Sosyal fobiler, yani toplumsal telaş bozukluğu, diğerlerinin varlığı ile ilgili mantıklı olmayan ısrarlı bir endişedir. Fobik kişi ekseriyetle kıymetlendirilebileceği durumlardan kaçınmaya çalışır ve telaş belirtileri göstererek utangaç bir tavır stantlar. Topluluk karşısında konuşmak ve performans göstermek, dışarıda yemek yemek, ortak tuvaletleri kullanmak ya da diğerlerinin olduğu yerde her hangi bir iş yapmak çok tasa doğurur.
Sosyal fobiler hayli yaygındır. Genel olarak hayat uzunluğu görülme sıklığı %15 civarındadır. Bu oran cinsiyete, yaşa, kültüre nazaran değişiklik gösterebilmektedir.
Başlangıcı, ekseriyetle toplumsal farkındalık ve diğer şahıslarla etkileşimin kişinin hayatında çok daha değerli olduğunun düşünüldüğü ergenlik sürecinde meydana gelir. Ama son yıllarda çocuklarda da yaygınlaşmaya başlamıştır.
Toplumsal telaş bozukluğunda esas korku münasebeti; oburlarının yanında küçük düşeceği badire duyacağı ya da utanç duyacağı bir biçimde davranacağı endişesidir. Yani aslında kişinin hem özgüveni hem de toplumsal etrafa karşı itimadı ziyan görmüş durumdadır. Kendisini olduğu üzere doğal halinde kabul edemeyip kusur yapmaya meyilli görür ve diğerlerinin da onu kabul etmeyeceği, onunla alay edebileceği, komik duruma düşeceği ve rezil olacağına yönelik güçlü bir inanca sahiptir.
Her utangaç olan ya da topluluk önünde utangaçlık gösteren kişi için toplumsal fobik denemez. Teşhis konulabilmesi için endişe ya da kaçınma tavrı, kişinin olağan günlük işlerini, mesleksel ya da eğitimle ilgili fonksiyonelliğini, toplumsal etkinliklerini ya da bağlarını kıymetli ölçüde bozmalıdır. Gelip süreksiz toplumsal telaş herkeste görülebilir, fakat kişinin teşhis alabilmesi için fonksiyonelliğinin, verimliliğinin bozulmuş olması gerekir. Ayrıyeten korkuya eşlik eden bedensel durumlar da olmalıdır. Bunlar terleme, ağız kuruluğu, yüz kızarması, kaslarda tansiyon, nefes ritminde bozulma formundadır.
Bu bireylerin, ferdî özellikleri ortasında eleştirilmeye ya da olumsuz izlenim bırakmaya çok hassaslık, haklarını savunma da zahmet çekme, benlik saygısında düşüklük, aşağılık hisleri da vardır.
Toplumsal dert bozukluğu olaylarının birçoğu endişelerinin çok ve anlamsız olduğunu bilirler . Hem utanç duymadan kaygı hem de bunun anlaşılacağı, zayıf, maharetsiz, aptal ya da tuhaf görülme korkusu vardır. Ellerinin sesinin ya da başına titreyeceğinden, oburlarının bunu anlayacağından korktukları için topluluk önünde konuşmak dehşetli bir harekettir onlar için ve çok dert duyabilirler. Çok dert duyabilirler.
Tüm tasa ve endişelerde olduğu üzere toplumsal fobide de birbirini besleyen ve güçlendiren bir kısır döngü zinciri vardır. Kurtulmak için evvel bu zinciri kopartmak gerekir.
Yaklaşmakta olan toplumsal bir durum, (örn: toplantı, buluşma, eğitim vs. ) Öncesinde beklenti korkusuna yol açar. Beklenti tasası çok korkacakmışız üzere bir algıya bu algı tasa belirtilerini belirtiler düşüncede olmasına tekrar beklenti telaşına yol açarak kısır bir döngü ye dönüşür.
Sosyal fobiden kurtulmak için, öncelikle kişinin bu sorundan kurtulmaya hakikaten niyetli ve kararlı olması gerekir.
İkinci olarak sorununu ve kendini uygun tanıması gerekir.
Toplumsal fobi ilerlemiş durumdaysa ve uzun bir vakte yayılmışsa kesinlikle bir uzmandan yardım alınmalıdır. Zira toplumsal fobi gerçek tedavi ile ortadan kalkması mümkün bir bozukluktur .
Tedavi de gevşeme kas ve nefes antrenmanları epey kıymetli bir yere sahiptir. Kişi öncelikle bedensel farkındalık kazanmalı bedenindeki değişimleri tanımalı ve yönetebilecek duruma gelmelidir.
Sonraki evrede yüzleşme yani sorunla karşı karşıya kalma temeldir. Hiç kuşku yok ki rastgele bir sorundan onu yaşamaktan onu yaşatabilecek ortamlardan kaçarak sorunla baş edemeyiz. Yüzleşme evvel zihinsel yani hayali biçimde yaptırılır. Daha sonraları kişinin telaş hissedebileceği yerler planlanıp oralarda yüzleştirmeler yapılması çok faydalıdır. Mesela kişinin çok istekli olmadığı bir iş için müracaat yaptırtmak üzere. Çok dikkat çekmeyeceği toplumsal ortamlarda müşahede yaptırtmak da uygun bir yoldur.
