Değersizlik hissi yaşayan birey; genelen his, niyet ve davranışlarından hoşnut değildir, bu olumsuz süreci yaşaması vakitle kendisinden memnuniyetsizliğe kadar masraf. Esasen yeteri kadar Özgüven ve Özsaygı halinin taşınmamış olması değersizlik hissine yol açarken , derinleşen değersizlik duygusu da bu ikisinin çok büyük bir oranda güç kaybetmesine neden olur. Bir kısır döngü oluşur.
Peki nedir değersizlik duygusu? Değersizlik duygusu bireyin tüm özellikleri ile kendisini başka insanlardan daha bedelsiz ve kıymetsiz bir kişiymiş üzere algılama ve kendini bu biçimde yorumlama biçimidir.
Bir insanın dünyaya geldiği andan itibaren, fizyolojik olduğu kadar Ruhsal temelli gelişim periyotları yaşadığı da bilinmektedir. Birey etrafıyla çocukluğunun birinci devirlerinden itibaren artık bağlantı kurmaya başladığında gelecekteki ömrüne ve kendisine yönelik şemaları da yavaş yavaş oluşmaya başlayacaktır. Çocuk karşılaştığı ve karşısında yetersiz kaldığını düşündüğü zorluklarla ilgili olumsuz şemalar oluştururken, çözebildiğini düşündüğü problemler karşısında ise daha olumlu şemalar oluşturacak, bu da onun özgüven ve özsaygısının yerleşip pekişmesine dayanak olacaktır.
Anne ile kurulmuş sağlıklı bir bağın akabinde çocuğun dış dünyadaki başka objelerle kurduğu bağlantı biçiminin olumlu taraflarının yanı sıra olumsuz tarafları da elbette ki olacaktır. Bu türlü olumsuz durumlarla karşılaştığında çocuk, sorun çözme marifetlerini harekete geçiremez ise bu onun meseleler karşısında yalnız , çaresiz ve yetersiz olduğu inancına kapılmasına neden olacaktır.Değersizlik hissinin birinci tohumları da burada atılacaktır.
Böyle durumlarda ebeveynlerin ya da etraftaki öbür kimselerin (öğretmen-abi-abla-diğer yetişkinler) çocuk ismine sorun çözmeye çalışması durumu bir modül daha karışık hale getirecektir. Zira çocuk kendisini; yaşadığı zahmetler karşısında yardıma muhtaçlığı olan, tek başına bir şey yapamayan, dışa bağımlı bir birey olarak algılamaya başlayacak ve bu onda yetersizlik hislerinin oluşmasını da tetikleyecektir.
Bunun tam bilakis çocuklar için davranışa dökülmeyen motivasyonel kelamların de tek başına yardımcı olmadığını söyleyebiliriz. Anne ve babaların ve etraftaki öbür değerli figürlerin çocuğa hitaben sen yapabilirsin, bu sorunun üstesinden gelebilirsin üzere telaffuzlarının mümkün riski çocukların üstesinden gelemedikleri rastgele bir sorun ile ilgili yetersizlik ve değersizlik hissine kapılmalarıdır. Anne ve babamın dediğine nazaran ben bunu yapabilir mişim fakat yapamadım o vakit ben beceriksizim niyeti ortaya çıkabilir.
Çocuklarımıza bir şeyi yapabilecekleri ile ilgili fikirlerimizi tabir ederken tedbir almak ismine, ona rol model olarak, sorunla başa çıkma yollarını öğreterek, küçük dayanaklarla yardımcı olabiliriz. Emin olun bu yaklaşımlar sonucu çocuklar biriktirdikleri deneyimleri ile bizler her vakit yanlarında olmasak ta pek çok sorunun üstesinden gelebilmeye başlayacaklar ve münasebetiyle özgüven ve özsaygıları pekişecek. Bu da kendilerine verdikleri kıymet hissinin esaslı hale gelmesine yardımcı olacaktır.
