluay,
– Aydan: Yarımay,
– Ayçıl: Yakamoz.
– Aypara: Hilâl
