Aşırı hareketlilik, dikkat dağınıklılığı ve dürtüsellik belirtileri ile seyreden düzgün tanımlanmış klinik bir rahatsızlıktır. Dünya sıhhat örgütü ve Amerikan Psikiyatri birliği da dahil olmak üzere tüm önde gelen sıhhat otoriteleri bu rahatsızlığı tanımıştır.
Bu rahatsızlık kimlerde ve ne sıklıkla görülür?
Bu rahatsızlık çocukların yaklaşık %3-5 de görülür. İlkokul öncesinde başlayan bu rahatsızlık daha çok okul çağı çocuklarında görülse de erişkinlerde de devam ettiği bilinmektedir. Erkek çocuklarda kızlara nazaran görülme sıklığı daha fazladır.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun belirtileri nelerdir?
DEHB’li bireyler, hiperaktivite (aşırı hareketlilik) , dikkat eksikliği, dürtüsellik(duramama) olmak üzere üç alanda zorluk yaşarlar.
Hiperaktivite: huzursuzluk, yerinde duramama, her vakit hareket halinde olma bir motor tarafından sürülüyormuş üzere davranma;
Dikkatsizlik; dikkatin kolay kolay dağılıyor olması, kolay kolay sıkılma, bir misyondan başkasına geçmekte zorlanma, tertipli olamama, odaklanma zahmeti, plan yapmakta zahmet, sıkıcı olan yada cazip olmayan işleri yapamama;
Dürtüsellik: sıklıkla diğerlerinin kelamını kesme, soru bitmeden karşılığını verme düşünmeden hareket etme, sırasını bekleyememe halidir.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun nedenleri ?
DEHB’nin nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun bir değil birden fazla sebebi olduğu düşünülmektedir.
Ancak yapılan bilimsel çalışmalar:
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun büyük oranda(e-90) kalıtım (genetik) ile bağlı olduğunu bulmuştur. İkiz kardeşlerde yapılan bir çalışmada ikizlerden birinde DEHB görülüyorsa başkasında de ortaya çıkma mümkünlüğünün epeyce yüksek olduğu gösterilmiştir.
- Çevresel etkenler de DEHB’nın ortaya çıkmasında rol oynamaktadır. Araştırmaların sonucu hamilelik sırasında siğara/alkol kullanımı, bebeğin doğum tartısının düşük olması, erken doğum, çocuğun dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olma mümkünlüğünü artırmaktadır.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun tedavisi var mıdır?
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu kronik bir rahatsızlıktır.
Kalıcı kesin bir tedavisi bilinmemektedir. Lakin belirtilerine yönelik yapılan tedavilerle bireyin rahatsızlık büyük oranda denetim altına alınabilmektedir.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun tedavisi nasıldır?
Tedavide psikososyal ve tıbbi teşebbüsleri içeren çok istikametli tedavi yaklaşımı gerekmektedir. Çocuğa uygun en faal tedavi seçeneği çocuğun ve ailenin kıymetlendirilmesi sonrası çocuk psikiyatri uzmanı ve aile tarafından birlikte kararlaştırılmalıdır.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tedavi edilmezse ne olur?
Bilimsel araştırmalar tedavisiz bırakılan yada faal tedavi almayan bireylerin, tedavi alan bireylerden
- okul muvaffakiyetlerinin düşük olduğu
- Erişkin devirde çok daha makûs iş imkanlarına sahip oldukları yahut işsiz oldukları
- Madde kullanım oranlarının tedavi edilen kümeden yüksek olduğu
- Yüksek oranda kriminal olaylara karıştıkları
- Daha fazla trafik kazalarına karıştıkları
- Depresyon belirtilerinin fazla görüldüğü
- Boşanma ve aile içi meselelerin fazla olduğu saptanmıştır.
