Havale ateşli de olabilir, ateşsiz de. Havale kasılma, titreme üzere çocuğun yaşadığı olaya verdiğimiz isim. Meğer ki halk ortasında ateşe havale deniyor ki bu yanlış.
Ateşli Havale (AH) 3ay-5 yaş kümesinde ateşle birlikte görülen havalelerdir. Çocukların %4-5’inde görülür. Birçok 10 dakikadan kısadır. En sık 18-22 ay ortası ( en erken 1 aylıkken, üst yaş sonu yok) görülür. Erkek çocuklarda daha sıktır. Koltuk altı ateşi 37.8 derecenin üzerindedir. Sıklıkla ateş yükseldikten 1-2 saat sonra görülür. Nadiren 24 saat sonra da görülebilir. Uzun müddet devam eden ateş, ani yükselen ateşe nazaran daha değerli bir risk faktörüdür. Sıklıkla üst teneffüs yolu infeksiyonu, idrar yolu infeksiyonu, ve aşı sonrası görülür. Genetik yatkınlık kıymetlidir.
Basit yahut komplike olabilir. Kolay AH tek taraflı olmaz, 15 dakikadan kısadır, birebir gün içinde tekrarlamaz, ailede FK hikayesi vardır ve koltuk altı ateşi 38,5 derecenin üzerindedir.
Komplike AH 15dakikadan uzundur, ateş daha az yüksektir, tıpkı gün içinde tekrarlar, kasılmalar tek taraflıdır ve 3 ay altında, 5 yaş üzerinde de görülebilir.
Ateşli havalenin tekrarlamasında , birinci AH’nin 18 ay altında olması, ailede AH olması, AH’nin ateş kısmen daha düşük ısıda iken olması ve AH olmadan evvelki ateş müddetinin 1 saatten az olması kesin risk faktörleridir. Ailede epilepsi olması AH tekrarı için risk faktörü değildir. Epilepsi gelişiminde AH sayısı değil risk sayısı kıymetlidir.
AH’nin tekrarı yahut epilepsi gelişiminde rol oynayan en kıymetli faktör ateşli devrin müddetidir.
Epilepsi gelişiminde, AH’nin komplike olması, ailede epilepsi olması, ateşin müddeti ve nörolojik gelişimde gerilik olması kesin risk faktörleridir.
Basit AH’de tekrar riski %1-2, komplike AH’de ise 4-6’dır.
Tüm yaşlar için epilepsi riski % 0.5-1’dir. Kolay AH’de bu oran %1 iken komplike AH’de %6’dır.
Ateşli Havalede Beyin Elektrosu Gerekir mi?
Her AH’de EEG (Elektroensefalografi) gerekmez.
Basit AH de EEG istemiyoruz. Ayrıca EEG bize epilepsiye dönme riskini yahut havalenin ne vakit tekrarlayacağını da gösteremez.
Ailelere teklifler:
FK’lu çocuk ateşli devirde ateş düşürücü, ıslak uygulama ile izlenmelidir. Soğuk uygulama ısı kaybına mahzur olacağından banyo ılık suyla yaptırılmalıdır. Ayrıyeten AH’nin tekrarlama riski olan, uzun süren yahut birden fazla FK hikayesi olan, sıhhat kuruluşuna uzak olanlarda havale sırasında yahut ateşli devrin birinci 48 saatinde, koltuk altı ateşi 38 derece olmadan, 12 saat orta ile toplam 4 sefer, tabibin önerdiği dozda ilaç kullanılması önerilir.
AH tekrarlama riski çok yüksekse ve aile çok telaşlı ise hergün tertipli olarak ağızdan ilaç verilerek 1-2 yıl kadar proflaksi (koruma) önerilebilir.
