Çarpıntı kalp atımlarının kişi tarafından rahatsızlık verecek biçimde hissedilmesi halidir. Kalp atımları süratli, kuvvetli, sistemsiz, tekleme formunda olabilir. Çarpıntı hissi anlık, uzun yahut kısa müddetli olabilir. Her çarpıntı hastalık işareti değildir. Üzülsek, heyecanlansak, öfkelensek çarpıntı hissedebiliriz. Yattığımız yerde kalp atımlarımızı daha fazla hissedebiliriz; bu durum olağandır.
Hipertansiyonu olan, kalp krizi geçirmiş şahıslarda, kalp-damar hastalığı olanlarda ve kronik akciğer hastalığı olanlardaki çarpıntı hissi değerli olabilir ve tıbbi araştırma gerekir.
Çarpıntı yakınması olanlara bazen “aritmi” tanısı konabilir.
Aritmi, kalpte görülen ritim bozukluklarının genel ismidir. Çok farklı aritmi çeşitleri vardır; bunların bir birçok kıymetsizdir, fakat kimi aritmiler yaşamsal ehemmiyet taşıyabilir.
Aritmiler, daima yahut gelip süreksiz olabilir. Aritmiler birkaç saniye kadar kısa sürebileceği üzere, saatler yahut günler sürebilir. Birtakım aritmilerse kroniktir; ömür uzunluğu devam edebilir.
Elektrik ihtarının ortaya çıkış biçimine, kalp dokusuna yayılma özelliklerine ve kalp suratına nazaran çok çeşitli aritmi tipleri vardır. Bunların ayrımı temel olarak elektrokardiyografi (EKG) ile yapılabilir. EKG kaydı elektrokardiyografi aygıtı ile yapılır ve kalbin elektrik aktivitesini gösteren bir tetkiktir.
KALBİMİZİN RİTMİ NASIL OLUŞUR?
Kalbimiz hayat için gerekli besin unsurlarını ve oksijeni organlarımıza ulaştırabilmek için kasılıp gevşeyerek bedenimize kan pompalar. Bedenimizdeki tüm kasların kasılabilmesi ve gevşeyebilmesi için kas hücrelerinin her keresinde elektrikle uyarılması gerekir. Kalbin bir pompa olarak ritmik bir halde kasılıp gevşemesi için de özel bir elektrik aktivitesi vardır. Bu elektrik uyarısı sağ kulakçıkta “sinüs düğümü” ismi verilen özel bir hücre kümesi tarafından oluşturulur ve tekrar özel mesaj hücreleriyle tüm kalp kasına yayılır. Kalbin kasılma suratı ve nizamı olağanda sinüs düğümünün denetimi altındadır. Sağlıklı şahıslarda dinlenme sırasındaki ortalama kalp suratı 50 – 100 / dk ortasındadır.
Aritmiler, kalbin rastgele bir yerinde sıra dışı bir elektrik ihtarının ortaya çıkması yahut olağan elektrik ikazının kalbe uygun formda iletilememesi sonucu gelişir. Bu durumda kalbimiz bazen gereğinden süratli, bazen de gereğinden yavaş çalışabilir.
SIK GÖRÜLEN RİTİM BOZUKLUKLARI
Ekstrasistol: Kalbimizin birdenbire ve çok kısa bir müddet için bir yahut birkaç atım fazladan kasılması olarak tanımlanabilir. Bu hali çoğunlukla “kalpte tekleme”, “kuş kanadı üzere çırpınma hissi”, “bir yahut birkaç kuvvetli kalp atımı” yahut “kalpte bir duraklama ve akabinde gelen kuvvetli bir atım” olarak hissetmek mümkündür. Ekstrasistol sağlıklı şahıslarda de sık görülebilen bir durumdur. Heyecan, gerilim, fazla kafeinli besin tüketimi, sigara vb. unsurlar ekstrasistol sıklığını artırır. Kalp hastalığı yahut kalp hastalığı risk faktörleri olmayan şahıslarda ekstrasistol varlığı genelde değerli bir araştırma gerektirmez.
Bradikardi: Kalp suratının belli bir sayının altında (60 / dk dan daha az) olması halidir. Bir çok sağlıklı şahısta 60 / dk dolayında, bazen daha da yavaş kalp suratları olabilir ve hastalık işareti değildir.
Taşikardi: Kalp suratının olağandan / beklenenden fazla (100 / dk’ nın üzerinde) olmasıdır. Lakin fizikî yahut duygusal gerilim hallerinde (hareket, idman, heyecan vb.) kalp suratındaki artış olağandır. Fazla ölçüde kafeinli içecek tüketilmesi de kalp atışlarında hızlanmaya neden olabilir. Birtakım taşikardilerde elektrik uyarısı sinüs düğümünün dışında, kalbin öteki alanlarında gelişir. Bu çeşit ritimler bedenimizin ihtiyaçlarıyla genelde ilişkisizdir ve kalp çoğunlukla yüksek bir süratle çalışmaya başlar.
Blok: Elektrik ihtarının kalp içinde yayılırken pürüzlerle müsabakası ve kalp kasının gereken halde yahut sayıda uyarılamaması haline genel olarak “blok” ismi verilir. Çok çeşitli blok çeşitleri vardır; bunların büyük çoğunluğu yalnızca EKG tetkikinde ortaya çıkar ve genelde müdahale gerektirmez. Kulakçıklarla karıncıklar ortasındaki elektriksel münasebetin azaldığı yahut kesildiği blok tipi değerlidir.
Atriyal fibrilasyon: Kulakçıklardan kaynaklanan kıymetli bir aritmi cinsidir. Kulakçıklara ilişkin dokularda dakikada 400-600 sefer yüzeysel ihtarlar oluşur. Sinüs düğümü devre dışıdır. Bu kadar çok ve kaotik ikaz dahilinde kulakçıklar tesirli halde kasılamazlar. Öbür yandan atriyoventriküler düğüm bu kaotik ihtarları sistemsiz olarak ve kısmen karıncıklara iletilebilir. Kalp ve nabız atımları büsbütün düzensizdir, süratli yahut yavaş olabilir.
Bu ritim bozukluğu bazen orta ara ortaya çıkıp düzelen ataklar halindedir; bazen de kalıcı olarak ömür uzunluğu devam edebilir.
Atriyal fibrilasyon ekseriyetle yüksek tansiyon, kalp yahut kronik akciğer hastalığı olan şahıslarda görülür. Ayrıyeten ilerleyen yaşla birlikte atriyal fibrilasyon sıklığı ve riski artar.
Atriyal fibrilasyonun kıymeti bu aritminin damar tıkanıklığına bağlı felç riskini artırmasıdır. Kulakçıklar içinde kan pıhtıcıkları oluşur ve bu pıhtıcıklar deverana katıldığında ise beyin damarlarını tıkayıp felce neden olurlar. Bu nedenle atriyal fibrilasyonu olan hastaların pıhtılaşmaya bağlı damar tıkanıklıklarının önlenmesi için kan pıhtılaşmasını azaltan ilaç (coumadin) almaları gerekir ve bu durumun yaşamsal kıymeti vardır. Lakin coumadin kullanan hastaların birtakım temel noktalara dikkat etmesi gereklidir.
Çarpıntı ve aritmi (ritim bozukluğu ) nedir ?
