Yeryüzü dergisi olan Magma’da yer alan bilgilere nazaran; kızıl keçi, gergedan ve Avrupa bizonu üzere kuşağı tükenmekte olan hayvanların tabiatta yaşama tutunmaya çalışırken de kimi ‘barınma ve yaşama’ hakkına sahip olduğu ortaya çıktı.
Büyük otçullar ekosistem mühendisleri olarak görülürken küçük hayvanların çok bahtı olmayabiliyor.
Büyük otçullar canlı örtü ortasında koridorlar açarlar, otladıkları bölgelerde ormanın yayılarak bilhassa otlakları kaplamasını engellerler, kimi genç ağaç sürgünleriyle beslenerek katlı mescereler oluşmasına yol açar kimi de otsu bitkileri baskılar.
4015 KARA AVCILIĞI KANUNU Dolayısıyla bitkilerin, küçük memelilerin ve kuşların uygun hayat alanlarını oluştururlar. Örneğin Anadolu’da yaygın olarak bulunan kızıl keçi, yaygın ancak ender bir tiptir. Antik vakitlerde epey yaygın olan bu canlı tipi, tarihi boyunca Akdeniz coğrafyasında ekosistem mühendisliği vazifesini sürdürmekteydi. Günümüzde hala yaygın olmasının sebebidir birçok yerde Tarım ve Orman Bakanlığı’nın tıbbın erişkin erkek bireylerini avlatmasından ötürü bu canlıyı bir bedel olarak görmesi, envanterinin sistemli olarak yapılması ve cinsin korunması için işçi ayrılması. Bu tipik bir “şemsiye tür” niteliğindedir. Devlet buradan gelir elde eder. Münasebetiyle çevresin- de bulunan öteki canlı nüfusu başka yerlerde olduğundan daha az denetimsiz av tehdidiyle karşı kaşıya kalır. Bu cinsin kutsal kabul edildiği Tunceli ve etrafında bu canlıların spor ve kâr maksatlı katledilmesi güzel karşılanmadığı yaygın olarak basına yansıyor. Bilhassa de yaşlı erkek bireylerin gösterişli boynuzları sebebiyle av hakkının ihaleyle satılması, etiğe dair değerli bir tartışma. 4015 Kara Avcılığı Kanunu’na nazaran bütün yaban hayvanları kamuya aittir, Türkiye Cumhuriyeti’nin yaban hayvanlarına dair illiyet hakkı bulunur ve tabiat müdafaanın temelini da kamunun tavrı belirler. Bozburun ve Datça yarımadaları yabanileşmiş inek ve eşeklerin özgürce otladığı birebir vakitte hatırı sayılır koyun ve keçi nüfusu barındıran bakir coğrafyalardır. Kızıl keçiler marjinalize oldukları için sarp ve kayalık vadilerde barınabilirler lakin makinin yaygın olduğu coğrafyada kurtlar, ayılar, karakulaklar da yaşar. Farklı yüksel katmanlarında otçulların oluşturduğu kenar tesirinden ötürü bıyıklı ötleğen, maskeli öteleğen ve karaboğazlı ötlegen cinsleri kendilerine uygun alanlarda rekabeti kazanarak kendi bölgelerini ilan ederler. Datça ve Bozburun yaşadığı onca yangına ve kayba karşın hâlâ yıkılmaz bir miras coğrafya olarak ayakta. Yolların ulaşamadığı bakir koylarında Akdeniz fokları güneşleniyor ve denize balkon üzere uzanan kayalıklarda doruklu karabataklar ve ada doğanları yavrularını büyütüyorlar. Muayene yapılacak ortam mümkün olduğunca loş olmalıdır. Muayene edilecek hayvanın bulunduğu kutudan çıkarılırken kaçması halinde, kendine ziyan vermesine neden olabilecek tüm eşyalara, kapı ve pencerelere dikkat edilmelidir. Tilki ve porsuk üzere memelilere, muayene öncesi köpeklerde olduğu üzere bir sargı beziyle ağız bağı yapılabilir ya da ağızlık takılabilir. Buna rağmen hangi çeşitte olursa olsun kuşların ağızlarını bantlamak son derece yanlış bir uygulamadır. Kuşlarda ter bezi yoktur ve beden sıcaklığı ağız açarak teneffüs yapmak suretiyle sağlanır. Gagası bantlanmış bir kuş ise bunu gerçekleştiremez ve bu durum ölümcül sonuçlar doğurabilir. Genellikle hasta bir hayvan, beşerler tarafından bulunana kadar geçen müddette beslenememiş, sıvı ve güç kaybetmiştir. Bilhassa kuşların metabolizmaları, başka tiplere nazaran çok daha süratlidir ve açlığa karşı daha dayanıksızdır. Örneğin tavuklarda kalp atım sayısı dakikada 250-300 iken tavşanlarda kalp atım sayısı dakikada 120 – 150 ortasındadır. Hayvanlarda sıvı kaybı sonucu “dehidrasyon”, güç kaybı sonucu da “hipotermi” görülebilir. Tedavi sürecinde sıvıyla bir arada şeker, elektrolit ve protein kayıpları da karşılanmalıdır. Öncelikle su kaybının derecesini bilmek ve verilecek sıvı ölçüsünü belirlemek gerekir. Tedavi sonrasında hayvanın tabiata salınmadan evvel bedenindeki yaraların büsbütün düzgünleşmiş ve rastgele bir tıbbi bakıma muhtaçlığının kalmamış olması gerekir. Ayrıyeten ilgili canlı hiçbir hastalık belirtisi göstermemelidir. Kuşlar kelam konusu olduğunda ise tüylerde eksik olmamalı; hayvan tipine, yaşına ve cinsiyetine uygun tartıda olmalıdır. Tedavi gören kuşların, tabiatta yiyecek bulabileceği ve avlanabileceği davranışsal ve fizikî yeterliliğe sahip olduğundan emin olunmalıdır. Bu nedenle hayvanın doğal alışkanlıkları hakkında gereğince bilgi sahibi olunmalı ve bu davranışları sergilediği görülmelidir.
DATÇA VE BOZBURUN YAŞADIĞI ONCA YANGINA VE KAYBA RAĞMEN…
TABİATTA ZİYAN GÖREN HAYVANLARIN TEDAVİSİ NASIL YAPILIR
REHABİLİTASYON SÜREÇLERİ
