Beslenme ve Diyet Uzmanı Tuğçe Otomobilli fizyolojik açlık olmasa bile yemekten zevk almak yahut yemek yeme isteği olarak tanımlanan ‘hedonik açlık’ ile ilgili kıymetli bilgiler verdi.
Metabolik gereksinimlerden fazla zevk için yeme halinin daha fazla güç alımına yol açtığını belirten Diyetisyen Otomobilli, “Bu durum bilhassa çocukluk ve ergenlikte çok kilo ve obezite yaygınlığını artırır. Lezzetli yiyeceklerden alınan zevkin hedonik yemeyi teşvik edebileceği ve bu nedenle obezitenin esas hatalısı olabileceği düşünülmektedir” dedi.
Diyetisyen Otomobilli, hedonik açlığın, yeme davranışı, yiyecek seçimi tercihi ve motivasyon, yiyecek bağımlılığında rol oynadığını ve yiyecek bağımlılığının da obezitenin ana nedenlerinden biri olarak kabul edildiğini tabir etti.
Yüksek karbonhidrat ve yağ içeriğine sahip yiyeceklerin, besleyici yiyeceklerden daha uyarıcı olduğuna işaret eden Diyetisyen Otomobilli, “Bu cins yiyecekler, beyindeki ödül sistemini uyarır, mezo-kortiko-limbik yolları maniler ve opioid reseptörlerini azaltır” dedi ve ekledi:
“Opioid reseptörlerinin ölçüsünün azalması, hedonik yeme davranışlarına yatkınlığı ve dolaylı olarak besin bağımlılığına yol açan yüksek güçlü besinlere olan tercihi artırır. Hedonik açlık yaşayan ergenlerin olumsuz hislerle başa çıkmak için besin alımına yöneldiği düşünülmektedir ve bu durum besin bağımlılığı ve gece yeme sendromu ile bağlı olabilir.”
“Hedonik yeme zevk ve mükafatla bağlantılı olan dopamini artırıyor”
Pandemi periyodunda yaşanan karantinadan sonra insanların hayat üslubunda değerli değişiklikler olduğuna değinen Diyetisyen Otomobilli mevcut literatür göz önüne alındığında, gecikmiş yatma saatinin, meskende geçirilen vaktin ve artan ekran maruziyetinin gece yeme sendromu, hedonik açlık ve besin bağımlılığı için bir risk oluşturabileceğini ve tüm bu faktörlerin de Beden Kitle İndeksi’nde (VKİ) artışa neden olabileceğini söz etti.
Hedonik yemenin, zevk ve mükafatla bağlantılı olan dopamin salınımını tetiklediğini belirten Diyetisyen Otomobilli, “Aşırı lezzetli yiyecekleri tükettikten sonraki dopamin dalgalanması, örneğin tatlı yedikten sonraki şeker yüksekliği bunlara olan isteği güçlendirir ve bu yeme döngüsünü besleyebilir” dedi ve devam etti:
“Hedonik beslenme zevk ve yeterli hissettiren bir ‘dopamin vuruşu’ isteğiyle güçlü bir biçimde temaslı olsa da gerilim üzere olumsuz hislerden da etkilenir. Kortizol üzere gerilim hormonlarının salınımı, yiyecek seçimlerimizi değiştirebilir, bizi olumsuz hisleri hafifletmek ve ruh halimizi uygunlaştırmak için bir başa çıkma sistemi olarak yüksek ödüllü, hedonik yiyeceklere gerçek itebilir.”
Diyetisyen Otomobilli hedonik beslenmenin muhakkak hormon ve peptitler tarafından etkilendiğini; ekseriyetle ‘açlık hormonu’ olarak isimlendirilen ve öncelikli olarak iştah düzenlemesiyle ilişkilendirilen ghrelin hormonu ölçüsünün hedonik yiyeceklerden sonra arttığını kelamlarına ekledi.
“Yemek dışında diğer hazlar bulun”
Hedonik açlıkla baş etmek için yapılabilecekleri sıralayan Diyetisyen Otomobilli, “Yiyeceklerin ötesinde sevinç ve zevk üzere hislere yönelin. Hedonik yeme çoklukla haz ve tatmin deneyimleme dileğinden kaynaklanır” dedi ve şunları ek etti:
“Neşe ve ömür tatmini eksik olduğunda, memnunluk için yemeğe yönelme ihtimali artabilir. Haz için yemeyi nasıl bırakacağınızı öğrenmek için, yemek dışında hayatınızın diğer yerlerinde haz beslemek kıymetlidir.”
Klinik bir çalışmanın, daha yüksek hayat tatmininin, yaygın olarak arzulanan yiyeceklerin tüketiminin azalmasıyla bağlantısını gösterdiğini aktaran Diyetisyen Otomobilli sevinç getiren aktiviteleri, alakaları ve tecrübeleri faal olarak besleyerek, duygusal tatmin için yeme eğiliminin azaltılabileceğini lisana getirdi.
“Dur, bırak ve hisset” usulünü uygulayın
Zevkle yemek yemenin sağlıklı bir beslenme önerisi olduğunu söyleyen Diyetisyen Otomobilli, “Tüm yiyecekler sahiden istikrarlı bir diyete uyabilir fakat, çok lezzetli yiyecekleri yasakladığımızda onlar hakkında düşündüğümüz vakti artırır ve onları daha da çok istememize neden olur” deyip ekledi:
“Tüm yiyeceklere müsaade verildiğinde, hedonik yiyeceklerin ‘yasak olma’ cazibesi azalır. Örneğin kimi besinleri asla yememeniz gerektiğini düşünmek yerine orta sıra yiyebileceğinizi düşünebilirsiniz.”
Duygusal yemenin kaynağına odaklanmak gerektiğinin altını çizen Diyetisyen Otomobilli şu prosedürü tavsiye etti:
“Hedonik yemenin pençesindeyken tok olunca durma konusunda yardıma gereksiniminiz varsa ki bu, aklınıza şu cümleyi getirin; ‘Dur, bırak ve hisset’. Aslında bu bir metottur. Çünkü çok lezzetli yiyeceklerin karşı konulamaz olacak biçimde tasarlandığından sizin yeme isteğinizi tetiklemektedir. Bu tekniği kullanmak için, tokluktan sonra yemek istediğiniz anı belirleyin ve kısa bir müddetliğine uzaklaşın.”
“Gerçekten istiyorsanız ‘dur, bırak, hisset’ vaktinden sonra yemeye devam edebileceğinize dair kendinize kelam verin. Bu metot kısıtlama ve çok yeme döngüsünün tetiklenmesini önler. Sonra, yargılamadan ortaya çıkan her türlü duyguya bırakın ve hislerinizi tam olarak hissetmenize müsaade verin.”
