Aşı hastalık yapma yeteneği yok edilmiş bakteri yahut virüslerin yada bakterilerin toksinlerinin ziyanlı tesirlerinin yok edilmesiyle elde edilmiş biyololojik hususlardır.Hastalığın ortaya çıkmasını pürüzler yahut hastalıkların makus tesirlerinin oluşumunu pürüz olur. Aşıdan sonra oluşan antikorlar bedende uzun müddet kalır ve hastalık etkeni ile müsabaka sırasında bedene girmesine mani olarak hastalık oluşmasını engellerler.
Çocuk sıhhati denilince kollayıcı sıhhat hizmetleri son derece değerli bir yer meblağ. Kollayıcı sıhhat hizmetlerinin en kıymetli ögelerinden birisi de aşı ile yapılan bağışıklamadır.
Hastalıkların önlenmesi tedaviye nazaran her vakit daha tesirli ve daha ucuzdur. Aşılar hastalıkların önlenmesinde en temel ögelerden biri olup, kimi aşılar yalnız aşılanan çocukları değil aşılanmayan çocukları da korur.
Aşılar en önemli canlı-atenüe ve inaktive aşılar olmak üzere iki formda sınıflandırılabilir. Canlı atenüe aşılar, bir virüs ya da bakterinin hastalık yapma özelliğinin ortadan kaldırılması, lakin bedende çoğalma ve bağışıklık oluşturma yeteneğinin korunmasına dayanır (kızamık, kızamıkçık, kabakulak, OPV, suçiçeği, BCG aşıları gibi). İnaktive aşılar ise virus ya da bakterinin tamamı (boğmaca, influenza, hepatit A, IPV gibi) yahut bir kısmı (hepatit B, influenza, aselüler boğmaca, difteri, tetanoz gibi) kullanılarak hazırlanır. Fraksiyone aşılar ya protein ya da polisakkarit temele dayanırlar. örneğin, toksoit aşılar (difteri, tetanoz gibi) protein temeline dayalı fraksiyone aşılardır. birden fazla polisakkarit aşılarında saf olarak ayrılmış hücre duvarı (pnömokok, meningokok) bulunur. Aşıların içinde antijenler dışında süspansiyon sıvıları, stabilize edici ve esirgeyici hususlar ve immunojeniteyi artıran adjuvanlar da yer alır.
Bağışıklık sisteminin bir modülü da enfeksiyon hastalıklarına karşı korunma için çalışır. Bağışıklık, etkin ve pasif olmak üzere iki yolla kazanılabilir. Etkin bağışıklık ya hastalık geçirilmesi ile ya da aşılarla sağlanır. Bu cins kazanılan bağışıklık uzun periyodiktir. Pasif bağışıklık ise başka beşerler ya da hayvanlardan antikorların (immün globülinler) alınması ile sağlanır. Bu yolla sağlanan bağışıklık kısa vadeli olup verilen immün globülin ölçüsüne bağlı olarak birkaç hafta ile birkaç ay ortasında değişir. Anneden bebeğe plasenta yolu ile antikorların geçmesi, kan ve kan eserlerinin verilmesi (tam kan, plazma, eritrosit ve trombosit süspansiyonları, immün globülin preparatları gibi) pasif bağışıklık sağlayan durumlardır.
AŞI TAKVİMİ aşılar bebeğin doğumu ile başlar.
Tarihsel olarak, kültürel ve inanç kıymetleri açısından ,aşı ile bağışıklamaya da, karşı çıkışlar olmuş, olmaya da devam etmektedir. Aksi görüş olarak kabul edebileceğimiz ve üzerinde konuşmaya paha göreceğimiz şey bilimin kurallarına nazaran elde edilmiş dataların yayınlanmış biçimleridir.
Örneğin DTP ile ani çocuk mevti sendromu, hepatit B aşısı ile MS, MMR aşısı ile Otizm, Hib ile DM, Tiomersal ile zeka geriliği, OPV ile AİDS ,Kombine aşılar ile immün sistemin çok yüklenmesi bilimsel olarak delili şimdi yapılmamış suçlamalar günümüzde hayli yaygındır.
Günümüzde kimi aşıların stabilizasyonunu sağlamak için tiomersal denen etil civaya benzeri bir organik husus kullanılır. Bu sıhhate ziyanlı metil civaya benzemez. Bedenden daha süratli metabolize olur ve daha süratli atılır. 6 dozluk uygulama ile max 200 mikrogram civa alınır . Bu bedel DSÖ limitinin çok altındadır. Aşılar sav edildiği üzere astım yapmaz.Bazı aşıların ani bebek mevt sendromuna yol açtığı söylenir. Ani bebek mevt sendromunun bilimsel olarak kanıtlanmış sebepleri; prone konumunda uyutmak, maternal sigara kullanımı, yumuşak yatak, biberonla beslenme, düşük doğum tartısıdır ve son vakitlerde bu çocukların genelde aşısız çocuklar olduğu görülmüştür. Grip aşısı ve GBS ( Guillain Barre Sendromu- Kas güçsüzlüğü ve süreksiz paraliziler) ortasındaki alaka sorgulandığında bu çocukların %99’unun aşılanmamış çocuklar olduğu görülmüştür. Grip aşısı sonrası GBS görülme mümkünlüğü 1000000’ da 1-2 iken toplumda 10-20, grip geçirenlerde 40 dır.
Genel olarak bakıldığında, her yıl aşı uygulamalarıyla 3 milyon çocuk aşılanmamaya bağlı bağlı oluşan hastalıkların yol açtığı ölümlerden kurtulur. Aşılanma çocukların hakkıdır ve bu hak ellerinden alınmamalıdır. Ayrıyeten aşılar ve esirgeyici hekimlik konusunda hassas davranmak biz doktorların de sorumluluğu diye düşünüyorum.
