Huzursuz bacak sendromunu toplumda çok yaygın görülmesi, hastalık olduğunun bilinmemesi ve yıllarca insanların bu hastalıkla tedavi edilmeden yaşaması nedeniyle en az bilinen en sık görülen hastalıklardan biridir diye tanımlayabiliriz.
Huzursuz bacak sendromu bilhassa istirahat devrinde ortaya çıkan bacaklarda uyuşma, yanma, iğnelenme, karıncalanma, ağrı ve şiddetli hareket ettirme isteği üzere yakınmalarla kendini gösteren bir nörolojik hastalıktır. Yakınmalar ekseriyetle akşam saatlerinde ve bacaklarda ortaya çıkarken, ilerleyen durumlarda gün içinde de uzun müddetli oturma ve istirahat periyotlarında ortaya çıkabilir. En değerli özelliklerden birisi yakınmaların hareketle azalmasıdır. Ekseriyetle her iki bacağı etkilemekle birlikte az oranda ki hastalarda tek taraflı olabileceği akılda tutulmalıdır. Nadiren kollara, ellere ve bedenin öbür bölgelerine yayılabilir.
Bulguların sıklıkla akşam ve gece saatlerinde ortaya çıkması, bu hastalarda önemli uyku bozukluklarına neden olmaktadır. Ayrıyeten huzursuz bacak sendromu olan hastaların %80’ine yakın bir kısmında uyku sırasında makul aralıklarla bacaklarda ortaya çıkan ve Periyodik Bacak Hareketleri (PBH) ismini verdiğimiz istemsiz hareketler vardır. Bunlar da uykuyu etkileyen bir öteki nedendir.
Bazı hastalarda huzursuz bacak sendromu olmaksızın yalnızca PBH’leri ortaya çıkabilir.
- Huzursuz bacak sendromu çoklukla ileri yaşlarda ortaya çıkan bir hastalık olmakla birlikte tüm yaşlarda da görülebilir.
- Kadınlarda erkeklere nazaran yaklaşık iki kat daha fazla görülmektedir.
Huzursuz Bacak Sendromu görülme sıklığı nedir?
Değişik toplumlarda yapılan çalışmalarda huzursuz bacak sendromu görülme sıklığı %1-15 ortasında değişmektedir. Ülkemizde yapılan çalışmaların sonuçlarına nazaran toplumumuzda ortalama görülme sıklığının %3-5 ortasında olduğunu söyleyebiliriz. Bu epeyce yüksek bir orandır. Çok uygun bilinmediği ve tanısı konulmadığı için birçok hasta huzursuz bacak sendromu ile yaşamaktadır.
Huzursuz Bacak Sendromu tanısı nasıl konulur?
Huzursuz bacak sendromu tanısı konulması için bu hastalığa özel rastgele bir test bulunmamaktadır. Bu nedenle aşağıda belirtilen kriterlerin dikkatle sorgulanması gereklidir.
• Bacaklarda olağandışı duyularla birlikte şiddetli hareket ettirme isteği olması
• Bulguların oturma ve yatma üzere istirahat durumlarında ortaya çıkması
• Hareket ettirmekle bulguların büsbütün ya da kısmen düzelmesi
• Bulguların, ekseriyetle akşam saatlerinde ya da gece berbatlaşması üzere belli bir özelliği olması
• Bu asıl teşhis koydurucu özellikler dışında hastaların kimi kan tetkikleri ve (POLİSOMNOGRAFİK) (tüm gece uyku çalışması) incelemeleri ayrıcı teşhiste yapılmaktadır.
Huzursuz Bacak Sendromu’nun nedenleri nelerdir?
Hastaların büyük bir kısmında huzursuz bacak sendromu nedeni tam olarak bulunamaz. Nedeni bilinmeyen bu tip hastalara Primer Huzursuz Bacak Sendromu ismi verilmektedir. Lakin bu hastaların ailelerinde benzeri hastalar olup olmadığı araştırılmalıdır. Bilhassa erken yaşta (40 yaşından önce) başlayan şahıslarda genetik geçiş daha yüksek orandadır. Nedeni saptanamayan huzursuz bacak sendromu hastaların yaklaşık yarısında genetik geçiş olabilmektedir.
Bugün en çok kabul edilen görüşe nazaran huzursuz bacak sendromu beyinde (DOPAMİN) isimli hususun birtakım özel bölgelerde azalması sonucu gelişmektedir.
Huzursuz Bacak Sendromu’ na neden olabilecek durumlar şunlardır:
• Demir eksikliği (en kıymetli göstergesi (FERRİTİN) düşüklüğü)
• İleri evre böbrek yetmezliği (üremi)
• Şeker hastalığı
• Parkinson hastalığı
• Hudutların değişik nedenlerle etkilenmesi (POLİNOROPATİ)
• Hamilelik
• (ROMATOİD ARTRİT)
Bunların dışında kimi bulantı, depresyon ve psikoz ilaçları ile birtakım sara (fenitoin içerenler), soğuk algınlığı (antihistaminik içerenler), tansiyon ilaçları (nifedipin içerenler) huzursuz bacak sendromu bulgularını kötüleştirebilirler. Bu nedenle huzursuz bacak sendromu olan hastalar bu küme ilaçları hekimine müracaattan kullanmamalıdır. Ayrıyeten kafein, alkol ve sigaranın yeniden huzursuz bacak sendromu bulgularını kötüleştirebileceği unutulmamalıdır.
Huzursuz Bacak Sendromu tedavisi nasıl yapılır?
Huzursuz bacak sendromu tedavi edilebilir. İlaç tedavisine başlamadan evvel yapılabilecek birtakım rahatlatıcı hareketler ve tedbirler vardır. Bunlara hastaların dikkat etmesi epeyce kıymetlidir.
İlk yapılması gereken hastanın birtakım kolay tedbirleri alması ve yatak odası düzenlemeleri.
Huzursuz bacak sendromu bulgularını kötüleştirebileceğini bildiğimiz alkol, sigara, kafein (çikolata, kafein içeren çay ve kahve gibi) unsurlardan uzak durulması, bilhassa akşam saatlerinde yatmadan evvel bunlara dikkat edilmesi gerekir. Huzursuz bacak sendromu bulgularını artırabilecek ilaçları hekimine istişareden almaması, şayet öteki bir nedene bağlı ortaya çıkmış ise evvel bu nedenin tedavi edilmesi gereklidir.
