Modaya İlgi Duyan Herkesin Aklında Bulunması Gereken Enteresan Ayrıntılarıyla Her Gün Giydiğimiz Sıradan Kıyafetlerin Tarihini Öğrenmeye Ne Dersiniz?

Herkes kot pantolonun Levi Strauss tarafından icat edildiğini bilir. Bu bilgi kısmen yanlışsız, kısmen yanlış. Aslında 18. yüzyılın başından beri Fransa ve İtalya’da emekçi sınıfı mavi, pamuklu pantolonlar giyiyordu. Levi Strauss bu giysiyi altın arayan madenciler için daha güçlü hale getirdi ve bugün bildiğimiz kot haline getirdi.

Her bayanın dolabının vazgeçilmezi siyah elbiseleri Coco Chanel icat etmedi; 1920’lerde küçük bir butik olan La Garconne bu elbiseleri aslında satıyordu ve siyah elbiseler çok tanınan olmuştu. Chanel bu tanınan kıyafeti daha da ön plana çıkardı. Siyah ve lacivert ekip elbiseler 19. yüzyıldan beri erkeklerin dolaplarındaydı, siyah elbise aslında kadro elbisenin feminen hali olarak düşünülmüştü.

Trençkot ve gibisi ceketler 1. Dünya Savaşı’ndan evvel asker üniformaları için geliştirildi. Türkçe çevirisi de siper montu olan bu maskülen kıyafeti bayanların dolabına ekleyen ise Burberry ve Yves Saint Laurent oldu.

19. yüzyılın sonlarına hakikat emekçilerin tulumlarının üst kısmını yazın serinlemek için indirmesi, kışın da üşümeleri bir iç kıyafet muhtaçlığı doğurdu. Amerika-Meksika savaşı sırasında Amerikan Donanması birinci olarak atleti üretti. Daha sonra da yarım kollu tişörtler çıktı. Fakat tişörtü bir iç kıyafetten günlük giysiye taşıyan ise 1950’lerde Marlon Brando ve James Dean’in emekçi sınıfına selam göndermek için beyazperdede tişörtle görülmesiydi.

İcattan çok geliştirile geliştirile günümüze ulaşan değerli ve vazgeçilmez fermuarın panent tarihi 1851’e dayanıyor. Dikiş makinesini icat eden Elias Howe, makinenin kıyafetleri daha süratli kapatması için ortaya attığı bu icat, hazır giysinin de temelini oluşturan elementlerden biriydi. Yıllar içinde tekraren geliştirildi, farklı isimlerle anıldı ve günümüze kadar geldi.

Cırt cırt, 1941’de İsviçreli mühendis George de Mestral tarafından icat edildi. Alpler’de köpekleriyle yaptığı bir yürüyüşten sonra kıyafetlerine ve köpeklerin kürklerine yapışan dikenli tokum kabuklarından etkilenen mühendis, bunları mikroskopla incelediğinde yüzlerce kancanın rastgele bir life yapıştığını gördü ve bunu 10 yıl boyunca geliştirdi. Cırt cırtlar Neil Armstrong’un astronot giysisinde ve sportmen giysilerinde kullanılınca patladı.

Binlerce yıldır Keşmir, Nepal ve Moğolistan’da üretilen bu özel keçi yünü, yumuşaklığı ve dayanıklılığı ile vakitle tüm dünyaya yayıldı. İpek Yolu sayesinde Avrupa’ya ulaşan Kaşmir, evvelce çorap ve şal olarak kullanılırken, Fransa’da İmparatoriçe Josephine tarafından çok sevildi ve vakitle kazakların favorisi oldu.

1900’lere kadar hiçbir toplumda ve kültürde bayan pantolonu yoktu; Türkler hariç. Amerika’da pantolon giyme ihtilalini başlatan Amelia Bloomer ve destekçileri birinci olarak Osmanlı’da bayanların giydiği şalvar yahut harem pantolonu denilen giysiyi sokağa taşıdı. Büyük reaksiyonlar alan pantolon bir müddet geri planda kalsa da 2. Dünya Savaşı sonrası bayanlar için de sonunda olağan bir giysiye dönüştü.

Erkekler için Rönesans’tan beri yaygın olan beyaz gömlekler 19. yüzyılın başında ekip elbiseyle kombinlenmiş ve böylelikle emekçi sınıfı mavi yaka ve beyaz yaka kavramları yerini bulmuştu. Bayanlar birinci kere Amerikan iç savaşı sırasında beyaz gömlekleri giymeye başladı. Çok maskülen bulunan bu kıyafetin bayanlar tarafından giyilmesi büyük olay olmuştu.

Antik Yunan’dan beri var olan yüksek topuklu ayakkabıların çok tanınan olduğu 1600’lerden 1900’lere kadar neredeyse büsbütün ortadan kaybolmuş olması çok farklı. 1920’lerde yavaş yavaş kimi tasarımcıların tekrar yükselttiği topuklar, birinci olarak plaj ayakkabısı olarak sunulmuştu. O vakitten beri bir daha hiç demode olmadılar.

Japonların tarihi giysisi olan bu terliklerin birkaç çeşidi var. Zori denilen lastik versiyonlarını 2. Dünya Savaşı sonrası Amerikan askerleri yanlarında getirdi. Amerikan bayanlarına konutta ve bahçede giyebilecekleri bir terlik olarak sunulan parmak ortası terlikler 60’larda “flip flop” ismini aldı ve günlük giysiye dahil oldu.

Adı üstünde asker botu olan bu bağcıklı ağır botların kirli bir geçmişi var. 2. Dünya Savaşı’nda Alman askerleri için üretilen bu botlar Nazilerin sembolüydü. Savaş sonrası punk ve öteki alternatif kültürlerden gençler giyerek bu botların karanlık izlenimini sildi ve günümüzün en sevilen kesimlerine dönüştüler.

19. yüzyılda çim tenisi için üretilen spor ayakkabılar, “tenis ayakkabısı” olarak sunulmuştu. Üretildiği kauçuk kıymetli bir materyal olduğu için yalnızca üst sınıfın giyebildiği bu ayakkabılar kısa müddette bir statü sembolüne dönüştü ve günümüzde hala statü sembolü olma özelliğini koruyor.