ETKİLİ VE VERİMLİ DERS ÇALIŞMA TEKNİKLERİ
Başarıda Çalışmanın Kıymeti: Başarılı bir hayat, ‘uyumlu, keyifli ve doyumlu’ yaşanan bir hayattır. Geçmişte muvaffakiyet için, tıpkı öneriyi içeren tek bir reçete sunulurdu; Çalışmak, çalışmak ve yeniden çalışmak yahut çok çalışmak. Halbuki çağdaş muvaffakiyet kavramı içinde ‘çok çalışmak’ yerini ‘etkili çalışma’ya bırakmıştır.
‘Etkili çalışmak’ belirlenmiş hedefler ve saptanmış öncelikler doğrultusunda vakti programlı olarak kullanmaktır. ‘Etkili çalışma’ programı içinde dinlenmeye, eğlenmeye, aileye, sevdiklerine vakit ayırmaya ve hobilere sürekli yer vardır.
Başarılı olabilmek için kesinlikle emelin açık ve net bir biçimde tanımlanmış olması, kişinin buna inanması ve bu hedefe yönelik yıllık, aylık ve haftalık programların düzenlenmesi gerekir. Unutmamak gerekir ki, başarılı insan belirlediği maksatlarına muhakkak bir vakit dilimi içinde ulaşmış olan kişidir.
Öğrenme Nedir?: Öğrenme bilgiyi algılama, hafızaya alma, tekrar geri getirme (hatırlama) ve gerektiğinde kullanma sürecidir. Bir öteki açıdan öğrenme; bireylerin zihinsel yapılarında görülen değişmeler olarak da tanımlanabilir. Bu değişimlerin bir kısmı gözlenebilirken bir kısmı da direkt gözlenemeyebilir. Öğrenme süreci bireyin faal olduğu bir süreçtir.
Nasıl Öğreniyoruz? Bilgiyi Sürece Modeline nazaran öğrenme insan zihninde şu formda meydana gelmektedir;
Uyaranlar—–>Duyusal Kayıt——>Dikkat—–>Algılama—–>Kısa müddetli hafıza—–>sistemli ve aralıklı tekrar—–>kodlama——-> uzun müddetli hafıza——>deneme(sınama)
——>ÖĞRENME
Aynı şemayı öteki bir açıdan incelersek;
Uyaranlar—–>Duyusal Kayıt——>Dikkat—–>Algılama—–>Kısa vadeli hafıza——->tekrar yapmama——->kodlama yapmama——->UNUTMA
Öğrenme sürecinde, duyusal kayıt duyu organları vasıtasıyla çevresel uyarıcıları alır. Daha uzun mühlet depolanması istenen bilgiler kısa müddetli hafızaya alınır. Duyusal kayda yüzlerce uyaran gelir. Bu uyaranlar ya unutulacaktır ya tekrar yapılarak kısa vadeli hafızada tutulmaya çalışılacaktır yada uzun periyodik hafızaya almak için gerekli süreçler yapılacaktır. Şayet dikkat ve ileri seviyede sürece sağlanmazsa duyusal kayda giren bilgi azalarak kaybolacak, bir mühlet sonra güya hiç algılanmamış üzere hissedilecektir. Bu nedenle dikkat, nizamlı ve aralıklı tekrar etme, deneyerek yerleştirme üzere süreçler bilgilerin uzun müddetli hafızaya yerleşmesini sağlamaktadır.
Uzun Vadeli Hafıza Nedir? Yeni gelen bilgilerin eskilerle örgütlenerek saklandığı daimi depodur.
*Ortalama 30 saniye geçtikten sonra hatırlanan her bilgi uzun müddetli hafızadan çağrılır.
*Uzun müddetli hafızanın kapasitesi sınırsız olarak kabul edilir. Birkaç dakika üzere kısa, bir ömür uzunluğu üzere uzun aralıklarda saklanan bilgileri içerir.
*Uzun vadeli hafızadaki bilgiler edilgindir. Yani bir ömür uzunluğu saklanabilir.
*Uzun periyodik hafızadaki bilgilerin hatırlanabilmesi için uygun kodlamaların olması gereklidir (şifre,zaman,mekan,sayı vb…hatırlatıcılar).
*Uzun periyodik hafıza uzun yıllar bilgiyi fazla değiştirmeden tutabilmektedir.
*Uzun vadeli hafızada unutma,bilginin kaybolmasından çok bilgiye ulaşma meselesinden kaynaklanmaktadır. Yani saklama değil geri getirme (hatırlama) sorunu vardır. Uzun periyodik hafızadan bilgiyi geri getirmeye çalışmak, kütüphanede kitap aramaya benzetilebilir. Kitap bulunamazsa bu durum kitabın olmadığını değil, yanlış rafta arandığını gösterir.
Hafıza Destekleyicileri: Hafıza destekleyicileri doğal olarak varolmayan çağrışımlar oluşturarak, kodlamaya yardımcı olan stratejilerdir. Bu stratejiler hayal etmeye ve sözel sembollere dayalıdır.
*Loci Usulü: Bu formülde birtakım hususları yanlışsız sırasında hatırlayabilmek için etrafın fizikî özellikleri ve hayal etme birlikte kullanılır. Örneğin: Türkiye Cumhuriyeti’nin cumhurbaşkanlarını hakikat sırayla hatırlayabilmek için bir meskenin tüm odaları sırayla hatırlanarak, cumhurbaşkanları ile eşleştirilir. Bu yol sırayla hatırlanması gereken tüm listeler için kullanılabilir.
*Kanca Prosedürü: Bu prosedürü kullanabilmek için öncelikle sayılarla ses benzerliği olan sözcüklerden bir isim listesi oluşturulur. Bu liste gerek duyulduğu her vakit kullanılabilir.
Örneğin: Bir-kir, iki-tilki, üç-güç, dört-sert vb… daha sonra saptanan sözcüklerle hatırlanması istenen sözcükler eşleştirilir ve bunlarla ilgili görsel imgeler oluşturulur.
1)İstanbul———–> Denizi kirli İstanbul
2)Manisa————>Manisa’da çoktur tilki
3)Ağrı—————>Çıkması çok güç Ağrı Dağına
4)Afyon————->Çok serttir Afyon mermeri
*Bağ Usulü: Bu yol,hatırlanacak sözcükler ile peş peşe gelen görsel imgeler oluşturulması biçiminde uygulanır. Bu imgelerin alışılmamış ve acayip olması hatırlamayı kolaylaştırır. Örneğin: Halı, televizyon, bayrak, tank, karınca ve kuş sözlerinin sırayla hatırlanması gereksin. Bunun için birinci sözle görsel imge ortasında acayip bir ilgi kurulabilir. Okula bu gün uçan bir halıyla geldiğimizi, halının üzerinde televizyon seyrettiğimizi hayal edebiliriz. Televizyonda da bir marş okunuyor ve bayrak görünüyor. Bayrak direkte olması gerekirken tankın üzerinde duruyor. Tank karınca yuvalarını ezerek ilerliyor ve büyük bir kuş tankı yutuyor…
*İlk Harf Sistemi: Bu formül çoklukla dizileri hatırlamada kullanılır. Dizideki her sözün birinci harfleri kullanılarak manalı bir bütün oluşturulmaya çalışılır. Örneğin: güneş sistemindeki gezegenleri sırasıyla hatırlamak için gezegenlerin birinci harflerinden oluşturulmuş bir cümle kurulabilir. Meraklı Veli Dün Mahallede Jiletle Saldırdığı Uğur’u Neredeyse Parçalıyormuş.
Görüldüğü üzere hafıza destekleyicileri hatırlamayı kolaylaştırmada kullanılarak, bilgilerin uzun müddetli hafızaya yerleşmesinde tesirli rol oynamaktadır.
Hafızayı Güçlendirmede Tekrarın Değeri Büyüktür. Hafızayı güçlendirmek için muhakkak aralıklarla ve sistemli bir biçimde tekrar yapmak yararlı olacaktır.
Öğrenmenin gerçekleştiği birinci 24 saat, öğrenilenler kesinlikle tekrar edilmelidir. Öğrenme sırasında not tutulmuşsa, birinci tekrar notların gözden geçirilmesi biçiminde yapılabilir. Birinci 24 saatte yapılan tekrar, öğrenilenlerin ortalama olarak 1 hafta saklanmasına yardımcı olur.
Öğrenmeden sonraki birinci 1 hafta, yapılan çalışmalar öğrenilenlerin tekrar edilmediğinde birinci 1 haftalık vakitte büyük bir kısmının unutulduğunu göstermektedir. Bu nedenle 1 hafta içinde ikinci bir tekrarın yapılması gerçek olacaktır. Bu tekrar öğrenilenlerin ortalama olarak 1 ay saklanmasına yardımcı olacaktır.
Öğrenmeden sonraki 1 ay, bir ay sonunda yapılacak yenileyici bir tekrarla da öğrenilenler uzun vadeli hafızaya son derece kuvvetli bir biçimde yerleştirilmiş olacaktır.
UNUTMAYIN!
*İnsan öğrendiğini çok çabuk unutur.
*Başta ve sonda öğrenilenler daha çok hatırda kalır.
*Göze çarpan sözler,isimler haller daha güzel hatırlanır.
*Canlı tasvirler, değişik, değişik tanımlamalar daha uygun hatırlanır.
*Uzun bir listeyi öğrenmek yerine, daha küçük modüllere bölerek öğrenmek daha kolaydır.
*Önceden ne kadar çalışılacağı bilinmezse, hatırlama o kadar az olur.
*Yapılacak çalışmadan en düzgün randımanı alabilmek için çalışma muhakkak aralıklara bölünmelidir (45-60 dk’lık çalışmalar öğrenme alanına nazaran ülkü olabilir). Zira, çalışmaya orta vermeden çok uzun müddet devam etmek dikkatin ve konsantrasyonun gitgide azalmasına neden olmaktadır.
*Yazı yazma, ödev hazırlama üzere çalışmalar için çalışma müddetleri daha da uzayabilir.
*Her çalışma seansından sonra muhakkak bir dinlenme aralığı olmalıdır.
*Hiç tekrar yapılmadığında, öğrenilenlerin ortalama olarak %80 i unutulur.
*Not tutmak, yazarak çalışmak, öğrenmeye mümkün olduğunca çok duyu organını katmak, nizamlı ve aralıklı tekrar yapmak öğrenilenlerin kalıcılığını değerli oranda arttırır.
*Düzenli tekrarlar vakit cetveli üzerinde planlanmalıdır.
*Öğrenme üzerinde en fazla bozucu tesir yapan etkenlerin başında; yorgunluk, gerilim, hastalık, motivasyon eksikliği, ümitsizlik vb. gelmektedir.
*Öğrenme üzerinde en az bozucu tesir yapan aktiflik ise uykudur. Bu nedenle uyumadan evvel kısa bir tekrar yapmanın kıymetli faydası olabilir.
*Öğrenme bir emele yönelik olmalıdır. Öğrenmek için hedefleri yada nedenleri belirlemek, öğrenmeye karşı olan isteği de arttıracaktır.
Motivasyon ve Öğrenmeye Karşı Geliştirilen Çeşitli Tavırlar: Öğrenmeye karı istek ve olumlu tavır, motivasyonu arttıran en değerli etkenlerdendir. Araştırmalar öğrencilerin öğrenmeye karşı tavırlarını genel olarak 3 ana başlıkta toplamaktadırlar;
1)Öğrenmeye odaklanma tavrına sahip bir öğrencide genel olarak;
*Başarılı olamama korkusu yoktur.
*Motivasyonu yüksektir.
*Kendine inançlıdır.
*Planlı çalışma ve çalışma stratejileri geliştirme bahislerinde şuurludur.
*Öğrenmeyi ne için gerçekleştirdiğinin farkındadır.Bu onun muvaffakiyet (geniş manada hayat) emellerinin farkında olmasının bir uzantısıdır.
2)Başarısızlıktan kaçınma tavrına sahip bir öğrencide genel olarak;
*Başarılı olamama korkusu hakimdir.
*Motivasyonu azdır.
*Başarıya değil genelde başarısızlığa odaklanmıştır.
*Başarısızlığının nedenlerini kendi yeteneklerinde, zeka kapasitesinde yahut dersin içeriğinde arar. Bu nedenle öğrenmeyi değil genelde ders geçmeyi ister.
*Anlayarak çalışma yerine kısa müddetli yahut ezbere çalışmaları tercih eder.
*Öğrenmenin sonuçlarını denetim etmek emeliyle yapılan imtihan üzere uygulamalar gerginliğini arttırır.
3)Başarısızlığı kabul etme tavrına sahip öğrencide genel olarak;
*Başarısızlığı kaçınılmaz olarak görür.
*Çalışmak için gerekli nedenleri oluşturamamıştır. Bu nedenle nizamlı ders çalışmak için gayret sarf etmez.
*Sürekli dışsal dayanağa gereksinim duyar. Başarılı olmak için kendi başına uğraş içine girmez.
*Başarısızlığının nedenlerini araştırmak yerine, mazeretler arayarak sorumluluktan kaçma eğilimi gösterir.
*Ders dışı aktivitelere daha çok vakit ayırır.
Yukarıda söz edilen 3 tıp öğrenci tavrında bir öğrencinin daima olarak tıpkı kümede kalması kelam konusu değildir. Kümeler ortasındaki bu geçişler öğrencinin göstereceği efor ile gerçek orantılıdır. Başarısızlığı kabul etme tavrı en tehlikeli tavır olarak görülebilir.Bu cins tavırları değiştirebilmek için neler yapılabileceğine bakılırsa;
Motivasyonun en güzel kaynağı kişinin kendisidir fikrinden hareketle, bir kadro motivasyon kaynakları oluşturulabilir. Başarılı olmak, takdir kazanmak, onay almak, sınıf geçmek, mezun olmak, diploma almak, işe kabul edilmek vb. maksatları hayal ederek ve onlara ulaşmayı isteyerek çalışmak motivasyonu arttırabilir.
Her türlü dersin, hayat emellerini gerçekleştirmede tesirli olduğu unutulmamalıdır.
Ders çalışmanın başarılması gereken bir sıkıntı olarak görülmesi, çalışmanın bitimiyle bu sıkıntının de çözüleceğinin düşünülmesi çalışma isteğini arttırabilir.
Çalışmaya karşı olumsuz olan kanıların olumluya çevrilmediği sürece, ders çalışmanın çekilmez bir hal alacağı unutulmamalıdır.
Ders çalışmaya, sıkıcı, itici, güç, uğraşılmaz, dayanılmaz, gereksiz vb. bakmak yerine; çalıştıkça hoşlanılan, sonucunda başarıyı getiren, başardıkça çalışma isteğini arttıran, maksatlara yaklaştıran, doyumlu kılan biçiminde bakmak daha faydalıdır.
Bütün bunlara karşın öğrenmeye karşı olumsuz tavırları değiştirmekte zorlanıyorsanız, üniversitemizin ruhsal müracaat ve rehberlik servisinden de takviye alabilirsiniz.
NASIL DERS ÇALIŞMALI?
Çalışma yeri belirlenmelidir. Masası, sandalyesi, ışığı, sıcaklığı ile ülkü olan gürültüden uzak bir çalışma odası motivasyonu ve dikkati arttırmada ve muvaffakiyet kazanmada değerli bir rol oynar.
Ders çalışmak için günün en verimli olunan vakitleri belirlenmelidir.
Ders çalışırken kesinlikle masa başında oturulmalıdır. Çalışma sandalyesi ne çok rahat ne de rahatsız edici olmamalıdır.
Mümkün olduğunca her gün tıpkı yerde ders çalışmak, ders çalışmayı kolaylaştırır ve dikkati sertleştirir.
Yatarak, uzanarak, kaykılarak ders çalışmak dikkati ve konsantrasyonu olumsuz etkileyeceğinden öğrenmeyi maniler.
Çalışma odasında (veya çalışma masasının görüş alanında) bilgisayar, televizyon, telefon, fotoğraf, yiyecek vb. dikkati dağıtabilecek ögeler olmamalıdır.
Çalışma masası yalnızca ders çalışmak için kullanılmalıdır. Ders dışı faaliyetlerin tıpkı masada yapılmaması, ders için şartlanmayı olumlu etkilemektedir.
Çalışmaya orta verildiğinde yapılan aktifliklerin en yaygını bilgisayar veya televizyonun başına geçmektir. Ancak bilgisayar yahut televizyon, açması çok kolay kapatması çok güç olan aletlerdir. Yapılabilecek şey bilgisayar veya televizyonu oturmadan kullanmak ve seyretmektir.
Ders çalışma vakitlerini belirlerken, şahsî özellikler ve beklentiler (yetenek,önbilgi,beceri,tutum,ihtiyaç,hedefler vb.) dikkate alınmalıdır.
Motivasyonu arttırması bakımından kısa ve uzun vadeli muvaffakiyet maksatlarının, her vakit görülebilecek bir yerde durması tesirli olabilir.
Planlı Çalışılmalı; Başarılı olmak için planlı çalışmak gereklidir. Plan kişiyi aşikâr vakitlerde aşikâr işleri bitirmeye zorlayacaktır. Planlı çalışabilmek için, günlük vakit cetveli hazırlamak birinci adım olmalıdır.
Günlük plan yalnızca ders çalışmada değil, günlük öbür çalışmaların, dinlenme, eğlenme üzere hususların da neler olabileceği ve bunlara ne kadar vakit ayrılabileceğinin belirlenmesinde tesirlidir.
Günlük plan hazırlamak ve bu plana uygun hareket etmek başlarda çok yorucu, zorlayıcı hatta gereksiz gelebilir. Lakin vakitle palanlı hareket etmek alışkanlık haline gelecek, vaktin ne kadar verimli kullanıldığı rahatlıkla gözlenebilecektir.
Plan yapmak sanıldığının tersine çok statik bir uygulama değildir. Günlük yahut haftalık plan içinde bazen hesapta olmayan aksamalar ve değişiklikler olabilecektir ve bunlar son derece doğaldır.
Plan hazırlarken gayeler ve öncelikler âlâ belirlenmelidir.
Çalışma Planı Hazırlamada Dikkat Edilecek Ana Noktalar Şunlardır
İlgiler, yetenekler, muhtaçlıklar ve emeller dikkate alınmalıdır.
Derslerle toplumsal etkinlikler ortasında mantıklı ve istikrarlı bir ayarlama yapılmalıdır.
Ders programında kesinlikle hür vakit, özel vakit üzere aralıklara yer verilmelidir.
Plan oluştururken geniş kapsamlı, adım adım ulaşılabilecek emeller belirlenmelidir.
Mümkün olan ölçüde günün emsal vakitleri çalışmaya ayrılmalıdır.
Dinlenme, beslenme üzere temel muhtaçlıklar ihmal edilmemelidir.
Yapılan palana uyma konusunda kararlı olmaya çalışılmalıdır.
Planlar gereksinim duyulduğunda geciktirmeden güncellenmelidir.
Etkili Not Alma
Not alma metnin kenarına yada kitabın uygun kısımlarına yahut öğretmenin anlattıklarını tekrar organize ederek başka bir deftere aktarmak olabilir. Not alabilmek için değerli bilgiyi kesinlikle ayırt etmek gereklidir.
Not Tutmanın bir grup avantajları vardır;
Uyanıklık ve dikkat
Derse etkin katılım
Motivasyonda artma
Geribildirim alma (öğrenme seviyesi hakkında fikir edinme)
Derste not alma 3 adımda gerçekleşmektedir
1)Dersten evvel ön hazırlık yapma
2)Dersi dikkatli dinleme ve ders mühletince not alma
3)Dersten sonra çalışmak için alınan notlardan yararlanma
Not Almada 3 Noktaya Dikkat Etmek Gerekir
1)Notlar dersin ana noktalarını ve özetini içermelidir
2)Öğrencinin daha sonra bilgileri hatırlayabilmesi için kâfi detaylara ve örneklere yer vermelidir
3)Notlar dersin örgütlenmesini yansıtmalıdır.
Not Tutmaya Ait Öneriler
Söylenen her şey değil, ana noktalar ve onları destekleyen orta cümleler ve örnekler özgün cümlelerle yazılmalıdır.
Her ders için başka bir kısım olmalı tüm derslerin notları bir ortada olmamalıdır.
Derste kaçırılan noktalar sonradan kesinlikle tamamlanmalıdır.
Dersten kısa bir mühlet sonra notlar okunmalı, varsa eksikler tamamlanmalıdır.
Anlaşılmayan noktalar için kesinlikle notlara uygun işaretlemeler yapılıp öğretmenle paylaşılmalıdır.
Zaman kazanmak açısından kısaltmalar kullanılmalıdır. Dikkat çekmesi bakımından da renkli kalemler kullanılabilir.
Şekil, şema ve tablolar atlanmamalıdır.
Derste alınan notlar çok karmaşık değilse paka çekilmemelidir. Bu, vakit kaybına yol açan gereksiz bir uygulama olabilir.
Derste alınan notlara tarih konulabilir.
Özgün kısaltma ve semboller kullanmak,önemli noktaların altını çizmek, daha sonra çalışırken işleri çok kolaylaştırmaktadır.
Notlarda ana ve alt başlık kullanmaya itina gösterilmelidir.
Derse başlamadan, daha evvelki notlara kısaca göz atılmalıdır.
Etkili Dinleme Becerileri
Öğretmen olumlu bir tutum içinde dinlenmelidir.
Aktif dinlemeye çalışılmalıdır (Öğretmenin anlattıklarına ait sorular sorarak yahut düşünerek ).
Öğretmenin sözel ve sözel olmayan iletileri dikkate alınmalı, kıymetli bilgilere işaret eden ipuçları yakalanmaya çalışılmalıdır.
Ders için ön hazırlık yapılmalı, en azından hangi konun ele alınacağına dair fikir sahibi olunmalıdır.
Ders yahut ders öğretmenine karşı varsa olumsuz yargılar azaltılmaya çalışılmalıdır.
Yaygın Not Tutma Ve Dinleme Problemleri Ve Tahlil Önerileri
‘Dikkatim dağılıyor ve dersi dinlerken sıkılıyorum.’ Diyorsanız; ön sıralarda oturabilirsiniz. İşlenecek husus hakkında kısa bir ön çalışma yapabilir, sorular oluşturabilirsiniz. Derste dikkatinizi dağıtabilecek faktörleri belirleyerek, tedbirler alabilirsiniz.
‘Ders çok süratli geçiyor ve ben hiçbir mevzuyu yakalayamıyorum.’ Diyorsanız; o gün işlenecek mevzu hakkında evvelden bilgi sahibi olabilir, ön hazırlık yapabilirsiniz. Kaçırdığınız yahut anlamadığınız mevzuları öğrenmek için kimlerden yardım alabileceğinizi belirleyebilirsiniz. Derslere devam etmede, daha sistemli ve hassas olabilirsiniz.
‘Öğretmen tabirleri açıklamadan kullanıyor ve çok süratli konuşuyor.’ Diyorsanız; anlaşılmayan tabirleri kaydederek, dersten sonra öğrenmeye çalışabilirsiniz. Uygun kısaltmalar kullanabilirsiniz. Not tutabilir ve bu hususta daha sistemli davranabilirsiniz.
AMACIMIZ, VERDİĞİMİZ BU BİLGİLERİN DERS ÇALIŞMA VE BAŞARILI OLMA KONUSUNDA SİZLERE IŞIK TUTMASINI SAĞLAMAKTIR. FAKAT ŞAYET SİZ KENDİ HAYAT HEDEFLERİNİZDEN, AMAÇLARINIZDAN VE ÖNCELİKLERİNİZDEN EMİN DEĞİLSENİZ VE ONLARI NETLEŞTİRMEMİŞSENİZ MUVAFFAKİYETE GİDEN YOLDA DAHA YAVAŞ VE KARARSIZ ADIMLAR ATARSINIZ. BU MANADA İŞE, ÖNCELİKLERİNİZİ BELİRLEYEREK BAŞLAYABİLİRSİNİZ. UNUTMAYIN; BAŞARILI OLMAK İÇİN SEÇTİĞİNİZ HER YOLDA ÖĞRENMEYE KESİNLİKLE MUHTAÇLIK DUYACAKSINIZ…
HEDEFLEDİĞİNİZ BÜTÜN BAŞARILARA ULAŞMANIZ DİLEĞİYLE…
