Otizm spektrum bozukluğuna her 80-100 doğumda bir rastlanıyor.
Erken teşhis, hastalığın erken tedavisinde ve uygun eğitim yolunun izlenmesinde büyük kıymet taşıyor.
Bu sebeple ebeveynlerin, çocuklarını âlâ takip etmeleri, belirtileri düzgün gözlemlemesi gerekiyor.
Böylelikle otizm spektrum bozukluğu olan çocukların, hayatlarını en az hasarla sürdürmeleri de mümkün oluyor…
Erken gelişim devrinde belirti veren nörogelişimsel bir bozukluk olan otizm spektrum bozukluğu, toplumsal ve davranışsal olarak anormallikle, motor ve konuşma bozuklukları ile karakterize bir hastalıklar bütünüdür.
Otizm spektrum bozukluğu denmesinin bir nedeni de klinik tablonun her çocukta çok farklılık göstermesidir.
“Erkek çocuklarda görülme sıklığı kız çocuklarından 4 kat daha fazla”
Hastalık hakkın bilgi veren Ensonhaber Sıhhat Müellifi Dr. Gülsüm Kartal, “Bu spektrum çok ağır hastalık tablolarından kâfi eğitimle hayatını olağan sürdüren olağan çocuklara geniş bir yelpazede uzanır. Erkek çocuklarında görülme sıklığı kız çocuklarından 4 kat fazladır. Ebeveynlerin 40 yaşından büyük olması, bebeğin prematüre doğması otizm için risk faktörlerindendir.” dedi.
Doğru bilinen yanlışlar
Dr. Kartal, otizm spektrum bozukluğunda gerçek bilinen yanlışlar hakkında ise şu sözleri kullandı:
“Aşılar otizme neden olmaz. Otizm de genetik yani kalıtım çok kıymetlidir ve olayların %40’ının kalıtsal olduğu görülmüştür. İkincisi otizm tanısı alan çocuklar her vakit zeki olmaz. Genelde %40 ı olağan zeka düzeyindedir, nadiren yüksek IQ seviyesi görülür. Geri kalan %60 da ise zeka geriliği mevcuttur.
Otizm tedavisinde önerilen çeşitli diyetlerinde tıbbı açıdan bir fark yarattığı görülmemiştir. Otizm teşhisli çocuklar hastalık gereği bir mevzuda takıntılı olup o hususta şaşırtan gelişme gösterseler de öğrenme, lisan ve başka alanlarda kesinlikle gözle görülür gelişme geriliği vardır. Yani 3-4 yaşındaki çocuğunuz bilgisayarı açıp istediği oyunu oynuyorsa bu bir zeka belirtisi sayılmaz.”
Hangi belirtiler kıymetlidir?
Hangi belirtilerin yönlendirici olabileceği hakkında ise Dr. Kartal şu açıklamalarda bulundu:
“Öncelikle konuşma çok değerlidir. Çocuğunuzun 6-9 ayda agulama denilen sesleri çıkarması, 1 yaşında en az bir adet manalı söz kulanması (baba, mama gibi), 2 yaşında ise 2 sözden oluşan manalı cümle kurması gerekir. (baba git, mama ver gibi) Konuşma geriliği birçok nedenle olabileceği üzere otizm için de uyarıcı bir belirtidir.
Çocuğunuzun ismine reaksiyon vermemesi; ortalama 1 yaş civarı çocuklar isimlerine reaksiyon verirler ve seslenince bakarlar. Çocuğum güya beni duymuyor diye düşünen ebeveynler genelde öncelikle kulak muayenesine sarfiyatlar. Fakat çok azı duymama nedenlidir ve otizm için değerli bir bulu olabilir.
Çocukların oyuncaklarla olan bağına de dikkat etmek gerekir. Otizimli çocuklar oyuncakları hedefine nazaran kullanmayabilirler örneğin oyuncak arabayı aykırı çevirip saatlerce tekerini döndürebilirler ya da pelüş yahut oyuncak bebeklerle oyun kuramazlar birden fazla çocuğun yaptığı üzere canlıymış üzere oynamazlar.
“Otizimli bir çocuk rutinlerini çok sever”
Öğrenme geriliği ve zahmeti birden fazla otizimli çocukta görülür. Toplumsallaşma azlığı, göz temasının hiç olmaması ya da çok az olması dikkat cazip olabilir. Otizimli bir çocuk rutinlerini çok sever ve her şeyi her vakit birebir biçimde yapmak ister bu rutinden uzaklaştığı vakit öfke nöbetlerine tutulabilir.
Otizimli çocuklar hareket eden objeleri ve oyuncakları severler. Otomatik kapılardan dönen tekerlerden gözlerini alamayabilirler. En çok dikkat çeken özelliklerinden biri de tekrarlayıcı hareketler yapmalarıdır. Örneğin ellerini sallamaları tipiktir.
“Beden lisanını hiç anlayamayabilirler”
Genelde otizmli çocuklar sözel ya da sözel olmayan bağlantıda geridirler. Toplumsal davranış kalıplarını anlayamaz, bunlara uygun davranamazlar.
Örneğin vücut lisanını hiç anlayamayabilirler. Karşılarındaki kişinin hislerini anlayıp irtibatın çok değerli bir modülü olan empatiyi kuramazlar. Bu bahsettiğimiz bulguların hiçbiri kesin otizm teşhisini koydurmaz. Sadece kuşkulandığınız durumlarda kesinlikle çocuk hekiminden ve çocuk psikiyatristinden yardım almanız için bir ikaz olabilir. Birçok bulgu olmasına karşın çocuğunuz otizimli olmayabilir yahut bulgular çok silik olduğu için otizm tanısı atlanabilir.”
Ekran mühleti uzarsa, otizm gibisi belirtiler görülebilir
Belki de bugünlerde ebeveynler olarak yaptığımız en büyük kusur çocuklarımızı ekran karşısında uzun müddet tutmak ve tek taraflı olan bu durumun bir irtibat olmadığını bilmemektir. Yapılan çalışmalar ekran karşısında çok uzun mühlet kalan ve insanlardan gereğince ihtar almayan çocukların otizm gibisi belirtiler gösterebileceği anlaşılmıştır. Az ihtar alan çocukta da toplumsal ve bilişsel gelişim geriliği görülebilmektedir. Bunlara dikkat etmek gerekir.”
