10 Aralık Dünya İnsan Hakları Günü, Birleşmiş Milletler Tarafından kabul edilmiş ve 1948 yılından bu yana her yıl kutlanmıştır. İnsan hakları kozmik beyannamesinin kabul edildiği gün olarak kutlanan 10 Aralık Dünya İnsan Hakları Günü, Birleşmiş Milletler Genel Şurası’nda kabul edildiği gün itibariyle davetlerle organize edilmektedir. BM Genel Kurulu, tüm devlet ve sivil toplum tertiplerini davet ettiği heyette yapılan oylamayla ’10 Aralık’ tarihinin “Dünya İnsan Hakları Günü” kabul edilmesine karar verilmişti.
Madde 24
Her şahsın dinlenmeye, eğlenmeye, özellikle çalışma süresinin makul surette sonlandırılmasına ve muayyen devrelerdeücretli tatillere hakkı vardır.
Madde 25
1. Her şahsın, gerek kendisi gerekse ailesi için, yiyecek, giysi, mesken, tıbbi bakım, gerekli toplumsal hizmetler dahil olmaküzere sıhhati ve refahını temin edecek uygun bir hayat düzeyine ve işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, ihtiyarlık veyageçim imkânlarından iradesi dışında yoksun bırakacak başka hallerde güvenliğe hakkı vardır.
2. Ana ve çocuk özel ihtimam ve yardım görmek hakkını haizdir. Bütün çocuklar, evlilik içinde yahut dışında doğsunlar,aynı toplumsal korunmadan faydalanırlar.
Madde 26
1. Her şahsın tahsil hakkı vardır. Tahsil hiç olmazsa birinci ve temel safhalarında parasızdır. Birinci öğretim mecburidir.Teknik ve mesleksel öğretimden herkes istifade edebilmelidir. Yüksek öğretim, liyakatlerine nazaran herkese tam eşitlikleaçık olmalıdır.
2. Öğretim insan şahsiyetinin tam gelişmesini ve insan haklarıyla ana hürriyetlerine hürmetin kuvvetlenmesini hedefalmalıdır. Öğretim bütün milletler, ırk ve din kümeleri ortasında anlayış, müsamaha ve dostluğu teşvik etmeli ve BirleşmişMilletlerin barışın idamesi yolundaki çalışmalarını geliştirmelidir.
3. Ana baba, çocuklarına verilecek eğitim tipini seçmek hakkını öncelikle haizdirler.
Madde 27
1. Herkes, topluluğun kültürel faaliyetine serbestçe katılmak, hoş sanatları tatmak, ilim alanındaki ilerleyişe iştiraketmek ve bundan faydalanmak hakkını haizdir.
2. Herkesin yarattığı, her türlü bilim, edebiyat yahut sanat yapıtlarından mütevellit manevi ve maddi menfaatlerinkorunmasına hakkı vardır.
Madde 28
Herkesin, işbu Beyannamede derpiş edilen hak ve hürriyetlerin tam tatbikini sağlayacak bir toplumsal ve milletlerarası nizama hakkıvardır.
Madde 29
1. Her şahsın, şahsiyetinin özgür ve tam gelişmesi lakin bir topluluk içinde mümkündür ve şahsın bu topluluğa karşıgörevleri vardır.
2. Herkes, haklarının ve hürriyetlerinin kullanılmasında, yalnızca, oburlarının haklarının ve hürriyetlerinin gereğincetanınması ve bunlara hürmet gösterilmesi hedefiyle ve lakin demokratik bir cemiyette ahlâkın, kamu sisteminin vegenel refahın haklı icaplarını yerine getirmek gayesiyle kanunla belirlenmiş sınırlamalara tabi tutulabilir.
3. Bu hak ve hürriyetler hiçbir veçhile Birleşmiş Milletlerin emel ve prensiplerine karşıt olarak kullanılamaz.
Madde 30
İşbu Beyannamenin hiçbir kararı, rastgele bir devlete, zümreye ya da ferde, bu Beyannamede ilan olunan hak ve hürriyetleriyoketmeye yönelik bir faaliyete girişme ya da harekette bulunma hakkını verir biçimde yorumlanamaz.
İNSAN HAKLARI KOZMİK BEYANNAMESİNİN UNSURLARI NELER?
Beyannamenin ön kelamı şu biçimde başlamaktadır;
“İnsanlık ailesinin bütün üyelerinde bulunan haysiyetin ve bunların eşit ve dönem kabul etmez haklarının tanınması konusunun,hürriyetin, adaletin ve dünya barışının temeli olmasına, İnsan haklarının tanınmaması ve hor görülmesinin insanlık vicdanını isyana sevkeden vahşiliklere sebep olmuş bulunmasına, dehşetten ve yoksulluktan kurtulmuş insanların, içinde kelam ve inanma hürriyetlerine sahip olacakları bir dünyanın kurulması en yüksek maksatları oralak ilan edilmiş bulunmasına, İnsanin zulüm ve baskıya karşı son deva olarak ayaklanmaya mecbur kalmaması için insan haklarının bir hukuk rejimi ile korunmasının asıllı bir zaruret olmasına, Milletlerarasında dostça bağlantılar geliştirilmesini teşvik etmenin asıllı bir zaruret olmasına, Birleşmiş Milletler halklarının, Antlaşmada, insanın ana haklarına, insan şahsının haysiyet ve bedeline, erkek ve bayanların eşitliğine olan imanlarını bir sefer daha ilan etmiş olmalarına ve toplumsal ilerlemeyi kolaylaştırmaya, daha geniş bir hürriyet içerisinde daha âlâ hayat kuralları kurmaya karar verdiklerini beyan etmiş bulunmalarına, Üye devletlerin, Birleşmiş Milletler Teşkilatı ile işbirliği ederek insan haklarına ve ana hürriyetlerine bütün dünyada sahiden hürmet gösterilmesinin teminini taahhüt etmiş olmalarına, Bu haklar ve hürriyetlerin herkesçe tıpkı formda anlaşılmasının üstteki taahhüdün yerine getirilmesi için son derece kıymetli bulunmasına göre,
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, İnsanlık topluluğunun bütün fertleriyle uzuvlarının bu beyannameyi ebediyen gözönünde tutarak öğretim ve eğitim yoluyla bu haklar ve hürriyetlere saygıyı geliştirmeye, gitgide artan ulusal ve milletlerarası önlemlerle gerek şahsen üye devletler ahalisi gerekse bu devletlerin yönetimi altındaki ülkeler ahalisi ortasında bu hakların dünyaca fiilen tanınmasını ve tatbik edilmesini sağlamaya uğraş etmeleri gayesiyle bütün halklar ve milletler için ulaşılacak ortak ülkü olarak işbu İnsan Hakları Üniversal Beyannamesini ilan eder.
Madde 1
Bütün beşerler hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karşı kardeşlik zihniyeti ile hareket etmelidirler.
Madde 2
Herkes, ırk, renk, cinsiyet, lisan, din, siyasi yahut öteki rastgele bir akide, ulusal yahut içtimai menşe, servet, doğuş yahut herhangidiğer bir fark gözetilmeksizin işbu Beyannamede ilan olunan tekmil haklardan ve bütün hürriyetlerden istifade edebilir.
Bundan diğer, bağımsız memleket uyruğu olsun, vesayet altında bulunan, gayri muhtar yahut sair bir egemenlik kayıtlamasınatabi ülke uyruğu olsun, bir şahıs hakkında, uyruğu bulunduğu memleket yahut ülkenin siyasi, hukuksal yahut milletlerarası statüsübakımından hiçbir ayrılık gözetilmeyecektir.
Madde 3
Yaşamak, hürriyet ve kişi emniyeti her ferdin hakkıdır.
Madde 4
Hiç kimse kölelik yahut kulluk altında bulundurulamaz; kölelik ve köle ticareti her türlü formuyla yasaktır.
Madde 5
Hiç kimse azaba, zalimane, gayriinsani, haysiyet kırıcı cezalara yahut muamelelere tabi tutulamaz.
Madde 6
Herkes her nerede olursa olsun hukuk kişiliğinin tanınması hakkını haizdir.
Madde 7
Kanun önünde herkes eşittir ve farksız olarak kanunun eşit muhafazasından istifade hakkını haizdir. Herkesin işbu Beyannameyeaykırı her türlü ayırdedici mualeleye karşı ve bu türlü bir ayırdedici muamele için yapılacak her türlü kışkırtmaya karşı eşit korunmahakkı vardır.
Madde 8
Her şahsın kendine anayasa yahut kanun ile tanınan ana haklara muhalif muamelelere karşı fiilli sonuç verecek formda millimahkemelere müracaat hakkı vardır.
Madde 9
Hiç kimse keyfi olarak tutuklanamaz, alıkonulanamaz yahut sürülemez.
Madde 10
Herkes, haklarının, vecibelerinin yahut kendisine karşı cezai mahiyette rastgele bir isnadın tespitinde, tam bir eşitlikle, davasınınbağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından adil bir biçimde ve açık olarak görülmesi hakkına sahiptir.
Madde 11
1. Bir cürüm işlemekten sanık herkes, savunması için kendisine gerekli bütün tertibatın sağlanmış bulunduğu açık biryargılama ile kanunen hatalı olduğu tespit edilmedikçe saf sayılır.
2. Hiç kimse işlendikleri sırada ulusal yahut milletlerarası hukuka nazaran hata teşkil etmeyen fiillerden yahut ihmallerden ötürümahkum edilemez. Bunun üzere, hatanın işlendiği sırada uygulanabilecek olan cezadan daha şiddetli bir ceza verilemez.
Madde 12
Hiç kimse özel hayatı, ailesi, meskeni yahut yazışması konularında keyfi karışmalara, onur ve şöhretine karşı tecavüzleremaruz bırakılamaz. Herkesin bu karışma ve tecavüzlere karşı kanun ile korunmaya hakkı vardır.
Madde 13
1. Herkes rastgele bir devletin hudutları dahilinde serbestçe dolaşma ve yerleşme hakkına haizdir.
2. Herkes, kendi memleketi de dahil, rastgele bir memleketi terketmek ve memleketine dönmek hakkına haizdir.
Madde 14
1. Herkes zulüm karşısında öbür memleketlerden mülteci olarak kabulü talep etmek ve memleketler tarafından mültecimuamelesi görmek hakkını haizdir.
2. Bu hak, nitekim ismi bir cürüme yahut Birleşmiş Milletler prensip ve maksatlarına alışılmamış faaliyetlere müstenitkovuşturmalar halinde ileri sürülemez.
Madde 15
1. Her ferdin bir uyrukluk hakkı vardır.
2. Hiç kimse keyfi olarak uyrukluğundan ve uyrukluğunu değiştirmek hakkından yoksun edilemez.
Madde 16
1. Evlilik çağına varan her erkek ve bayan, ırk, uyrukluk yahut din bakımından hiçbir kısıtlamaya tabi olmaksızın evlenmekve aile kurmak hakkına haizdir. Her erkek ve bayan evlenme konusunda, evlilik müddetince ve evliliğin sona ermesindeeşit hakları haizdir.
2. Evlenme akdi fakat müstakbel eşlerin hür ve tam isteğiyle yapılır.
3. Aile, cemiyetin alışılmış ve temel ögesidir, cemiyet ve devlet tarafından korunmak hakkını haizdir.
Madde 17
1. Her şahıs tek başına yahut diğerleriyle birlikte mal ve mülk sahibi olmak hakkını haizdir.
2. Hiç kimse keyfi olarak mal ve mülkünden yoksun edilemez.
Madde 18
Her şahsın, fikir, vicdan ve din hürriyetine hakkı vardır; bu hak, din yahut kanaat değiştirmek hürriyeti, dinini yahut kanaatini tekbaşına yahut topluca, açık olarak yahut özel surette, öğretim, tatbikat, ibadet ve ayinlerle izhar etmek hürriyetini içerir.
Madde 19
Her ferdin fikir ve fikirlerini açıklamak hürriyetine hakkı vardır. Bu hak fikirlerinden dolayı rahatsız edilmemek, memleket sınırlarımevzubahis olmaksızın malümat ve fikirleri her vasıta ile aramak, elde etmek yahut yaymak hakkını içerir.
Madde 20
1. Her şahıs hücumsuz toplanma ve dernek kurma ve derneğe katılma serbestisine maliktir.
2. Hiç kimse bir derneğe mensup olmaya zorlanamaz.
Madde 21
1. Her şahıs, direkt doğruya yahut serbestçe seçilmiş temsilciler vasıtasıyla, memleketin kamu işleri yönetiminekatılmak hakkını haizdir.
2. Her şahıs memleketin kamu hizmetlerine eşitlikle girme hakkını haizdir.
3. Halkın iradesi kamu otoritesinin temelidir; bu irade, kapalı formda yahut özgürlüğü sağlayacak muadil bir adap ile cereyanedecek, genel ve eşit oy verme yoluyla yapılacak olan zamanı ve dürüst seçimlerle söz edilir.
Madde 22
Her şahsın, cemiyetin bir üyesi olmak itibariyle, toplumsal güvenliğe hakkı vardır; haysiyeti için ve şahsiyetinin serbestçe gelişmesiiçin zorunlu olan ekonomik, toplumsal ve kültürel hakların ulusal uğraş ve milletlerarası işbirliği yoluyla ve her devletin teşkilatı vekaynaklarıyla mütenasip olarak gerçekleştirilmesine hakkı vardır.
Madde 23
1. Her şahsın çalışmaya, işini serbestçe seçmeye, adil ve elverişli çalışma kaidelerine ve işsizlikten korunmaya hakkıvardır.
2. Herkesin, hiçbir fark gözetilmeksizin, eşit iş karşılığında eşit fiyata hakkı vardır.
3. çalışan her kimsenin kendisine ve ailesine insanlık haysiyetine uygun bir yaşayış sağlayan ve gerekirse her türlüsosyal muhafaza vasıtalarıyla da tamamlanan adil ve elverişli bir fiyata hakkı vardır.
4. Herkesin menfaatlerinin korunmasi için sendikalar kurmaya ve bunlara katılmaya hakkı vardır.
