Hemen çabucak tüm iklimlerde yetişen domates, dünyada patatesten sonra en çok tüketilen besindir. Domatesin tüketimi kolaydır ve hem tuzlu hem de tatlı tanımlarla birlikte pişirilebilir.
Renkli kabuğu, sıhhat açısından birçok yararı olan pigmentlerle doludur. Domatesler su açısından zengindir. Ayrıyeten antioksidanlar açısından güçlü olan domatesler âlâ bir C vitamini kaynağıdır, düşük kalorilidir ve çok ölçüde lif içerir.
100 gr çiğ domates 19.3 kalori, 94.1 gr su 0.86 gr protein, 2.49 gr karbonhidrat, 0.26 gr yağ, 1.2 gr diyet lifi, 8.14 mg kalsiyum, 10.1 mg magnezyum, 26.6 mg fosfor, 256 mg potasyum, 1400 IU A vitamini, 0.66 mg E vitamini, 7.9 mcg K1 vitamini, 15.5 mg C vitamini ve çeşitli ölçülerde B vitaminleri içerir.
Domatesler ayrıyeten alfa lipoik asit, likopen, kolin, folik asit, beta karoten ve lutein gibi çok çeşitli yararlı besinler ve antioksidanlar içerir.
Domatesin 8 faydası
Onlarca sağlıklı besin unsuru içeren domatesin sıhhate birçok güçlü yararı vardır. İşte domatesin öne çıkan 8 yararı.
Prostat kanserine karşı korur
Domates, kusursuz bir C vitamini ve antioksidan kaynağıdır. Bu bileşenler bedende özgür radikallerin oluşumuna karşı savaşmaya yardımcı olur. Özgür radikaller kanser de dahil olmak üzere birçok önemli sıhhat problemine neden olur.
Domatesler ayrıyeten likopen içerir. Domateslere karakteristik kırmızı rengini veren bu likopen, prostat kanserini önleyici özellikleriyle bilinir. Domatesler bilhassa prostat kanserinde güçlü anti kanser tesirlere sahiptir. Yakın vakitte yapılan çalışmalar, domateslerden yüksek ölçüde likopen alımının, prostat kanserlerinde daha az kan damarı oluşumu ile güçlü bir biçimde alakalı olduğunu göstermiştir. Prostat kanserlerinin büyümesi için yeni kan damarlarının oluşumu temeldir.
Tansiyonu dengeler
Sodyum (tuz) alımının düzenlenmesi olağan tansiyon düzeylerinin korunmasına yardımcı olur. Damarların genişlemesi üzerindeki tesirleri nedeniyle kâfi potasyum alımı da kıymetlidir. Domates, potasyumun neredeyse yarısı kadar sodyum içerir ve bu da onu tansiyon istikrarı için kusursuz bir besin yapar.
Uzmanlara nazaran bir yetişkin için potasyum alımı 3510 mg/gün olmalıdır. Bu alım ölçüsü tansiyon düzeylerini istikrarlar. 100 gr domates tüketimi, bedene önerilen günlük potasyum alımının yaklaşık yüzde 10’unu, yani 256 mg potasyum sağlar. Yüksek potasyum alımı ayrıyeten kalp ve damar hastalıklarına bağlı mevt riskini yüzde 20 oranında azaltır.
Kalp ve damar hastalıklarını önler
Domatesin tansiyona olan faydasına ek olarak, içeriği (sodyum/potasyum oranı, lifler, C vitamini, kolin), bilhassa kalp ve damar hastalıkları riskini azaltmada tesirlidir. Domates ayrıyeten folik asit olarak da isimlendirilen B9 vitamini içerir. Bunlar homosistein seviyelerinin dengelenmesinde rol oynar. Homosistein, proteinlerin parçalanmasından ortaya çıkan bir amino asittir. Araştırmalar, kalp krizi ve felç riskini artırdığını gösteriyor. Bu nedenle homosistein seviyelerini folik asit ile yönetmek kalp hastalığı için risk faktörlerini azaltır.
Yüksek potasyum alımı yalnızca kalp ve damar hastalıkları riskini azaltmakla kalmaz, tıpkı vakitte kasları ve kemik mineral yoğunluğunu korurve böbrek taşı üretimini azaltır.
Kan şekeri düzeylerini düzenler
Araştırmalar, yüksek lifli diyet izleyen tip 1 diyabetli bireylerin kan şekeri seviyelerinin daha düşük olduğunu, tip 2 diyabetli şahısların ise kan şekeri ve insülin seviyelerini güzelleştirebileceğini göstermiştir. Yetişkinler için önerilen lif alımı 30g/gün’dür. Domatesler düzgün ölçüde lif içerir.
Göz sıhhatini geliştirir
Domates, gözleri hasarlardan müdafaaya yardımcı olur. Domates likopen, lutein ve beta karoten bakımından zengindir. Bu güçlü antioksidanlar gözleri katarakt gelişimi yahut yaşa bağlı makula dejenerasyonu üzere ışık kaynaklı hasarlara karşı koruyabilir.
Yaşa bağlı göz hastalıkları üzerine araştırmalar, domateslerde bulunan lutein, zeaksantin ve karotenoidleri yüksek oranda alan bireylerin yaşa bağlı makula dejenerasyonu riskinde yüzde 35 azalma yaşadığını göstermiştir.
Cilt sıhhatini iyileştirir
Kolajen cilt, saç, tırnak ve bağ dokusunun kıymetli bir bileşenidir. Lakin bedendeki kolajen üretimi C vitaminine bağlıdır. Nnadir görülse de C vitamini eksikliği iskorbüte yol açabilmektedir. Bunun haricinde güçlü bir antioksidan olarak kabul edilen C vitamininin yetersiz alımı güneş ışığı, kirlilik ve dumanın neden olduğu cilt hasarının daha yavaş güzelleşmesine neden olabilir.
Bu eksiklik kırışıklıkların görünümünü, cilt sarkmasını, lekeleri ve cilt sıhhati üzerindeki başka olumsuz tesirleri hızlandırabilir. 100 gr domates yaklaşık 18 mg C vitamini sağlar. Domates yemek cilt sıhhatini ve hoşluğunu muhafazanın uygun bir yoludur.
Hücresel yaşlanmaya karşı savaşır
Domates, antioksidanlar açısından zengindir. Antioksidanlar yaşlanma belirtilerini azaltan bileşiklerdir. Domatesler bir C vitamini kaynağıdır. C vitamini antioksidan özelliklere sahiptir. Kandaki C vitamini, bedendeki oksidasyonu ve iltihabı azaltmaya yardımcı olur, yaşlanma ile alakalı muhakkak dejeneratif hastalıkların başlangıcına karşı kollayıcı bir tesir sağlar.
Sivilceleri önler
Domateslerin içerdiği likopen, sivilcelere karşı da tesirlidir. Likopen, sivilceler ve çeşitli lekelerle uğraşta çok tesirli olduğu kabul edilen bir unsurdur.
Domates tüketiminin muhtemel yan etkileri
Domates tüketimi kimi durumlarda riskler taşıyabilir. Bilhassa pestisit içeriğine dikkat edilmelidir. Domatesler pestisit kalıntısı en fazla olan sebzelerden bitidir. Bu nedenle mümkün olduğunca organik domatesler tüketilmelidir. Organik eserleri tercih etmek, pestisitlere maruz kalmayı en aza indirir.
Domatesler birtakım ilaçlarla da etkileşime girebilirler. En yaygın olarak kalp hastalığı için reçete edilen bir ilaç çeşidi olan beta blokerler, yaygın olarak hiperkalemi olarak bilinen yüksek kan potasyum düzeylerine neden olabilir. Beta bloker alırken domates üzere potasyum açısından güçlü besinler ölçülü olarak yenilmelidir. Çok potasyum tüketimi, böbrek işlev bozukluğu olan bireyler için ziyanlı olabilir.
Gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH) olan bireyler, domates üzere yüksek asitli yiyecekleri tükettiklerinde mide ekşimesi ve kusma üzere semptomlarda artış yaşayabilir. Lakin bu durum bireyden şahsa değişir.
